Þjóðviljinn - 14.05.1954, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 14. maí 1954
i þJófmuiNN
Otjfeíandl: Bamelnlngarflokknr alþýSu — Sósíallstaflokkurtnn.
Rltstjórar: Magnús Kjartansson (&b.), Stgurður Guðmundsson.
Fréttastjórl: Jón Bjarnason.
BlaCamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjaml Benediktsson, Gu8-
mundur Vtgfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Kitstjórn, afgrelðsla, auglýsingar, prentsmtOJa: Skólavörðustíg
! 10. — Síml 7500 (3 línur).
Askriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrennt; kr. 17
annars staCar á landinu. — Lausasöiuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmlðja Þjóðviljans h.f.
Neyðin í húsnæðismálum
Fyrir skömmu gerðist sá atburður inni í Laugameskampi að
ibúðarbraggi gereyðilagðist í bruna að næturlagi. í honum bjuggu
8 manns, fjórir fullorðnir og fjögur böm. Bjargaðist fólkið nauð-
uglega út um glugga, fáklætt, og mátti ekki tæpara standa að
það héldi lífi, en eigur þess allar brunnu til kaldra kola, ásamt
húsnæðinu.
Þetta er ný og alvarleg viðvörun um það að braggarnir eru
)ífshættulegar vistarverur. Mörg dæmi hafa sannað á undanföm-
um árum að brunahætta er þar mjög mikil, og stafar það af
því, að braggamir eru svo kaldir að þar verður að kynda dag
og nótt, ef vel á að vera. En slík kynding er auðvitað hættuleg
í eldfimum húsum, auk þess sem þar er víða gengið illa frá raf-
magnsleiðslum.
Þetta er þó aðeins ein hliðin á aðbúð þess fólks sem í brögg-
vnum býr, og þær eru margar slíkar. Enda þótt kappkynt sé
;.ð vetrarlagi verðu'r aldrei vel hlýtt, og gólfkuldi er víða svo
mikill að haida verður börnum uppi í rúmum meðan þau eru
innanhúss, til þess að þau bíði ekki tjón af. Og margir eru sjúk-
c'.ómar þeir sem læknar rekja til bragganna, m. a. astma sem
færzt hefur mjög í vöxt á undanförnum árum.
Ekki er þó síður vert að vekja athygli á sálrænum áhrifum
þessa húsakosts. í fyrravor gerðist sá • atburður í skóla einum að
ung telpa kom i fyrsta sinn að láta skrá sig til kennslu. Hún
:varaði öllum spurningum greiðlega og skýrlega, en þegar hún
var spurð um heimilisfang brá svo við að hún fékkst ekki til að
segja neitt. Þegar gengið var á hana fór hún að gráta. Það
kom í ljós að hún bjó í bragga, og hún hafði ekki fengið sig
til þess að segja frá því.
Það er ástæða til þess að rifja þessar staðreyndir upp einmitt
i.ú, þegar húsnæðisneyðin er enn einu sinni á dagskrá í Reykja-
vík og hundruð manna hafa ekki hugmynd um hvernig hægt sé
að komast undir þak. Það hefur orðið re>-nslan á undanförnum
árum að eitt af úrræðum ráðamanna bæjarins hefur verið að
fjölga í bröggunum. Þar sem áður bjó ein fjölskylda er komið
fyrir tveimur, og því hefur íbúunum í þessum hverfum alltaf
verið að fjölga á undanförnum árum. Og mjög mikill hluti íbú-
anna eru börn, en einstæðar mæður eru verulegur hluti fullorðna
íólksins.
Braggarnir eru algerlega ósæmandi höfuðborg íslands, og til-
vera þeirra stafar af engu öðru en slóðáskáp íhaldsins. Það hefur
verið og er hægðarleikur að útrýma bröggunum á skömmum tima;
fii þess þarf aðeins samstillt átak bæjarins, byggingu hagkvæmra
ieiguíbúða handa þvi fólki sem í bröggunum býr. Engum bland-
ast hugur um að til er nægilegt fjármagn til slíkra framkvæmda,
eí nokkur vilji væri meðal ráðamanna bæjarins.
En það er ekki aðeins hin venjulega íhaldstregða sem þama
kemur til, heldur umhyggja fyrir húsabröskurum og okrurum.
Allir vita hversu ofsalegt verð er nú á íbúðarhúsnæði í Reykja-
vík, en forsenda þess verðlags er húsnæðisleysið; þúsundir manna
þurfa að búa í bröggum og öðru ósæmilegu húsnæði til þess að
hægt sé að knýja hið ýtrasta út úr þeim sem reyna að komast
i viðunandi vistarverur. Og af sömu ástæðum hafa okrararnir
hfað gullöld; verulegur hluti þeirra, sem reynt hafa að byggja,
hafa lent í klóm þeirra — og þau eryi orðin ófá dæmin um þá
sem misst hafa íbúðir sínar og hús eftir mikið erfiði í hendur
fiárplógsmanna og okurkarla. Ef nægilegt væri af húsnæði í bæn-
um hyrfu þessir gróðabrallsmögulelkar af sjálfu sér.
í dag bætist enn við nýr hópur húsnæðisleysingja. Sumir fá
lausn í bili með því að rýja sig langt um efni fram; aðrir verða
hraktir í bragga og skúra. Bæjaryfirvöldin aðstoða aðeins við
þessa þróun — og bjóða fram til bráðabirgða að leysa upp heim-
ili, gej-ma húsgögn fyrir fólk eða lofa því að hafast við um
stundarsakir í skólahúsi og kaupa mat sinn á veitingahúsum!
Þannig er ástandið í dag, og það eru allar líkur á þvi að þann-
ig muni ástandið halda áfram að þróast meðan íbúar bæjarins
lát.a hafa sig til þess að kjósa þá menn til að stjóma bæjar-
málum sem vinna í þágu braskara og fjárplógsmanna.

FYRIRMYND ÍHALDSINS í KÓPAVOGSHREPPI:
Ekkerf skipulag og skortur á frum- 1
stæðustu þæginduiu er hlutskipfi íbu-
anna í úthverfum RejfkJavíkur
HefSi ihaldiS ráSiS Kópavogshreppi vœri
byggSin þar nú ein allsherjar nBlesugrófn
Síðustu dagana hefur Morg-
unblaðið varið miklu rúmi fyr-
ir ritgerðir um málefni eins af
nágrannahreppum Reykjavík-
ur. Þessi hreppur er Kópavogs-
hreppur en þar eiga að fara
fram hreppsnefndarkosningar
að nýju n. k. sunnudag sam-
kvæmt allra hæstum úrskurði
einkadómara Bjarna Bene-
diktssonar, uppkveðnum að
fyrirlagi Þórðar hreppstjóra á
Sæbóli og Guðmundar í. Guð-
mundssonar sýslumanns.
Auk þess sem Morgunblaðið
leggur til málanna frá eigin
brjósti, en það er þegar orðið
allmikið að vöxtum, hafa þeir
látið ljós sitt skína á hinni
fornu einkasíðu Bjarna Bene-
diktssonar í blaðinu spekingar
íhaldsins í Kópavogshreppi.
Fyrstur geystist Gestur í Mel-
tungu fram á ritvöllinn og bar
af sér allan meintan stuðning
við vin sinn Þórð hreppstjóra,
en síðan hafa þeir bætzt í hóp-
ir.n Jósafat Líndal, efsti mað-
ur íhaldslistans og Sveinn S.
Einarsson, forstjóri Faxaverk-
smiðjunnar og pólitískur upp-
eldissonur Thorsaranna.
Öll eru þessi skrif Morgun-
blaðsins og skósveina íhaldsins
í Kópavogshreppi með sama
markinu brennd. Tilgangur
þeirra er að reyna að koma
þeirri skoðun inn hjá íbúum
Kópavogshrepps að þar gangi
allt á tréfótum undir forustu
Finnboga Rúts Valdimarsson-
ar og samstarfsmanna hans.
Það sé þá eitthvað annað þar
sem íhaldið ráði og ríki. Þar
séu til staðar fyrir fólkið öll
þægindi sem tilheyri nútím-
anum og gerðar eru kröfur um
í sambandi við uppbyggingu
bæja og þorpa.
Flestir Kópavogsbúar eru
það kunnugir málum hreppsfé-
lags síns að þeir vita af eigin
reynd að Finnbogi Rútur Valdi-
marsson og samstarfsmenn
hans hafa haft forustu um öll
framfaramál hreppsins. Hefði
ekki þeirra forustu notið við
myndi nú öðruvísi umhorfs en
er, þótt margt sé enn óunnið
af eðlilegum ástæðum. Ekkert
byggðarlag á landinu hefur
vaxið jafn ört og einmitt Kópa-
vogur. Á einu kjörtímabili hef-
ur íbúunum þar fjölgað um
100%. Ekki mun ofrelknað að
sl. sex ár hafi þetta nágranna-
hreppsfélag Reykjavíkur orðið
að taka við fast að 2000 Reyk-
víkingum, sem hvergi hafa get-
að fengið lóðarblett í landi
Reykjavíkur til þess að byggja
yfir sig. í síðustu bæjarstjóm-
arkosningum reyndi Gunnar
Thoroddscn borgarstjóri
Reykjavíkuríhaldsins að afsaka
vanmátt sinn og flokksbræðra
sinna í húsnæðismálum höfuð-
staðarins með því að íbúunum
færi sífellt fjölgandi og hefði
m. a. fjölgað um 10% á kjör-
tímabilinu. Hvernig hefði þá
orðið umhorfs í höfuðstaðnum
hefði hann þurft að taka á móti
100% fjölgun íbúanna, eins og
raunin er með Kópavogshrepp
á sama tírna? Geta menn reynt
að gera það dæmi upp við sig
og er þó aðstaða Reykjavíkur
sem höfuðborgar landsins ann-
ars vegar og hins litla Kópa-
vogshrepps vitanlega á engan
hátt sambærileg.
Sannleikurinn er sá að hin
fjölmenna byggð i Kópavogs-
hreppi hefur beinlínis risið upp
vegna eymdar og úrræðaleysis
Reykjavíkuríhaldsins. Það hef-
ur hrakið reykvískar alþýðu-
fjölskyldur hundruðum saman
burt úr bænum, með því að
hafast ekki að í húsnæðismál-
unura og meira að segja að
neita þeim um svo mikið sem
lóðarblett undir heimili sín.
Þetta fólk hefur í vaxandi mæli
leitað suður í Kópavogshrepp
vegna þess að þar reyndist
auðveldara að fá að reisa íbúð-
arhús en í sjálfri höfuðborg^-
inni undir forsjón þess íhalds
sem spekingar á borð við Gest
í Meltungu, Jósafat Lír.dal og
Svein S. Einarsson lofa nú af
mestum fjálgleik. í þessum
hópi eru ekki síður kjósendur
Sjálfstæðisflokksins en aðrir og
hver vill væna þá um að yfir-
gefa þá paradís ótilneyddir sem
skriffinnar Mbl. gefa í skvn að
Reykjavík sé hvað öll þægindi
og fyrirgreiðslu áhrærir?
En hvað svo um öll þægind-
in í háborg íhaldsins? Þau út-
hverfi Reykjavikur, sem byggzt
hafa a svipuðum tíma og Kópa-
vogshreppur befur vaxið örast,
eru Múlahverfið (Gunnarsborg),
Blesugróf, Selás, Árbæjarblett-
ir og Smálönd. Og eru svo sem
ekki öll þægindi fyrir hendi í
þessum hverfum undir „fram-
sýnni“ forsjón íhaldsins? At-
hugum það örlítið nánar.
Öll cru þessi úthverfi Reykja-
víkur byggð án þess að nokk-
ur skipulagsuppdráttur sé gerð-
ur. Fólkið heíur sjálft orðið að
skipa húsum síiuim niður eftir
eigin höfði og hyggjuviti. Ár-
um saman liafa þau verið án
vatnsleiðslu og skólpleiðslu.
íbúar Múlahverfis verða að
notast við ófullnægjandi Ieiðsl-
ur frá brezka hemum og ekki
bólar á neinum umbótum þrátt
fyrir ítrekaðar umkvartanir.
Engin lóðarrcttindi hafa fylgt
húsununi fram að þessu og'
staðið í löngu stappi að fá þau
vlðurkennd. Saxna er að segja
um Blesugróf, nema hvað
ástandið er það lakara þar að
frárennslið frá húsunum liggur
út á sjálfa grundina þar sem
börn íbúanna hafast við að
leikjum sinum! Húsin eru lóð-
arréttlndalaus og allar óskir
íbúanna um þan hafa verið
hunzuð fram að þessu af meiri-
hluta íhaldsins í bæjarstjórn.
Á sl. vori var loks hafizt
handa um lagningu vatns-
leiðslu fyrir Smálandahverfið.
Árum saman hafði það verið
án þessara frumstæðustu þæg-
inda án þess að íhaldið rumsk-
aði.
Og fyrst nú í ár hefur íhald-
ið rausnazt til að hefja undir-
búning að vatnsleiðslu fyrir
Seláshverfið og Árbæjarblett-
ina. Sá undirbúningur er að-
eins á byrjunarstigi og mega
hinir 300 íbúar hverfisins á-
reiðanlega bíða lengi enn áður
en því verki er lokið, reynist
vinnubrögð íhaldsins með svip-
uðum hætti og að venju.
En það er fleira en skipulag,
vatn, skólpleiðslur og lóðarrétt-
indi sem á skortir í úthverfum
Reykjavíkur undir forsjón í-
haldsins. í engu úthverfanna
hefur verið reistur barnaskóli
þegar Langholtsbyggðin er
undanskilin. Börniii í úthverf-
um Reykjavíkur eiga langa leið
í skóla sína og þurfa að fara
yfir margar og liættuíegaj- um-
ferðargötur á áfangastað.
Strætisvagnaferðir eru svo ó-
fuiluægjandi sem liugsazt getur
og allur aðbúnaður að farþeg-
um vægast sagt til fulikominn-
ar skammar. Ilafa ibúarnir
margsinnis farið fram á fjölg-
un ferða og að reist yrðu fcið-
skýli á veðrasömum og f jölsótt-
um viðkomustöðum en allt slíkt
hefur íhaldið hunzað.
Heil hverfi hafa verið byggð,
eins og t. d. Bústaðahverfið, án
þess að séð hafi verið fyrir
nauðsynlegum lokuðum frá-
rennslisræsum. Er sýklalækur-
inn frægi, Reykjavíkurmegin
idð landamæri höfuðstaðarins
og Kópavogshrepps, táknrænn
ininnisvarði um fyrirhyggjU og'
framkvæmdasemi íhaldsins í
heilbrigðisináium Reykjavíkur.
Hér hefur aðeins verið drep-
ið á fátt eitt sem sýnir og
sannar hvemig íhaldið, sem
forkólfar D-listans í Kópavogs-
hreppi dásama mest, hefur bú-
ið og býr enn í dag að því
fólki sem byggt hefur yfir sig
i úthverfum bæjarins á undan-
förnum árum. Þetta er fyrir-
myndin sem Gestur, Jósafat og
Sveinn í Faxa bjóða Kópavogs-
búum upp á. Ætli þeim þyki
hún sérstaklega girnileg við
nánari kynningu? Það er næsta
ótrúlegt.
Samanburðurinn við frammi-
stöðu íhaldsins í Reýkjavík
getur aldrei orðið D-listamönn-
um i Kópavogi til framdráttar.
Kópavogsbúar eiga það frám-
sýnni forustu og dugnaði Fiftri-
boga Rúts Valdimarssonar og
samstarfsmanna hans að þakka
að hin unga og myndarlega
byggð þelrra er ekki ein alls-
Framhnld h tl wðti' *