Þjóðviljinn - 05.01.1989, Blaðsíða 6

þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Launamunur
og eignaskattur
í síðustu BHMR-tíðindum birtust merkar upplýsingar um
launamuninn í landinu og skoðanir þjóðarinnar á tekjuskipting-
unni.
í greinum þeirra Ara Skúlasonar og Sigurðar Snævar kemur
í Ijós í tölum það sem menn vissu af reynd, að munurinn á
launum hinna best stöddu og þeirra sem undir högg eiga að
sækja hefur aukist gríðarlega á þessum áratug.
Tölur um kvænta karla sýna að tekjuhæsti fimmtungurinn
hefur aukið sína hlutdeild frá 1982 til 1987 úr 33,8% af heildar-
tekjum í 35,7%. Hlutdeild tveggja tekjulægstu fimmtunganna
hefur á sama tíma minnkað úr 24% í 22,3%.
Þeir fimm af hundraði sem eru efstir á þessumm píramída
skera sér árið 1987 12,2% af kökunni, 0,9% meira en 1982, -
sem jafngildir því að þessi hópur hafi hækkað launin sín um 8%
og tekið peningana úr vösum hinna.
Tölur einsog þessar segja aðeins hluta af sannleikanum, og
það er raunar erfitt að nota einn mæli á þær staðreyndir sem
hér liggja undir.
Tölur úr skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar segja sína
sögu um hina hlið þessarar myntar. Þar kom í Ijós að um 90
prósent svarenda telja launamun á landinu of mikinn.
Könnunin bendir semsé til að níu af hverjum tíu íslendingum
telja launamuninn of mikinn. Og könnunin sýnir líka að óá-
nægja með þennan launamun hefur vaxið mjög mikið á þess-
um áratug. Fyrir sex árum tók um helmingur spurðra mjög
harða afstöðu gegn launamuninum í samfélaginu. Árið 1988
var þessi helmingur orðinn að tveimur þriðju.
Þessar tölur, bæði úr skoðanakönnuninni og kjarakönnu-
ninni í Þjóðhagsstofnun, sýna sjúkdómseinkenni á íslensku
samfélagi, og þær sýna líka að sjúklingnum hefur elnað sóttin
eftir því sem á líður þennan áratug. Misréttið hefur aukist og
þjóðin finnur fyrir því.
Við lifum í stéttasamfélagi þarsem eitilhörð yfirstéttarklíka
reynir sem hún getur að halda veldi sínu og auði og auka
hvorttveggja. Fulltrúar hennar hafa verið ágengir við stjórnvöl-
inn það sem af er áratugnum og niðurstöðurnar í BHMR-
tíðindum sýna með öðru að samfélagið hefur á síðustu árum
hreyfst í þá átt sem klíkuveldið telur heppilegasta, - til hægri.
Þessar niðurstöður sýna líka að þessi hreyfing samfélagsins
til hægri er í fullkominni andstöðu við tilfinningar þjóðarinnar.
Munur á launum sýnir auðvitað bara það sem hann sýnir, - en
hlutfallið níu á móti einum er táknrænt um almannavilja.
Sú ríkisstjórn sem við völdum tók í haust af gjaldþrota frjáls-
hyggjuforystu sýndi strax merki þess að hún ætlaði að fylgja
skoðunum íslensks almennings í þessum efnum. Hún hefur
orðið að auka enn álögur frá klyfjum síðustu stjórnar en reynt
að gæta þess að þær álögur kæmi sem allra minnst niður á
þeim sem síst mega við.
Nú stenduryfir mikill mótmælakór gegn þessum álögum. Sá
kór heldurtil í Morgunblaðinu og á fréttastofu, og alveg nýlega
hafa tveir einsöngvarar hafið raddir sínar ofar reiðimuldri kórs-
ins, og hrópað hátt til himins um óréttlæti og ruddahátt ríkis-
stjórnarinnar.
Það voru þeir Ágúst Valfells og Torben Friðriksson, en að
auki kemur við sögu nafnlaus ekkja sem virðist gegna ráðgjaf-
arstörfum á Stöð tvö. Þetta fólk á ekkert nema íbúðir og
skrifstofu- og verslunarhúsnæði, sem er skuldlaust og er skráð
á 12,5 miljónir eða meira í fasteignamati. Þetta fólk telur sig nú
eiga bága daga og stynur þungan undan þeirri ósvífni að það
skuli skattlagt sérstaklega.
Miðað við skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar hljóta
þeir menn að vera á framtíðarvegi sem fá á sig slíkan grátkór.
-m
KLIPPT OG SKORIÐ
fyrir jólin var gaman að Iesa
stutta umfjöllun um ísland eftir
Neil MacLean í The Sunday Tim-
es fyrir skömmu. Greinin heitir
Sönn nautn og hann byrjar hana
svona:
„Það er sagt að maður fái að
heyra allar kjaftasögur bæjarins
ef maður haldi nógu lengi út í
heitu pottunum í sundlaugunum í
Reykjavík. Við stóðumst ekki
prófið. Enda skiljum við ekki ís-
lensku. ... En að sitja í kafi upp
að höku og sjóða í pottinum eins
og hver annar humar meðan
snjórinn frystir heilann er eins og
að búa í bökunarofni í Alaska.
Stórfenglegt!"
í framhaldinu kemur í Ijós að
maðurinn hefur lesið heima (mér
sýndist hann t.d. vel lesinn í
Reykjavík within your Reach
eftir Vigdísi Finnbogadóttur), að
vísu kallar hann gjaldmiðilinn
krönu en annað er ýmist rétt eða
það sem við viljum hafa fyrir satt,
eins og þegar segir undir lokin:
„Fáar þjóðir eru eins menntaðar
og menningarlega sinnaðar. Öll
þjóðin las, og les enn, hinar
miklu íslendingasögur, og fólkið
sem við hittum talaði flest ensku
áreynslulaust þótt hún sé annað
eða þriðja tungumál þess.“
Að æra óstöðuga
Þórarinn Eldjárn gerir Sturlu-
málið svonefnda að umtalsefni í
Mbl. milli jóla og nýjárs og fer
kostulega með það til að hvetja
velvakendur íhaldsblaðanna.
Ekki er neinu við grein Þórarins
að bæta nema hvað hann virðist
ekki vita að Sturla var sýknaður í
undirrétti.
Verndari
ímyndunaraflsins
Times Literary Supplement
segir frá því að ritsafn Gunters
Grass hafi nýlega komið út hjá
Volker Neuhaus forlaginu í
Þýskalandi í tíu bindum. Níunda
bindið er stærst, nærri 1000 síður,
og geymir úrval greina hans og
opinna bréfa til stjórnmála-
manna. Segir blaðið að á þessum
greinum sjáist glöggt að afskipti
Grass af stjórnmálum hafi síður
en svo dregið úr gildi skáldverka
hans, listamaðurinn og andófs-
maðurinn gegn staðnaðri hugsun
valdsins séu óaðskiljanlegir.
„Grass lítur á það sem skyldu sína
að bjarga ímyndunaraflinu og
verja það fyrir banvænni eintóna
áreynslu daglegs lífs. Grass hefur
samúð með manneskjunni í vax-
andi einsemd nútímasamfélags,
það er sú samúð sem dregur hann
að goðsögninni um Sísifos og við-
heldur ótrúlegu þreki hans.“
Blaðið lýkur miklu lofsorði á
þessa viðamiklu útgáfu, bæði
innihald og útlit, en veltir að lok-
um fyrir sér skýringum við text-
ann sem gagnrýnanda finnst
skorta samræmi. „Okkur er sagt
hver Rousseau var en ekki Balzac
... og það er erfitt að trúa því að
lesendur bóka Grass viti ekki
hverjir þeir voru Hándel, Haydn,
Schubert og Wagner sem gerð er
smásmugulega nákvæm grein
fyrir.“
-SA
Halldór
Enn um heilaga menn
Stöð 2 hefur frá upphafi reynt
að vera sem ólíkust forvera sín-
um, Rlkissjónvarpinu, en úr einu
fari hafa þeir ekki komist. Þáttur
þeirra um Halldór Laxness virð-
ist samkvæmt lýsingu Ingólfs
Margeirssonar í Alþýðublaðinu
(þessi klippari er ruglaður og sá
hann ekki) hafa verið heilara-
mannaþáttur af bestu gerð. Ing-
ólfur segir:
„Síðari hluti myndarinnar um
Halldór Laxness var sýndur í
Stöð 2 á nýársdag. Fyrri hlutinn
heillaði áhorfendur með leiknum
atriðum og endursköpun á and-
blæ liðinna tíma; sér í lagi upp-
tökur í S-Evrópu. í síðari hluta
heimildarsögunnar af Halldóri
Laxness var öllu slíku sleppt og
þess í stað stuðst við gamla kvik-
myndabúta af Halldóri og rætt
við ýmsa fræðinga og samferða-
menn hans, þó einkum fræðinga.
Þess á milli las Amar Jónsson
leikari samantekt á ferli Hall-
dórs; flatan texta í hetjustíl.
Myndlausnir vom fáar og eigin-
lega var síðari þátturinn fremur
útvarpsefni en sjónvarpsefni. ...
Vera má að erfitt sé að gera
heimildarmynd um lifandi goð-
sögn...En einhvern veginn hvísl-
ar einhver púki því að mér að
fyrst verið er að leggja í heimild-
armynd um Halldór Laxness, þá
sé það skylda þeirra heimildar-
gerðarmanna að færa okkur nær
skáldinu og sannleikanum í lífi
þess, en feta ekki bhndir einstigi
lofgj örðanullnanna...
Islendingar em stoltir af Hall-
dóri Laxness. En við megum
aldrei Iáta það stolt blinda okkur
sýn... Halldór Laxness er um-
deilanlegur. Hann var og á að
vera umdeildur. Slíkar em bækur
hans og skrif og slík hefur ævi
hans verið... íslenska þjóðin má
aldrei gera einhverja sykurhúð-
aða goðsögn úr Halldóri Lax-
ness.“ .
Hvenær má vera
hreinskilinn?
Meðan ævisöguaðferðin réð
ríkjum í bókmenntafræðum var
eins og að líkum lætur erfitt að
fjalla um lifandi skáld. Dr.
Steingrímur J. Þorsteinsson pró-
fessor hafði þá vinnureglu að tala
ekki um skáld fyrr en þau vom
öll, þá fyrst var hægt að sjá ævi
þeirra og verk í heild. Skáld var
ekki viðurkennt skáld fyrr en það
var dautt. Þetta sjónarmið er af-
leitt í kennslu, böm verða að
kynnast því sem samtímamenn
þeirra yrkja, kynnast sýn skálda
síns tíma á veröldina, en spurning
er hvort sjónvarpið verður ekki
að taka upp vinnureglu dr. Stein-
gríms í ævisögum sínum, nema
þegar skáldin segja svo til ein-
göngu sjálf frá.
„Sönn nautn“
Eftir útreiðina sem við fengum
í Fegurð íslands hjá Collingwood
Gúnter
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útg«fandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltatjórar: Ámi Bergmann, Mörður Ámason, SiljaAðalsteinsdóttir.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson. ,
Ðlaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Páll Hannesson,
SigurðurÁ. Friöþjófsson (Umsjónarm. Nýs Helgarb.), Sœvar
Guöbjömsson, ÞorfinnurÓmarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Jim Smart, Þorfinnurómarsson.
Útlltstelknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pétursson
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif stof ustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Águstsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 5. janúar 1989