Dagblaðið Vísir - DV - 04.07.2000, Blaðsíða 11

11
ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2000
DV
Bókmenntir
' , , <,, ....
Tregróf Lindu
Þaö fyrsta sem fréttist af nýrri ljóðabók
Lindu Vilhjálmsdóttur, Öll fallegu orðin, var
að einhverjir áheyrendur hennar á skálda-
vöku í Þjóðmenningarhúsinu á Listahátíð
hefðu þurft að fela grátbólgin andlit og jafnvel
hverfa úr salnum til að viðbrögð þeirra vektu
ekki athygli. Þetta kom á óvart því eitt af meg-
ineinkennum Lindu í fyrri ijóðabókum henn-
ar er tvíræðni - jafnvel viss tvöfeldni - þannig
að maður veit sjaldnast með vissu hvar mað-
ur hefur hana, og slík ljóð, þótt harmþrungin
séu, vekja ekki grát við fyrsta lestur.
Eins og Valsar úr síðustu siglingu (1996),
næsta bók á undan þessari, segja Öll fallegu
orðin ákveðna sögu. Sögu af sorg. Strax í
fyrsta ljóði (þau eru öll nafnlaus) er einhver
ávarpaður; hann er horfmn, „ekki áþreifan-
legur“, en sú sem talar í ljóðunum er „neydd
til að trúa“ að hann _______________________
sé samt til, fylgist
með henni, viti af
henni - og helst á
hann að elska hana
áfram „eins og ég er
dæmd / til að elska
þig alltaf / að eilífu"
(7-8). Eftir fylgja 30
ljóð þar sem skiptast
á minningar, sætar og "**"*■
beiskar, frá samvist-
um þeirra tveggja, —■
vangaveltur um eðli vinskapar þeirra og ástar
og nístandi sár áköll. Smám saman verða báð-
ar persónur ljóðabálksins skýrari, hann
óhamingjusamur, fullur ótta við lífið, hún
hvatvís, sterk, djörf. Hann er um margt hið
dæmigerða kvenlega, hún hið karllega.
- DV-MYND:GVA
Linda Vilhjálmsdóttir skáld
„Öll fallegu oröin er samfellt tregrófog
sver sig skýrt í ætt viö eldri Ijóö af því
tagi, til dæmis Guörúnarkviöu hina fyrstu
þar sem lýst er á magnaöan hátt viö-
brögöum Guörúnar Gjúkadóttur viö
dauöa Siguröar Fáfnisbana. “
Á ljóðsögunni er frá upphafi knappur, óbrot-
inn talmálsstíll sem hentar vel til að tjá þá
djúpu örvæntingu sem ljóðin geyma. Hefð-
bundin ljóðræn stílbrögð eru örfá; einstaka
viðlíkingar (“með ósögð orð / eins og hráviði í
hjartanu ... og svart tómarúm / eins og helli i
höfðinu", 38), meira um markvissar endurtekn-
ingar, tO dæmis í ljóðinu sem byrjar á „og þú
bara fórst / án þess að biðja um hjálp“ þar sem
sögnin „fórst“ og síðan orðasambandið „skildir
mig eftir“ eru endurtekin nokkrum sinnum
(40). Það ljóð er óbein vísun í hið ógleymanlega
ljóð Sigurðar Pálssonar „Skildi ekkert eftir
nema...“ úr Ljóð námu menn (1988) og fleiri vís-
anir má fmna í bálkinum, m.a. í Biblíuna og
eldri ljóð Lindu, til dæmis höfum við hitt regn-
bogann á bls. 31 áður í Klakabömunum (1992).
Best er þó vísunin i ljóð Sigurðar því hún
dýpkar og skýrir ljóðaflokk Lindu, segir eigin-
lega það sem ekki er sagt berum orðum þar, að
hinn horfni ástvinur hafi svipt sig lífl. Við það
verður hápunktur flokksins líka magnaðri -
þegar skáldið lifir á eigin líkama síðustu and-
artök vinar síns (43). Hér er í hnitmiðuðu máli
lýst annarlegri reynslu, eins konar hamskipt-
um, leiðslu eða dauða, hámarki rómantískrar
þrár til að sameinast hinum horfiia ástvini.
Öll fallegu orðin er samfellt tregróf og sver
sig skýrt i ætt við eldri ljóð af því tagi, til
dæmis Guðrúnarkviðu hina fyrstu þar sem
lýst er á magnaðan hátt viðbrögðum Guðrún-
ar Gjúkadóttur við dauða Sigurðar Fáfnis-
bana. Linda tekur mið af stíl hinna fomu
tregrófa, ólíkt ýmsum nýrri saknaðarljóðum,
ljóðmál hennar er einfalt og tilgerðarlaust en
þó ástríðuþrungið svo að sorgin læðist að les-
anda og hann veit ekki fyrr til en hún hefur
læst sig um hann. Það er til einhvers að deyja
ef maður fær slík eftirmæli.
Siija Aðalsteinsdóttir
Linda Vilhjálmsdóttir: Öll fallegu oröin. Mál og menn-
ing 2000.
Geislaplötur
Bubbi tekur Bellman
Bubbi Morthens
Bubba bregst hvergi á þessum diski. Hann er háöskur og þunglyndur
þegar hann syngur um áfengi, frakkur þegar konur eru mæröar og
blíöur þegar vögguvísan ómar.
lífsreynslublæ sem er í raun nauðsynlegur til
að túlka Bellman.
Bubbi bregst hvergi á þessum diski. Hann
er háðskur og þunglyndur þegar hann syngur
um áfengi, frakkur þegar konur eru mærðar
og blíður þegar vögguvísan ómar. Hinn gamla
barnagæla um Gamla Nóa verður ógleyman-
leg í meðförum þeirra félaga og er reyndar
ágætt dæmi um hvaö skapandi listamenn geta
gert við lög sem ætla mætti að væru útþvæld
en öðlast skyndilega nýtt líf.
Til þess að þessi grein verði ekki einróma
lof um frábæran disk þá er rétt að geta þess að
mér finnst umslagið ekki aðlaðandi og letur á
köflum smátt og illlæsilegt og prentvillur í
textum óþarflega margar. En það er best að
loka bara augunum og hlusta.
Páll Ásgeir Ásgeirsson
Sumir listamenn eru þeirrar
gerðar að þeir geta ekki hermt eft-
ir neinum. Allt sem þeir gera er
þeirra eigin sjálfstæða sköpun,
rödd þeirra er einstök og líkist
engu og við þekkjum hana hvar
sem hún hljómar. Þegar þessir
Íistamenn flytja verk eftir aðra þá
yfirtaka þeir verkið að það verður
þeirra eigið.
Einn þessara listamanna er
Bubbi Morthens. Rödd hans, hrjúf
og blíð eftir atvikum, hefur talað
til okkar í rúmlega 20 ár. Bubbi
hefur alltaf sungið fyrir okkur sín
eigin lög og texta og það eru þau
sem við viljum hlusta á. Gamall
gúanórokkari eins og ég hefði fyr-
ir tæpum 20 árum látið segja mér
það tvisvar að Bubbi ætti eftir að
syngja Gamla Nóa inn á plötu. Það
hefur hann nú samt gert því fyrir
skömmu kom út geisladiskur þar
sem Bubbi syngur lög Bellmans,
hins sænska alþýðuskálds og fylli-
byttu. Lög Bellmans eru legíó en
Bubbi hefur valið þau sem helst
fjalla um áfengi, sukk og svall og
ástir kvenna. Þarna er einnig
erfiljóð og vögguvísa þannig a^
segja má að efnisskráin spann
lífshlaup manns. Bubba til fúll-
tingis er gítarleikarinn Guð-
mundur Pétursson sem stend-
ur flestum framar á því sviði.
Blái liturinn skín í gegn
Nú er rétt að játa það að ég
er enginn Bellman-sérfræðing-
ur og hef í raun takmarkað vit
á tónlist. En ég hef lengi verið
óbilandi aðdáandi Bubbans og
elti hann þangað sem hann
leitar í sinni listsköpun.
Þeir Bellman og Bubbi fallast sannarlega i
faðma á þessum diski. Þó með því fororði að
Bubbi gerir söngva Bellmans að sinni eigin
tónlist. Hann og Guðmundur ljá dýrðaróðum
Bellmans um brennivín og svall örlítið dapur-
legan tón á köflum. Blái liturinn skín oft í
gegn og Bubbi túlkar snilldartexta Bellmans
frábærlega og gerir orð hans að sínum eins og
han hafi reynt flest á eigin skinni sem Bell-
man færir i letur. Margir stórsnillingar hafa
komið að því að snara textunum á íslensku og
nær röð þeirra allt frá Þórami Eldjám aftur
til Sigurðar Þórar-
inssonar og Jóns
Helgasonar.
Um Guðmund
Pétursson er erfitt
að segja eitthvað af viti. Gítarleikur hans er í
þeim gæðaflokki að flestúm verður orðs vant.
Útþvæld lög öðlast nýtt líf
Bubbi hefur sjaldan tekið að sér að syngja
lög annarra nema þegar hann tók Hauk
frænda Morthens hér um árið. Hann ætti ef til
vill að takast á við fleiri verkefni af þessu tagi
því hann sýnir eftirminnilega á þessum diski
að hann er listamaður sem setur sinn sér-
staka svip á allt sem hann gerir. Rödd hans
hefur marga ólika tóna og blæbrigði og aldur
og reynsla söngvaskáldsins ljá henni þann
__________________Menning
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Málverk í reiðhöllinni
í tilefni Landsmóts hestamanna 2000 sýnir
Sólveig Bima Stefánsdóttir frá Kagaðarhóli
tólf akrýlmálverk í veitingasal Reiðhallarinn-
ar í Víðidal.
Hestar hafa ævinlega verið Sólveigu hug-
leikið myndefni og eru myndverkin á sýning-
unni tengd íslenska hestinum á nýstárlegan
máta. Allir eru velkomnir á sýninguna, sem
verður opin alla daga frá morgni til kvölds
meðan landsmótið stendur yfir, frá deginum í
dag og fram á sunnudag.
Teddi í Perlunni
í dag kl. 17 opn-
ar myndlistar-
maðurinn Magn-
ús Th. Magnús-
son (Teddi) sýn-
ingu á eigin verk-
um í Perlunni.
Þetta er tíunda
sýning hans og sú
fjórða sem haldin
er í Perlunni.
Alls eru á sýning-
unni um sextíu
verk, standmynd-
ir og veggmyndir
og efniviðurinn
sem fym úr ýms-
um áttum: íbenholt frá Sri Lanka, risaeik frá
Virginíu, fura frá New York og rekald frá
Rússlandi.
Að sögn Gunnars Dal, sem skrifar í sýning-
arskrá er sýning Tedda bæði forvitnileg og
frumleg. „Hún er samspil einfaldleika og marg-
breytileika. Viður er síbreytilegt efni eins og
lífið sjálft. Hver mynd þarf sinn sérstaka efni-
við sem listamaðurinn hefur leitað að og fund-
ið. Þessir skúlptúrar eru listaverk með sál og
gæddir lifandi anda og duldum krafti eins og
sjálfur Yggdrasill."
Enn fremur segir í sýningarskrá að Teddi
eigi ekki langt listnám að baki. „Teddi er einn
hinna frjálsu listamanna sem láta ekki segja
sér fyrir verkum. Listaverk hans fæðast inn-
an frá úr eigin hugarheimi, frumleg, sérkenni-
leg.“
Þriöjudagstónleikar
í Listasafni
Sigurjóns Ólafssonar
-------------------- í kvöld kl. 20.30
verða haldnir aðr-
ir tónleikar í tón-
leikaröö Lista-
V7 ' jæ safns Sigurjóns
lí jK Ólafssonar. Þessir
j tónleikar eru helg-
aðir Johann
l Sebastian Bach og
I \erða leikin verk
I úr Die
IrgZgsJgjKHBBmma Klavierúbung,
það eru verkin
Partíta I í B-dúr, BWV 825, Partíta II í c-moll,
BWV 826 og Partíta III í a-moll, BWV 827.
Christopher Czaja Sager píanóleikari leikur
verkin. Hann er af enskum og pólskum ætt-
um, en er fæddur í New York. Hann hóf nám
í píanóleik hjá Frances Moyer Kuhns, sem
hafði verið nemandi hjá þeim frægu píanó-
leikurum Cortot og Matthay. Framhaldsnám
stundaði hann meðal annars hjá Emil Danen-
berg, sem var aðstoðarmaður Ámolds Schoen-
bergs.
Czaja Sager hefur hlotið mikið lof gagnrýn-
anda bæði í Evrópu og í Bandaríkjunum.
Hann hefur leikið einleik undir stjórn þekktra
stjómenda og haldið einleikstónleika viða um
heim. Á síðari ámm hefur hann lagt sérstaka
rækt við píanóverk J.S. Bachs og upptökur
hans á heildarútgáfúm eins og Die
Klavierúbung komu út 1985 og hafa veriö
kynntar um alla Evrópu.