Þjóðviljinn - 16.02.1986, Page 17

Launaþróun
Konur með 20 sinnum
minna launaskrið
Launaskrið var 0,2 prósent hjó konum milli 1984og 1985 en 4 prósent hjó körlum.
Kjaraskerðingu er svarað með lengingu vinnudags. Mikill munur ó meðallaunum.
Launaskrið hjá konum innan
ASÍ varð tuttugu sinnum
minna en hjá körlum, sam-
kvæmt útreikningum sem
starfsfólk kjararannsóknar-
nefndar vann sérstaklega fyrir
Þjóðviljann. Launaskriðið,
eða hækkun umfram áætlaða
taxtahækkun, varð þannig
ekki nema 0,2 prósent hjá
konum en hins vegar fjögur
prósent hjá körlunum, milli 3.
ársfjórðungs áranna 1984 og
1985.
Vinnutími hefur á þessu tíma-
bili aukist hjá sumurn starfshóp-
um innan ASÍ, og var þó víða
ærinn fyrir. Samkvæmt upplýs-
ingum úr könnun sem kjararann-
sóknanefnd framkvæmdi, og
birtar eru í síðasta fréttabréfi
nefndarinnar, þá hefur vinnudag-
ur lengst langmest hjá konum
sem unnu við afgreiðslustörf. Að
meðaltali unnu þær röskum
tveimur tímum lengur á viku á
þriðja ársfjórðungi 1985, en á
sama tíma árið áður. Á ársgrund-
velli jafngildir þetta nálega 110
klukkustundum. Pessar konur
vinna því nærfellt þremur venju-
legum vinnuvikum lengur á ári en
áður.
Þetta er einkar fróðlegt með
tilliti til þess, að það eru einmitt
þessar sömu konur, afgreiðslu-
konur, sem náðu minnstri hækk-
un fram á ofangreindu tímabili.
Pannig virðist því sem fólk, ekki
síst konur, reyni að bæta sér upp
skert kjör, með því að lengja
vinnudaginn.
Launaskrið
Samkvæmt upplýsingum frétt-
abréfsins varð launaskrið að
meðaltali 2,7 prósent yfir tímann.
En meðaltöl eru hættuleg, og
segja sjaldan alla söguna. Það
sést best á því, að einsog greint er
frá að ofan, þá varð launaskrið
kvenna ekki nema 0,2 prósent en
launaskrið karla hins vegar 4
prósent (frá þessu er ekki greint
sérstaklega í fréttabréfinu, held-
ur var þetta unnið sérstaklega
fyrir Þjóðviljann).
Langmest varð launaskriðið
hjá iðnaðarmönnum, eða 5,6
prósent. Karlar, sem unnu við
skrifstofustörf náðu líka dágóðu
launaskriði, eða 5,4.
Það er hins vegar athyglisvert,
að launaskrið verður alls ekki hjá
fólki sem starfar við afgreiðslu.
Hækkunin, sem verður á launum
þessa fólks er þannig allnokkuð
undir áætlaðri taxtahækkun á
tímabilinu. Eins og endranær eru
það konurnar sem fara ver út, því
þær eru 3,1 prósent undir áætl-
aðri taxtahækkun og karlarnir
eru svo 2,3 prósenti undir.
Hjá verkamönnum varð
launaskriðið 2,9 prósent, en
verkakonur ná engu launaskriði,
heldur voru þær um 0,3 prósent
undir áætlaðri taxtahækkun.
Kynjamunur
Konurnar koma alls staðar ver
út en karlarnir, og virðast því
samkvæmt könnuninni sífellt
vera að dragast aftur úr. Þar sem
launaskrið verður yfir línuna,
eins og hjá fólki við skrifstofu-
störf, þar ná konurnar mun
minna skriði en karlar. Konur við
skrifstofustörf eru þannig með
2,7 prósent launaskrið en karl-
arnir hins vegar 5,4 prósent skrið.
Munur á meðallaunum karla
og kvenna er jafnframt mikill
eins og sést vel ef horft er á hreint
tímakaup kynjanna. Hjá verka-
mönnum er það þannig 129.72
krónur en hjá verkakonum
111,33. Hjá körlum við af-
greiðslustörf er það 153.60 en hjá
konunum ekki nema 117,37
krónur. Stærst er bilið í krónum
talið hjá skrifstofufólki. Þar hafa
konurnar 167,17 krónur í hreint
tímakaup en karlarnir 225.90 kr.
(Hreint tímakaup eru laun án
orlofs, fyrir dagvinnu að viðbætt-
um hvers kyns aukagreiðslum,
svo sem yfirborgunum, fæðis-,
ferða-, fata- og verkfærapening-
um, deild með dagvinnutímum).
Hjá körlum sem unnu við skrifstofustörf var launaskriðið 5,6 prósent. Konur sem unnu við afgreiðslu skorti hins vegar 3,1
prósent til þess einungis að ná áætluðum taxtahækkunum.
Vinnutími
Á þriðja ársfjórðungi síðasta
árs var vinnutími verkamanna að
meðaltali 52,2 stundir á viku og
hafði ekki aukist frá því árið
áður. Verkakonur unnu næstum
því 46 tíma á viku, og vinnudag-
urinn hafði ekki heldur lengst hjá
þeim, frá árinu áður.
Það er hins vegar sláandi í upp-
lýsingunum í fyrrnefndu frétta-
bréfi að svo virðist sem þeir hóp-
ar sem verða hvað verst úti í
launaþróuninni leggi á sig lengri
vinnudag til að auka tekjurnar.
Þetta sést ef skoðaðar eru tölur
yfir afgreiðslufólkið. Konurnar í
greininni skorti 3.1 prósent upp á
að ná áætlaðri taxtahækkun. Þær
grípa hins vegar til þess ráðs að
vinna meira, og unnu á þriðja
ársfjórðungi 1985 2,1 klukku-
stund lengur á viku, en á þriðja
ársfjórðungi 1984. Á ársgrund-
velli þýðir þetta að þær leggja á
sig næstum því þrjár 40 stunda
vinnuvikur aukalega. Karla við
afgreiðslustörf skorti 2,3 prósent
upp á að ná ætlaðri taxtahækkun,
og þeir svara því með að lengja
vinnudaginn um 1,4 stundir.
Margar fróðlegar upplýsingar
er að finna í ofannefndum
gögnum kjararannsóknarnefnd-
ar. Það, sem virðist þó einna
merkilegast er sú staðreynd, að í
lok kvennaáratugar virðist sem
konur innan vébanda ASÍ vinni
síst á hið gamla forskot karlanna
einsog sést best á því að þær ná
nánast engu launaskriði á meðan
karlarnir fá að meðaltali fjögur
prósent.
Leiðari
jafnréttisbaráttuna
Herðum
Síðasta áratug hafa konur verið í sókn hér á landi,
einsog raunar miklu víðar um veröld. En þegar spurt
er um raunverulega áfanga verður fátt um svör.
Auðvitað hefur ýmsum nauðsynjamálum verið þok-
að nokkuð áleiðis. Hitt er þó sönnu nær, að í lok
kvennaáratugs virðist sem sorglega lítið hafi náðst
fram.
Jafnréttisráð gerði könnun, sem gerð var á stöðu
og störfum kvenna árið 1976, og nú í lok kvennaára-
tugs var gerð sambærileg könnun. Með samanburði
á niðurstöðunum má þannig fá í Ijós, hvað hefur
raunverulega áunnist yfir kvennaáratuginn.
Gleðilegasti votturinn um aukna sókn kvenna er
að finna í stóraukinni menntun þeirra, samkvæmt
könnununum. Miðað við maka, þá er nú helmingi
hærra hlutfall kvenna með háskólapróf eða
sambærilega menntun en árið 1976. Og það er
raunar sama hvert er litið, menntun kvenna hefur alls
staðar aukist.
Þátttaka kvenna á vinnumarkaðnum hefur líka
stóraukist meðan að kvennaáratugurinn stóð yfir.
Hitt er svo óvíst, að hve miklu leyti það stafar af
jafnréttisbaráttu, eða efnahagsþróun sem gerir að
verkum að nú verða bæði hjón að vinna úti til þess að
geta framfleytt sér og börnunum. Þannig er klárt, að
þrátt fyrir stóraukna atvinnuþátttöku kvenna, þá er
launamunurinn á milli kynjanna enn svipaður og fyrir
áratug. Laun kvenna hafa hækkað hlutfallslega
mjög lítið eða ekkert. Auknar vinnutekjur þeirra stafa
að mestum hluta af auknum vinnutíma.
Enn sem fyrr er það líka sorgleg staðreynd, að
konur skipa í langflestum starfsgreinum lægstu
launaflokkana. Þá skiptir engu, hvort um er að ræða
háskólafólk eða fiskverkamenn. Konan stendur alls
staðar höllum fæti.
Fyrrnefndar kannanir staðfesta ennfremur, að á
kvennaáratugnum hafa litlar breytingar orðið á
verkaskiptingu innan heimilis. Það er konan sem
einsog fyrrum tekur á sig hita og þunga uppeldis- og
heimilisstarfanna.
Þjóðviljinn varar sérstaklega við hugmyndum sem
verið er að vinna að, og lúta að hertum endur-
greiðslureglum námslána. Ekkert endurgreiðsluþak,
né tillit til tekna og kringumstæðna, á að vera í hinum
nýju námslánalögum. Það mun auðvitað þýða, að
konur, sem vegna barneigna munu á starfsferli sín-
um verða tekjulægri en karlar, munu eiga miklu ver
með að greiða niður lánin en karlar. Þannig sýnist
sem þeim muni í rauninni gert miklu erfiðara en
körlum með að leggja út í langskólanám. Þetta er
hrein afturför.
Upplýsingarnar um muninn á launaþróun karla og
kvenna síðasta árið, sem Þjóðviljinn birtir í dag, eru
jafnframt sláandi dæmi um hreina afturför. Frá þriðja
ársfjórðungi 1984 til jafnlengdar 1985, nutu karlar í
ASÍ tuttugu sinnum meira launaskriðs en konurnar.
Karlarnir voru á þessum tíma með 4 prósent launa-
skrið, en konurnar með 0,2 prósent.
Sömuleiðis kemur fram í Þjóðviljanum í dag, að
þær konur sem verst verða úti, þær reyna að svara
kjararýrnuninni með því að lengja vinnudaginn. í
viðbót við kjararánið leggst þannig vinnuþrælkun
ofan á.
Þetta sýnir auðvitað, að jafnréttisbaráttuna þarf að
herða stórlega. Verkalýðshreyfingin þarf sérstak-
lega að gera stórfellt átak í þeim efnum, og vinstri
flokkarnir verða að leggja miklu meiri atorku í barátt-
una.
Oft var þörf en nú er nauðsyn. _ög