Þjóðviljinn - 27.10.1945, Blaðsíða 4

4 ' -ÞJÓÐVILiINH
|IM| 1» .4t. „I.P! I.« ■■■!■ ■■ ,■■■■^11 f n'—niM ■■ K iiiii i r i i‘(i» tpimi ii - Hti ,r«nÉÍ .flifa " ' ,\ÍA iVAl •nV.iW '■ r.iw ,m
.Laugardagur . 27;! okt. 1945.
Vl Tjl )■ ■! II ■ ll »1 Ul ■.■■iiillMnllunw^rw^jHjÉ
✓—--•-----------•----------------->
tJtgeíándi: Sámeiningarfiokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjómmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjómarskrifstofa: Austurstræti 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184. :;
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði. /
Úti á landi:.Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. L
•- . ... ... , .. - J
Engar hernaðarstöðvar á Islandi --
Það er ósk Islendiuga
Það er sagt að okk-ur íslenxiingum láti margt betur en
að starfa saman í eindrægni. Eilfhvað er hæft í þessu, þó
eru sagnirnar um að flokkadrættir og deilur séu höfuð-
einkenni íslenzks þjóðlífs, orðum auknar. Skoðanir eru
skiptar um innanlandsmál, eins og .vera hlýtur, og skiptar
skoðanir* leiða með eðlilegum hætti til flokkadrátta og
deilna.. .
En á örlagastundu, þegar þjóðin ákvað að stofna sjálf-
stætt lýðveldi, þagnaði dægurþrasið um sinn. Alþingi, með
öllum sínum flokkum, tók forustu málanna í sínar hendur
og þing pg þjóð kom fram sem einn maður. Þannig var
íslenzka lýðveldið stofnað nndir fána fullkominnar ein-
drægni. Undir þessum fána eindrægninnar ;heitstrengdi þjóð
in að eiga það land, sem henni í öndverðu gafst, ein og án
íhlutunar annarra þjóða. Sjö alda afskipti framandi þjóða
af högum íslands var sá skóli sem kenndi íslendingum
hvers virði þjóðfrelsi er. Prófinu frá. beim skóla luku þeir
17. júní 1944, með glæsilegum vitnisburði, þann vitnis-
burð fengu þeir af því að þeir höfðu lært að koma fram
sem einn maður þegar um frelsi íslands-og fullveldi var
að ræða.
•
Þegar íslenzka lýðveldið var stofnað grúfðu þrumu-
ský ófriðarins yfir heiminum og á íslandi var fjölmennur,
erlendur her. Þetta dró þó ekki úr bjartsýni íslendinga.
Það var ljóst að Bandamenn mundu sigra í styrjöldinni
og þeir voru að berjast fyrir frelsi og sjálfsákvörðunarrétti
þjóðanna, stórra og smárra, og þeir viðurkenndu íslenzka
lýðveldið, Bretar og Bandaríkjamenn höfðu hátíðlega lofað
áð hverfa héðan burtu með heri sina að stríðinu loknu. því
loforði treystu Ísléndingar og því vilja þeir treysta enn.
Jafnvel áður en stríðinU lauk mynduðu sigurvegar-
arnir bandalag sém þeir nefna, „Hinar sameinuðu þjóðir“.
Hlutverk þess er fyrst og fremst að tryggja alþjóða ör-
yggi og frið. Öryggisráð starfar á vegum „Hmna sam-
einuðu þjóða“, í höndum þess virðist:eiga að vera völd til
að skakka leik ef einhver gerist friðrofi eða ef rétti er
hallað í viðskiplum þjóðanna.
íslendingar hafa borið fram rökstuddar óskir um að
fá sæti meðal hinna sameinuðu þjóða. í þeim óskum felst
að sjálfsögðu yfirlýsing um að þeir séu reiðubúnir til að
taka á sig þær. skyldur sem því eru samfara.
FUNDUR
Næstkomandi föstudag, hinn 2 nóv-
ember, kl. 8,30 síðd. verður fundur
haldinn í fiskifélagsdeild Reykjavík-
ur. Fundurinn verður í húsi Fiski-
félagsins.
Fundarefni:
1. Gengið frú nýjum lögum fyrir
deildina.
2. Kosin stjórn deildarinnar, vara-
stjórn og endurskoðendur.
3. Kosnir 4 aðalfulltrúar á Fiski-
þing ,og jafnmargir til vara.
4. Önnur mál, sem fram kunna að
koma.
Þeir, sem hafa í hyggju að ganga í
deildina, sendi inntökubeiðni til
skrifstofu Fiskiféagsins fyrir októ-
berlok. Upplýsingar um inntökuskil-
yrði eru gefnar í skrifstofunni og í
síma 3864.
Reykjavík, 26. okt. 1945
Fiskimálastjóri.
heimsfrið er ekki talað. Slíkar kröfur leiða auð-
vitað til þess að draga úr trú þjóðanna á alþjóðaöryggi og
alheimsfrið, og hver sú þjóð sem lætur undan slíkum kröf-
um, eins eða annars stórveldis, skiptir engu máli hvert
stórveldið er, svíkur sjálft sig og sénhverja aðra þjóð, sem
hliðstæðar kröfur eru gerðar til. Öll undanlótssemi við
slíkar kröfur, er til þess fallin að draga úr líkum fyrir
varanlegum friði, því varanlegur friðu.r verður aðeins
reistur á viðskiptum þjóðanna sem jafnréttis aðilum, án
tillits til stærðar þeirra og valds. Að svo miklu leyti sem
valdsins kann að vera þörf, í þjónustu friðarins verður
það að vera í höndum öryggisráðs Hinna sameinuðu þjóða.
•
Það er.nú alheimi ljóst, að ísland er mjög mikilvæg
hernaðarstöð. Stórveldi, sem hefur hernaðarbækistöðvar á
íslandi ræður Norður-Atlanzhafinu. Ef eitt stórveldi óskar
slíkra bækistöðva, felst í því bein ógnun til annarra stór-
velda. Alveg sérstaklega er rétt að benda á, að Bretar hafa
vegna legu Bretlands, og vegna þeás að vopnlaus þjóð hefur
búið og býr á íslandi, ráðið yfir norðanverðu Atlanzhafi.
Hvert það stórveldi annað en Bretar, sem óskaði hernaðar-
stöðva á íslandi er því beinlínis að ógna yfirráðum þeirra á
þessum hafssvæðum. Naumast er hægt að búast við að
Bretar líti slíkt hýru auga, en hitt er sennilegt að þeir
gætu fallizt á að öryggisráð „Hinna sameinuðu þjóða“ hefði
hér þá aðstöðu sem naðsynleg yrði talin til að tryggja
alþjóðaöryggi og frið.
íslendingar og aðrar þjóðir smáar og stórar, hafa því
lifað í þeirri von og trú að cngin framandi þjóð girntist
hernaðarstöðvar, að striði loknu, innan landamæra þeirra,
óskir um slíkt mundu verða til þess að auka úlfúð með
þjóðum og gera veður öll válynd. Það má því furðu-
frétt heita , sem allur heimurinn raeðir nú, að Banda-
ríkin fari fram á að fá hemaðarstöðvar á íslandi,
Grænlandi, Azoreyjum og víðar, til að tryggja öryggi sitt.
Hér kveður við nýjan tón. Nú er talað um að eitt
stórveldi. „þurfi'hernaðarstöðvar“ íJöhdum fúllvalda-þjóða,
til að tryggja sitt eigið öiyggi, um alþjóðaöryggi og al-
Fyrir ísland virðast þrír kostir fyrir hendi;
1. að engar hernaðarstöðvar verði hér í framtíðinni.
2. að öryggisráð „Hirma sameinuðu þjóða“ fái hér þá
aðstöðu sem því er talin nauðsynleg til að tryggja alþjóða
öryggi og frið.
3. að eitthvert eitt stórveldi fái hér hernaðarstöðvar.
Fyrsta kostinn kjósa allir íslendingar. Þriðja kostinn
geta þeir einir valið, sem ekki eru íslendingar í raun og
sannleika, og sem auk þess vilja stuðla að tortryggni og
árekstrum meðal þjóðanna.
Annán kostinn mundu íslendingar geta sætt sig við.
Því verður ekki trúað fyrr en hið gagnstæða kemur
í 1 jós . að íslendingar. séu ekki samhuga um þá áfstöðu
sem hér er . lýst,
Ullarverksmiðja
Frh. af 1. síðu.
hagkyæmri verksmiðju-
byggingu og svörum og á-
litsgerð um til hvers is-
lenzka ullin væri bezt fall-
in. Firmað Platt & Brothers
fékk einn ullarballa til til-
raunastarfs 1 því augna-
miði.
Flestar ullarverksmiðjur
í Bretlandi hafa starfað að
stríðsframleiðslu aö undan-
mu og eru fæstar þeirra
enn byjrðar aö nokkru i*áði
á sinni fyrri framleiðslu.
Margar og stórar pantanir
hafa safnazt fyrir, erfitt að
fá vélar afgreiddar með
stuttum fyrirvara og því
nauðsynlegt að senda pant-
anir inn sem fyrst. Telur
Þorvaldur, að síðan fyrir
stríö hafi verð vélanna .
hækkað um 50—100%, en
víöa búizt við lækkun áður
en afgreiðsla gæti farið
fram.
Hann heimsótti 3 fag-
skóla í ullariðnaði í Leeds,
Bradford og Huddersfield
'ig rannsakaði möguleika á
að koma aö nemum frá ís-
landi við skólana í Bradford
og Huddersfield. í Hudders-
field fullyrti skólastjórinn,
að nokkrir íslenzkir nem-
endur .myndu geta komizt
að nú þegar og skólastjór-
inn í Bradford gaf einnig.
góðar vonir. Fékk Þorvaldur
meíö sér skólaskýrslu frá
báðum þessum skólum.
í lok skýrslu sinnar set-
ur Þorvaldur fram eftirfar-
andi tillögur:
1. Að byggð verði full-
komin ullarverksmiðja eins
fljótt og auðið er, sem geti
unnið ca. 600—800 tonn af
ull á ári. Gæti komið til
mála að verksmiðjurnar
yrðu fleiri en ein, ef slíkt
þætti hagkvæmara.
2. Að frumvarp verði lagt
fyrir háttvirt Alþingi, ef -
þurfá þykir, eftir að bráða-
byrgðaáætlanir hafa veriö
gerðar, af þar til völdum
hæfum mönnum, þessu.
máli viðvíkjandi, og sam-
þykkt af Nýbyggingarráöi.
3. Að staöarval, teikning
verksmiöjubygginga, og nið-
ursetning vélanna, verði
vandvirknislega athuguö og
framkvæmt af kunnáttu-
mönnum.
4. Að pöntunum á vélmn
verði skilað til vélaverk-
smiðjanna hiö allra fyrsta,
og þær pantaðar hjá beztu
og stærstu firmunmn.
5. Aö nokkrir ungir menn
(t. d. 4—5) verði styrktir
til náms 1 ullariðnaði hið
allra fyi’sta, með víssum
skilyrðum, og eftir nánar
ákveðnum reglum.
liggur leiðin
■ -