Þjóðviljinn - 18.08.1963, Blaðsíða 10

JQ SÍDA
MÖÐVILIINN
Sunnudagur 18. ágúst 1963
hafði í húsinu síðan það var
byggt.
— Jack.
Herbergið var likara ritfanga-
búð en skrifstofu dagblaðs. Þar
voru tveir glerskápar sem inni-
héldu penna, blýanta, strokleður,
landabréf, reglustikur, ritvélar.
Herbergi Toms var lítil kompa
til hœgri. Blaðamennirnir unnu
baikvið verziunina.
— Kom viðskiptavinur hingað
''í morgun? spurði Tom.
Jack Allardyce leit upp. — Ha?
— Fékkstu viðskiptavin í dag?
— Já. Ungan pilt. Hann beið
héma þegar ég opnaði.
— Ungan náunga. Dökkhærð-
an, í dökkum fötum?
— Rétt er það.
— Hvað keypti hann?
— Tja — dálítið af pappa,
minnir mig. Já. Og blek. Er
nokkuð að?
— Ekki neitt, sagði Tom. Hann
snerist í hæli og stikaði inn i
kornpu sína.
Hann færði til hauginn á skrif-
borðinu sínu, setti gulleitt blað
(, ritvéilina sína og hugsaði sig
um andartak. Síðan vélritaði
hann: ÞANNIG LÍTUM VIÐ A
MÁLIN. Og hætti aftur.
Hann reif blaðið úr vélinni og
vöðlaði það saman f gula kúlu
milli handanna.
Hann kveikti sér í sigarettu.
Stilltu þig, sagði hann við
sjálfan sig. Af hverju ertu svona
æstur? Þú áttir von á mótmæla-
aðgerðum. ekki svo? Meiri en
þessum. Þama fór aftt fram með
stillingu, var ekki svo?
Stiiltu þig.
Aðeins smávegis eftirverkanir,
ekkert annað. Aldrei að skrifa
í reiði. Stilla sig og hugsa. Síð-
an skrifa.
^Allt er í bezta lagi ....
Eftir stutta stund var hann
aftur farinn að anda rólega. >á
stakk Jack Allardyce úfnum
kollinum inn um gættina. —
Hvernig gekfc það? spurði hann.
— Hvað? Öjá. Dálítii hróp og
köll, það var allt og sumt. Það
gekk ágætlega.
— Einmitt það. já? Að hugsa
sér.
Gamli maðurinn stóð þama á
milii herbergja. — Ætlarðu að
Hárareiðslan
Hárgrelðslu og
snyrtistöfa STETNU og DÓDO
Langaveai 18 m b (lyftal
Siml 24616
P E R M A Garðsenda 21.
simi 33968 Hárgreiðslu. og
snyrtistofa
DömnT nárgreiðsla við
allra hæfi
TJARNARStOFAN
Tlarnargötu 10 Vonarstrætis
megin. — Simi 14662.
H ARGRETÐS L C STOFA
ACSTURBÆJAR
(Maria Guðmundsdóttir)
Laugavegi 13 — simi 14656
— Nuddstofa á sama stað
senda mig á fundinn í kvöld?,
sagði hann. — Eða hvað?
— Fundinn?
— Já. þú veizt. þessi náungi —
hann ætlar að halda einhvers
konar samkomu fyrir framan
dómshúsið kukkan sjö. Veit ekki
í hvaða tilgangi.
Tom tók sígarettu sína. Hann
drap í henni utaní málmbréfa-
körfunni, dró andann djúpt.
— Tja, sagði hann með hægð.
— Það verður trúlega ekki neitt
peitt, En ég hef ekkert sérstakt
að gera í kvöld. Ég skal fara
þangað sjálfur.
10.
Þegar klukkan í turninum sló
til að gefa til kynna að hálftími
væri liðinn síðan klukkan sex
e.h., var Caxton með sama
þreytusvipnurh og ævinlega á
sumrinu. Hitinn var kæfandi.
Rílar þokuðust upp og niður eft-
ir George stræti og fólkið hreyfði
sig líka. með hægð: allir forðuð-
ust • óþarfa hreyfingar sem
myndu láta svitann fossa og
hjartað berjast.
Adam Cramer sat innst mni
í kaffihúsi Joans, feginn hitan-
um, og reyndi að borða slyttis-
lega brauðsneiðina sem hann
hafði pantað. Hann vissi hver
áhrif hitinn hafði á tilfinningar
fólksins: sumarið var svo und-
arlegt, það strengdi taugamar,
sauð blóðið, þurrkaði heilann.
Kannski var þetta ekki rökrétt
visindalega, en samt sem áður
var það satt. Ástríðuglæpir voru
mun algengari í heitu loftslagi
en köldu. Meira um morð, rán
þjqíijjðj &, suny-in en nokkurn
annan árstíma.
Sumarið er árstíð afþrota-
manna, árstíð hægra hreyfinga
og skyndilegra sprenginga, árstíð
ofbeldisins.
Adam horfði út á strætið, síð-
an á hitamælinn sem hékk fyrir
ofan peningakassann. Hann sá
rauðu súiuna sem náði næstum
£dla leið upp.
Hann togaði svitastokkna
skyrtuna burt frá kroppnum og
brosti. Jafnvel veðrið kom hon-
um til hjálpar!
Hann píndi síðasta brauðbit-
ann ofaní sig. skildi smámynt
eftir hjá diskinum1 og borgaði
fyrir máltíðina; síðan fór hann
út.
Crti var eins og í bræðsluofni.
Dimmum, hljóðum bræðslu-
ofni.
Hann lagði af stað í áttina að
dómsiiúsinu, harmaði það eitt að
Max Blake skyldi ekki vera við-
staddur. Að sjá gamia kennarann
sinn í hópnum, með dökk augun
leiftrandi af reiðilegri ánægju,
kaldhæðnislegan munninn vipr-
ast — skollinn sjálfur!
Jæja, ég „skrifa þér allt um
það, hugsaði hann. Það verður
næstum eins gott.
Myndin af manninum sem los-
að hafði huga hans úr læðingi,
máðist út og Adam gekk hraðar.
Séra Lorenzo kom fyrstur á
vettvang. Flókahatturinn hans
var gegnsósa, svitaskinnið þykkt
af skít; axlaböndin héngu los-
aralega yfir röndóttu skyrtunni
sem kostað hafði tvo dollara;
buxumar hólkuðust um hann —
samt var hann hreykinn af útiiti
sínu og sú hreykni var þrungin
illsku og yfirlæti. Ef einhver
hefði gefið honum ávísun á
fimm þúsund dollara, þá hefði
honum ekki dottið í hug að
breyta útgangi sínum á nokkurn
hátt. Hann leit út eins og heið-
arlegur sveitaprestur. Hver sá
sem fyrirleit óhreinindi, fyrirleit
um leið almúgann, óskabarn
Drottins.
Var kannski nokkur sápa í
Bethlehem?
Áttu postulamir nagiaþjalir og
ilmsmyrsl?
Hann settist í grasið, starði
á skær ljósin frá Reo kvik-
myndahúsinu handan við götuna
og fór að nota hattinn sinn sem
blævæng. Li-tlar sOfurhvítar hár-
lufsur lyftust og hnigu við hreyf-
iriguna.
Klukkan sex þrjátíu og fimm
birtust Bart Carey og Phi-lip
Dongen. Þeir kinkuðu kolli til
Lorenzos og settust nærri honum.
— En sá hiti.
Fieiri komu aðvífandi. sumir
einir á ferð. aðrir í hópum.
— Ja hitinn!
Klukkan sex fjörutíu voru
meira en hundrað og fimmtíu
íbúar Caxton farnir að bíða,
sumir stóðu á steyptu stéttínni,
aðrir sátu í grasinu.
— Sástu þá í morgun?
Fimmtíu í viðbót tíndust að á
næstu tíu mínútum.
— Já svei mér þá!
_ Klukkan sló sjö og nokkrir
bílar hemluðu ískrandi, stönzuðu
og hleyptu út unglingum. Þeir
hópuðust að tröppunum.
Allt var hljótt.
Tíu mínútur liðu. Þá kom ung-
ur maður í dökkum fötum gang-
andi yfir mannautt strætið. Hann
kinkáði kolli til fólksins, gekk
áfram eftir rennunni sem mynd-
aðist og gekk í efsta þrepið.
Hann stóð þama og sneri baki
að dómshúsdyrunum.
— Er þétta hann? hvíslaði Phil
Dongen.
Bart Carey sagð'i: — Já.
Lorenzo Niesen þagði. Hann
virti fyrir sér unga manninn,
reyndi að gera það upp við sig
hvort honum litist á hann eða
ekki. Óttalegur græningi, hugsaði
hann. Og vel búinn. Gæti svei
mér verið norðurríkjamaður.
Ég veit ekki.
Það var kliður í hópnum sem
hljóðnaði þegar ungi maðurinn
í dökku fötunum lyfti upp hönd-
unum.
— Bæjarbúar. sagði hann með
mildri, næstum blíðlegri röddu.
►Ég heiti Adam Cramer. Sumir
ykkar þekkja mig nú þeaar og
þið vitið til hvers ég er hingað
kominn. Þeim sem ég hef ek'ki
haft tækifæri tii að tala við, vil
ég segja þetta: Ég kem frá
Washington D.C., höfuðborginm,
og ég er kominn til Caxton til
að hjáipa fólkinu út úr þessum
vandræðum.
Hann brosti allt í einu og fór
úr jakkanum. — En eins óska
ég þó, sagði hpnn. — Ég vildi
óska að. skólamir byrjuðu í jan-
úar. Ég á við það, að það er
heitt. Er ykkur ekkert heitt?
Hikandi, slitróttur hiátur
heyrðist.
— Jæja, sagði Adam Cramer
og tók ofan brosið. — Það verð-
ur ennþá heitara fyrir suma. Því
lofa ég. Þessi litli bær á eftir að
loga; ég á við það að hann á eft-
ir að brenna samvizku allrar
þjóðarinnar og verða logi sem
allir munu sjá og finna. Þessi
borg sem ég er að tala um. Cax-
ton! Hann þagnaði. — Bæjarbú-
ar, það gerðist dálítið héma i
dag. Þið hafið öll frétt það núna.
Sum ykkar sáu það með eigin
augum. Það var þetta sem gerð-
ist: Tólf svertingjar fóru í
menntaskólann í Caxton og sátu
þar innanum hvítu bömin. Eng-
inn stöðvaði þá, enginn rak þá
út. Og vinir mínir jþlustið nú á:
þetta gerir daginn i dag mikil-
vægasta daginn í sögu Suður-
rikjanna. Hvers vegna? Vegna
þess að hann er hið raunverulega
upphaf samskólagöngunnar. Þetta
hefur verið reynt ann f s staðar
en vitið þið hvað fólkið segir?
Það segir: Jæja, ef það bless-
ast í Caxton, þá blessast bað
alls staðar. vegna þess að Cax-
ton er dæmigerð Suðurríkjaborg.
Ef fólkið vil-1 ekki samskóla-
göngu, þá gerir það eittihvað til
að koma í veg fyrir hana! Ef
það gerir ekki neitt, þá táknar
það að fólkið vill hana! Tveir
plús tveir eru fjórir!
— Nema hvað eitt er rangt.
Þeir segja að ykkur standi alveg
á sama um það þótt svertingjar
blandist hvítum, vpgna þess að
þið hafið efcki barizt gegn því;
en ég spyr,, hvemig er hægt að
berjast við það sem maður sér
ekki? Þeir hafa leynt fyrir ykk-
ur staðreyndum: þeir hafa svik-
ið og blekkt ykkur öll og fyllt
ykkur af svívirðilegum lygum.
Þetta hefur verið lævísleg her-
ferð til að slá ryki í augu ykk-
ar og þegar þið loks vöknuðuð
átti að segja: Því miður, það er
um seinan!
— Gott og vel! ég er í tengsl-
um við Samtök þjóðemissmn-
aðra Bandarískra föðurlandsvina,
en sá félagsskapur hefur það að
markmiði að leiða fólk i allan
sannleika um jafnréttiskenning-
una. Við höfum fylgzt með mál-
unum héma síðan í janúar að
Silver dómari kvað upp úrskurð
sinn. og nú ætla ég að segja
ykkur hvemig málin standa.
Auðvitað vita mörg ykkar bað.
Margir hafa gert það sem beir
álitu bezt til að koma í veg fyrir
að þetta gerðist. En það eru aii-
margir, sem vita ekki hveriar
staðreyndirnaí- eru; sem vita
ekki heldur hvað það var sem
orsakaði þessa litiu svörtu skrúð-
göngu í skólann í morgun eða
hvaða þýðingu hún hefur fyrir
alla landsmenn.
— Ég bið ykkur að sýna • mér
umburðarlyndi, en ég aðvara
ykkur strax. Þegar þið hafið
fengið að vita sannleikann, þá
er bað y-kkar að taka ákvöröun.
Það verður vandalaust. Óg hún
mun ólga í blóði ykkar og hita
ykkur í hamsi og þið munuð
ekki geta skorazt undari! Végna
þess að ég ætia að sýna ykkur
að framtíð þessa lands byggist
algerlega og eingöngu á þér!
Tom McDaniel lokaði vasa-
bókinni og gekk yfir til vinar
síns, lögfræðingsins James Wolfe.
Hann tók eftir þvi að Wolfe stóð
og starði með eftirvæntingarsvip
eins og ailir aðrir. Og einhverra
hluta vegna gramdist honum
þetta. — Kemur kunnuglega fyr-
ir? sagði hann.
Wolfe hrökk við. — Ó — Tom.
Já, hann virðist býsna skynugur
strákur.
— En loddari, sagði Tom.
— Nú?
— örugglega. Máihreimurinn
er uppgerð; ég er búinn að tala
við hann. Hann heldur að þetta
nái hjörtunum!
— Hvað?
— Almúgaaðferðin.
— Og þú ert ekki sammála?
Wolfe bandaði höfðinu að fólk-
inu. — Ég get ekfc; fyliilega fall-
izt á það.
— Heldurðu að það verði erfið-
leikar. Jim?
— Nei, sagði Wolfe og leit af
Tom. — Tími erfiðleikanna er
liðinn.
— Allt, var Adam Cramer að
segja, á sér eitthvart upphaf. Og
upphafið að því sem þið sáuð i
dag átti sér stað fyrir næstum
sautján árum. Árið 1940 hofðu
negrahjón, Cariotta Green og
maður hennar, orð á því að þau
a I
z ■
o 1
co 9
LU
cá m
G m
Z
< L—Á i
Nei þakka þér fyrir Jói ég vil heldur ganga. . .
þarf að hjálpa mömmu þegar ég kem heim.
Verðlækkun
GRÓÐURHtSAGLER
3ja m-m. 60x45 cm. kr. 48,50 pr. fermeter.
4ra. mm. 66x60 cm. 69.50 pr. fermeter.
TAKMARKAÐAR BIRGÐIR
Mars Trading Comaanv h.f.
Klapparstíg 20 — Sími 1 73 73.
Ódýrasta fáanleg vegg- og loftklæðriinig er ,
HARÐTEX
£ostar nú eftir nýja verðlækkun aðeins kr. 20.83
per fermeter, )
Sendum gegn póstkröfu hvert á land sem er.
MARS TRADING C0MPANY H.F.
Klapparstíg 20. - Sími 17373.
Tónleikar
í GAMLA BÍÓ mánudaginn 19. ágúst kl. 19.
Hinn víðkunni fiðluleikari
próf. WILHELM STROSS
leikur með undirleik Guðrúnar Kristinsdóttur:
Fiðlusónötu no. 2 í A-dúr eftir Vivaldi,
fiðlusónötu í B-dúr KV 454 eftir Mozart
og fiðlusónötu op. 24 j F-dúr eftir Beethoven.
Sigurður Björnsson tenór
syngur með undirieik Guðrúnar Kristinsdóttur:
Dichterliebe no. 1—7 eftir Schumann.
íslenzk þjóðlög: Fagurt galaði fuglinn sá; Blástjörnuna,
Draumalandið eftir Sigfús Einarsson. Vögguvísu
eftir Sigurð Þórðarson, Kirkjuhvol og Áfram
eftir Árna Thorsteinsson.
AÐEINS ÞETTA EINA SINN.
Aðgöngumiðasala í bókaverzlun Sigfúsar Eymunds-
sonar og Lárusar Biöndal, á Skólavörðustíg 2
og Vesturveri. — Einnig í Gamla bíó
frá kl. 17 á mánudag.
i