Þjóðviljinn - 18.08.1963, Blaðsíða 5

"unnudagur 18. ágúst 1963
MGDVILJINN
SlÐA ^
Vífilsstaiavegur — Vatnsleysuströnd
Gísli Sigurgeirsson
segir frá
í síðasta þætti sagði Þó Við í ofaníburðarflokknum
, . . að vera í skemmu, áfastri við
Gísli Sigurgeirsson baðstofuna á Hofsstöðum. Hún
var einskonar stofuhús, þiljuð
okkur frá sumrinu
1908. Það haust var
komið í Strandarheið-
ina hjá Vatnsleysutún-
inu; illræmdasti vegar-
kafli landsins horfinn;
nýr akvegur kominn í
staðinn.
innan og ágæf. að okkur'þótti,
en ekki var þar nú miðstöð
né hitaveita og oft kalt. En
lagningarflokkarnir lágu allan
tímann í tjöldum og var það
víst æði kuldalegt á stundum
þegar snjórinn náði upp fyrir
veggi og var kominn á þak
tjaldsins. Þeir höfðu lokið
lagningunni síðast í nóvember,
en við hinir vorum við ofaní-
burðinn fram undir jól, eða
jafnvel lengur. Með einp kafl-
ann gekk í brösurn hjá okkur
og man ég að ekkert sást eft-
ir hálfs dags strit, þó allir
vseru að moka upp í veginn.
Bleytan var svo mikil, að efn-
ið rann jafnóðum burt aftur!
Bn einhvernveginn tókst að
fylla þetta skarð — og vegur-
inn komst í notkun um vetur-
inn, eins og til stóð.
Það var oft glatt á hjalla á
Hofsstöðum þctta haust. Það
var spilað, sungið, kveðnar
rímur, sagðar sögur o.þ.i. En
svo varð einu sinni/ illt útúr
spilum og orðbragðið slíkt að.
Jakob gamli, sem þá bjó á
Hofsstöðum, kom fram, reiðun,
mjög og sagði að þeir nytu
Sigurgeirs og Gísla litla, ella
hefði hann rekið þá alla út
samdægurs. Það sló öllu í
■ d^^ogq.-r- og spil voru ekki,
sriért meir úm haustið. Á Hofs- 1
stöðum bjuggu þá Jakob Ei-
ríksson og Guðrún Jónsdóttir
að skammt ofan við Reykja- eift''*éiákíilö'gasta'
— Þið hættuð síðast að
hausti í Strandarheiðinni, —
hvað tók við þegar komið var
heim úr veginum á haustin?
— Þá tóku við rólegir dagar
hjá körlunum, svarar Gísli.
Það var engin vinna fyrr en
komið var fram á vetur, en
við „kúskarnir" fórurrr í skól-
ann. En haustið 1908 gerðist sá
sérstæði atburður þegar hcim
var komið að vinnu var hald-
ið áfram. -Ákveðið hafði verið
þá nýlega að reísa heilsuhæl-
ið á Vífilsstöðum. Þangað lá
þá enginn akfær vegur. Tekur
faðir minn þá að sér vegar-
lagningu þangað og var ákveð-
ið að byrja strax og komið
væri heim úr Keflavíkurveg-
inum.
Þrír vinnuflokkar voru við
ilagninguna. Fyrst um haustið
var legið í tjöldum og tjald-
Um aldir var vegurinn um hraunið til Suðiirnesja í lægðum milli hraunhólanna. Hér þræðir Gísli Sigurgeirsson gamla veginn
skammt frá Gvendarbrunni.
víkurveginn, uppi með lækn-
um sunnan við þar sem Eyj-
ólfur Jóhannesson reisti hús
sitt í Silfurtúni.
Tíð var góð um haustið og
gekik lagningin ágætlega, en
þegar kom fram í nóvember
versnaði tíðarfarið og fengium
konasem ég hef kynnzt; ekkert
nema gæðin. Ég hafði verið hjá
henni sumarið 1898, eða þegar
ég var 5 ára. Minnntist ég
þess sumars ævinlega sem sól-
skinsbletts. Aftur var ég þar
1—2 mánuði meðan veikindi
voru hjá pabba og mömmu.
Þá var opið hús og hjarta
þessarar konu að taka okkur
bá8á braeðurna meðan mamma
var veik. Eins var þetta haust.
Ég varð að flytja inn í bað-
stofu og deila verði með heim-
ilisfólkinu — og man ég að
oft þótti mér ssétur mjólkur-
grauturinn, heitur og þykkur,
og varð þá hugsað til félaganna
í skemmunni með brauðið og
kaffið. En það var ekltert nýtt
hjá þessum hjónum að líkna
og gera gott. Ég held að ævin-
Rauðimelur. Þar sem nú er þessi djúpi dalur'með vatni á botninum var eitt sinn ávöl hæð sem
bar nokkuð yfir hraunii Hingað hefur verið sótt g.iall til ofaníburðar í veginn þar til korninn
þessi dalur. Þið sjáið fyrir hraunskorpunni — berglaginu — yfir rauðamölinni efst í „brún-
um“ dalsins.
lega hafi einhverjir vandalausir
unglingar verið þar og oft ýmsir
umkomulitlir, og ég býst viö
að greiðsla fyrir þessa smæl-
ingja hafi oft verið harla lít-
il. Ég held að Guðrún sáluga
hafi ekki kunnað öðruvísi við
sig en hafa einhver tökubörn
í kringum sig, og átti hún þó
sjálf mörg börn, en þau voru
öll uppkomin þegar ég kynnt-
ist Hofsstaðaheiimilinu. Ég vil
ævinlega blessa Guðrúnu sál-
ugu og allt það fólk fyrir kynni
mín við það á þessum árum.
Vífil,sstaðavegurinn var nú
tilbúinn til notkunar. Og þeg-
ar kemur fram á vertíð tek-
ur faðir minn að sér flutning
á miklu a.f sementi í hælis-
bygginguna, en það kom til
Hafnarfjarðar. Var ég og Jó-
hann Isleifsson alla vertíðina
og frarn á vor_ að flytja se-
mentið á hestvögnum, höfðum
hálf tonn á hverjum vagni.
Sementið kom allt í striga.pok-
um, og oft var ég þreyttur
þetta vor, því ég varð, ásamt
Jóhanni, að láta á vagnana og
bera af þeim á bakinu upp-
írá, en pokamir vógu 180
pund, og ég ekki nema 16 ára
gamal.1 unglingur. En þetta
blessaðist allt; sementið komst
uppeftir, hælið var byggt —
og . ég er tórandi ennþá!
Það fóll líka í hlut okkar
Jóhanns að flytja á hestvögn-
um tjöld og allan útbúnað og
verkfæri suður í veginn um
vorið 1909. Nú var byrjað við
Vatnsleysutúnið. Á Vatnsleysu
voru margir bæir, fjöldi fólks
og útræði mikið áður fyrr.
Þegar hér var komið sögu
(1909) bjuggu Bjarni Stefáns-
son og Elín Sæmundsdóttir á
Stóru-Vatnsleysu, en Ásmund-
ur Jónsson á Minni-Vatns-
leysu, þá gamall, en mikill
karl á sinni tíð. Þetta voru
stærstu heimilin, höfðu enda
grasnytina og var því búið
bæði á sjó og landi. Sæmund-
ur var talinn stórbóndi og út-
gerðarmaður á sinni tfð. Þó
mun hafa oltið á ýmsu um
! Tjárhag hans á tímabili. Heyrði
ég þá sögu sagða að þegar
verst var statt hafi vantað þar
i viðbit og Saemundur þá farið
til kaupmanns í Hafnarfirði og
beðið hann að lána sér feit-
metisögn. Hafi kaupmaður þá
spurt hvað það ætti að vera
mikið, en gamli maðurinn svar-
að, að ef hann gerði þetta á
annað borð þyrfti svosem skip-
pund (160 kg.) — Það voru
víst 20—30 manns í heimili hjá
honum.
Margir bæir voru þarna fleiri
og réru menn þar á skipum
frá stórbýlunum, en sjór var
sóttur af karlmennsku og
dugnaði. Svo komu mótorbát-
ar þangað, — en svo fórst
annar þeirra og á honum marg-
ir vaskir og duglegir menn og
þetta litla -útgerðarþorp bar
ekki sitt barr eftir það sem
útgerðarstöð. 1 bæjunum þarna
hjuggu margir ágætiskarlar,
sem við kynntumst. Þar var
Jónas, faðir Guðmundar Jón-
assonar og Pétur Jóakimsson,
svo nefndir séu tveir sem allir
Hafnfirðingar þekkja. Nú eru
þessi tómthús horfin. Gömlu
mennimir dánir. En minning-
in um þá lifir. Og víst er um
það, að Auðunn Sæmundsson
hélt uppi heiðri sjómannsins
á Vatnleysuv Hanr* var síðasti
formaðurinn þar og ævinlega
talinn með heppnustu og dug-
legustu formönnum og afburða
afla- og heppnismaður. Kona
hans var Vilhelmína Þorsteins-
dóttir, ættuð úr Garðinum, og
var faðir hennar afburða-dug-
legur formaður þar — og er
því ekki að undra þótt slík
hjón skili ættjörðinni dugleg-
um sonum, enda eru synir
þeirra 4 eða 5 fengsælustu og
þekktustu skipstjórar á nýju
togurnum — og halda upp
heiðri gömlu Vatnsleysu-sjó-
mannanga vel og drengilega.
Dálítið suðvestan við Vatns-
leysu kom bær nefndur Hrepps-
hali (eða Refshali), síðan
Flekkuvík, þar var tvíbýli,
litliar jarðir, enda meira byggt
á sjávarafla, eins og ráða má
af vísunni gömlu:
Anza náir auðarbrík:
Er minn bóndi, Skellir, róinn.
Fæst oft björg í Flekkuvík
fyrir þá sem stunda sjóinn.
Þetta sumar gerðiist það að
þáttaskil urðu í vegavinnusögu
minni; ég yfirgef „kúsk“-stöð-
una og flyzt í Iagningaflokk.
Lenti ég í flokki með ný'jum
verkstjóra: Jóni Einarssyni, (er
ég minntist á í sambandi við
Laxárdalsheiði), en hann hafði
verið með föður mínum í 6
surriur. Ég varð nú heldur upp
með mér begar Jón lét mig
fara að hiaða með sér. Hlóð-
um við saman neðri kant veg-
arins, en Guðjón frá Hellu-
koti og Árni Jónsson frá Móa-
bæ efri kantinn. Ég var ó-
vanur hleðslu og hálfónýtur
unglingur — en hræddur er
ég um að Jón hefði kunnað
því illa hefðum við verið á
eftir með okkar færu, en Jón
var afburða hleðslumaður. Og
ef hann sá stóran og fallegan
stein sem' hann vildi fá í
kantinn okkar og fjögurra
manna börurnar voru í notk-
un var hann ekkert að bíða
eftir þeim heldur kallaði á mig
og lét steininn sem um var að
ræða á börukjálkana sín meg-
in, og J>ótt börurnar sjálfar
væru auðar og ekkert á kjálk-
unum mínmegin átti ég oft
erfitt með að standa upp — en
enginn sá Jóni bregða. Enda
var það bæði í Keflavíkurveg-
inum og siðar að sialdan vissi
ég til að Jóni yrði aflsfátt. Oft
voru þungar hellurnar og langt
sóttar, sem við notuðum yfir
ræsin. Guðjón í Hellukoti og
ég vorum á undan en Jón og
maður er Julíus hét á eftir.
Þegar við fórum yfir hvfðan
móa heyrðum við Jón segja:
Framhald á 8. síðu.
ARA UKA -,AB DEYJA SAMAN'- OG SPA VEDRI