Dagblaðið - 06.08.1976, Blaðsíða 10

10
BIAÐID
irjálst, úháð daffblað
l’lKol'amli Danblartirt hf.
Kramkvæindastjóri: Svoinn H. Kyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Króttastjóri: Jón Bir«ir Pótursson. Hitstjórnarfulltrúi: Haukur Helfíason. Aóslortarfrótta-
stjóri: Atli Steinarsson. íþróttir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Heykdal. Handrit
\s«rimur Páisson.
Blartatnenn: Anna Bjarnason. As«eir Tómasson. Ber«lind Asneirsdóttir, Brani Sieurrtsson.
Krna V. In«ólfsdóttir. Clissur Si^urrtsson. Hallur Hallsson. Helgi Pótursson. Jóhanna Biruis-
dóttir. Katrin Pálsdóttir. Kristín Lýðsdóttir. Ölafur Jónsson. Ömar Valdimarsson. Ljósmyndir:
Arni Páll Jóhannsson. Bjarnleifur Bjarnleifsson, BjörKvin Pálsson, Raunar Th. Sieurrtsson
(ijaldkeri: Práinn Þorleifsson. DrejfirigarstjCiH: Már K.M. Halldórsson.
Askriftargjald 1000 kr. á mánurti innanlands. í lausasölu 30 kr. eintakirt.
Ritst jórn Sirtumúla 12. simi 82322. auglýsingar, áskriftirog afgreirtsia Þverholti 2. sími 27022.
Setninu ou umbrot: Dagblártirt hf. og Steindórsprent hf., Armúla 5.
Mymla-ou plötuuerrt: Hilmir hf . Sirtumúla 12. Prentun: Árvakur hf . Skeifunni 19.
Vönduð vinnubrögð
Dagblaðið rakti nokkur helztu fA
atriði hins svonefnda Grjótjötuns-
máls í ítarlegri grein, sem birtist
11. maí sl. Þeim, sem vilja kynna
sér vönduó vinnubrögð í nútíma
blaðamennsku, er bent á aó lesa
þessa grein.
Þar eru krónutölur og aórar staðreyndir hins
mikla fjármáladæmis lagóar á borðið, en les-
endum leyft að draga ályktanir af staðreyndun-
um. Grunur yfirvalda um gjaldeyrissvik við
kaupin á skipinu er ekki nema lítið brot af öllu
Grjótjötunsævintýrinu.
Þar kemur fram, að kaupverð skipsins var
um 60 milljónir króna, þegar það var keypt til
landsins fyrir rúmlega hálfu öðru ári, eða svo
var gjaldeyrisyfirvöldum sagt. Þegar gjaldþrot
var síóan yfirvofandi ári síðar, var skipið selt
öðrum aóilum á 130 milljónir króna.
Þegar skipið var endurselt, voru skuldir
Sandskips hf., fyrirtækisins, sem stofnaó hafði
verið til að reka skipið, orðnar rúmlega 100
milljónir króna. Voru flestar þessar skuldir
raktar í grein Dagblaðsins.
Veðskuldir vegna skipakaupanna námu þá
um 75 milljónum króna og sex fjárnám tæpum
2 milijónum króna. Vanskil við launþega fyrir-
tækisins höfóu mest numió um 8 milljónum
króna, en námu um 6 milljónum króna, þegar
greinin var skrifuó í maí. Lausaskuldir vió ýmis
þjónustufyrirtæki námu þá um 20milljónum.
I viðtölum Dagblaðsins við ýmsa þá aðila,
sem áttu kröfur á hendur Grjótjötni, kom fram,
aó Kristinn Kinnbogason, framkvæmdastjóri
Tímans, hafói jafnan verið annar af tveimur
helztu talsmönnum útgerðar skipsins, þótt hans
væri hvergi getið í firmaskrá.
Grein Dagblaósins byggóist á upplýsingum
úr veðmálabókum og öórum opinberum
gögnum, svo og viótölum vió marga þá aðila,
sem átt höfóu viðskipti við Grjótjötun. Voru
kaflar úr sumum þeirra viótala birtir.
Ekki voru í greininni dregnar ályktanir á
grundvelli hinna ítarlegu upplýsinga. En ljóst
er af tölunum, sem þar birtust, að eigendur
Grjótjötuns höfóu fengió mikla fyrirgreiðslu á
veikum forsendum.Ennfremur er ljóst, að út-
gerðin er eitt af fáum fyrirtækjum á landinu,
sem kemur sér mánuóum saman hjá því að
greióa starfsmönnum sínum umsamin laun.
Loks er ljóst af greininni aó útgerð Grjótjötuns
hefur leikið mörg þjónustufyrirtæki grátt.
Upplýsingarnar um Grjótjötunsævintýrið
eru gott dæmi um þá þjónustu við almenning,
sem Dagblaðió hefur verió aó innleiða í fjöl-
miðlum hér á landi. Þjóðin þarf meiri upp-
lýsingar en um aflabrögó og slysfarir. Hún þarf
að fá aó vita um þá fjármálaspillingu, sem
dafnað hefur hér á landi, meira eóa minna í
skjóli stjórnmálaflokka.
Pólitísku sorpritin taka ekki upp hjá sjálfum
sér aó rannsaka svona mál og segja frá þeim. Ef
Morgunblaðió minnist á Grjótjötun, er Tíminn
óðar kominn meó hótanir á prenti um aó segja
frá svonefndu Ræsismáli, ef Morgunblaðið þegi
ekki. Þannig er hugarfarið hjá dagblöóum á
boró við Tímann.
Vonandi getur Dagblaðið haldið áfram aó
fletta ofan af sérréttindum fjárglæframanna í
kerfinu. Upplýsingaöflun á slíkum sviðum er
miklum erfiðleikurh bundin. Þess vegna þurfa
lesendur blaðsins að hjálpa blaðinu með því að
veita því aðgang aó upplýsingum, semþeir ha'fa.
Visindaletí 0« trúarleH um-
ræða er nú orðin eitt þeirra
aðalmála, sem frambjóðendur
til forsetakjörs í Bandaríkjun-
um geta notfært sér til at-
kvæðaveiða. Hvorugu hefur
áður verið gefinn mikill
gaumur í lífi almennings, en
röð atvika og vaxandi þýðing
vísinda og mengunar fyrir iðn-
aðinn og.kjósendurna hafa gert
málaflokka þessa mjög mikil-
væga.
Frambjóðandi demókrata,
Jimmy Carter, er hinn fyrsti
bandarískra forsetafram-
bjóðenda, sem á að baki sér
töluverða visindalega þjálfun.
Sá frambjóðandi, sem nú telst
líklegur til þess að hljóta út-
nefningu Repúblikanaflokks-
ins, er Gerald Ford og hann
situr upp fyrir haus í þrotabú-
inu eftir Richard Nixon, sem
átti vísindin sem einn sinn aðal-
óvin. Ford hefur auk þess tekizt
að klúðra vendilega ýmsum vís-
indalegum málum nú með vor-
inu,
Það er því enginn hissa á því,
að kjarnorkuvísindamaður og
baráttumaður gegn allra handa
mengun, Jimmy Carter, færi
sér þessa hæfileika sína bros-
andi í nyt.
Nixon fór þannig að, að hann
skar niður öll framlög til vís-
indalegra iðkana. Hinn nútíma-
legi iðnaður var langt frá
■ánægður með þá þróun mála og
visindamenn voru þrumu lostn-
ir yfir því, að Nixon rak ráð-
gjafa sinn í vísindum frá
störfum.
___ DAGBLAÐIÐ. —■ FÖSTUDAGUR ö. AGÚST 1976.
Vísindin í
kosninga-
bamttunni
Fjö^œtt vísinda-
menntun kemur
Carter oð gagní
Þurfti ekki ó því að halda
Nixon hélt því fram, að sú
hefð að hafa einn ráðgjafa í
vísindalegum efnum á fullum
launum í Hvíta húsinu væri
löngu úrelt.
í stað þess réði hann til
starfa hálfsdagsráðgjafa, H.
Guyford Stever, sem auk þess
er formaður Bandarísku vís-
indastofnunarinnar, en þangað
fer helmingurinn af framlögum
ríkisins til vísinda. Stever var
ekki spurður að mörgu, en í
stað þess vann hann enn meira
að verkefnum fyrir vísinda-
stofnunina, og þau verkefni
ollu mikilli hryggð hjá íhald-
sömum repúblikönum. Vísinda-
stofnunin stórbætti kennsluna í
þjóðfélagsfögum, sem íhalds-
öflin héldu fram, að myndu
„grafa undan hefðbundnu verð-
mætamati“. Auk þess urðu ein-
hverjar misfellur á fjárreiðum
stofnunarinnar, sem nú hafa
verið rannsakaðar af nefnd
fulltrúaþingsins.
Þegar Ford tók við embætti
var hann talinn á að ráða sér
ráðgjafa í vísindalegum mál-
efnum og eftir að lögum þess
efnis hafði verið breytt og for-
setinn hafði undirskrifað þau,
byrjuðu vandamálin fyrst fyrir
alvöru.
Fáir útvaldir
Ford vildi ráða Simon Remo
sem ráðgjafa sinn, en hann
hafði getið sér gott orð í þing-
nefndum og í fyrirtækinu
TRW, sem mikið hefur unnið af
verkefnum fyrir hinn banda-
r
ríska hcrgagnaiðnað. Síðar var
fallið frá þessari ráðningu, er
öldungadeildarþingmenn
gáfu það í skyn, að þá yrði hann
að hætta störfum hjá TRW og
selja hlutabréf sín í fyrirtæk-
inu.
Það er ekki auðvelt fyrir
Ford að finna annan hæfan
mann til starfans. Allt útlit er
fyrir annan forseta og þ.a.l.
annan ráðgjafa innan hálfs árs,
og því ekki margir sem vilja
þiggja slíkt kostaboð frá forset-
anum.
Þá lagði Ford til, að gerð yrði
heils dags staða úr starfi Guy-
fors Stever, en það vildi
Öldungadeildin ekki sam-
þykkja og ekki gat Ford átt það
á hættu að styggja íhaldsöflin
innan hennar, svona rétt fyrir
úrslit kapphlaupsins milli hans
og Ronald Reagans.
Ford hefur því ekki tekizt-að
ráða mann til þessa starfa í
forsetatíð sinni.
Ný stefna í
umhverfismálum
Jimmy Carter stendur mun
betur að vígi í þessum skiln-
ingi. Áður en hann varð ríkis-
stjóri og jarðhnetubóndi, hafði
hann menntað sig sem kjarn-
orkuverkfræðingur. Sem ríkis-
stjóri vakti einörð afstaða hans
í umhverfismálum mikla
athygli, a.m.k. miðað við það
sem Bandaríkjámenn eiga að
veniast. Þá neitaði Carter raf-
Láglaunastefnan
Þetta orð nefur oft heyrst í
seinni tíð, einkum þegar samn-
ingar hafa staðið yfir. Það vefst
fyrir ýmsum að skrifa orðið, og
láglaunabæturnar reynast létt-
ar í vasa. Meiningin mun vera
sú að þeir lægst launuðu fái
vissa hækkum sem á að þoka
þeim upp. Stundum hefur þó
farið svo, að bæturnar hafa
þotið út og suður og lent í vös-
um sem voru sæntilega þéttir
fyrir. Svo fór þó ekki í síðustu
samningum. Mörgum finnst þó
að láglaunafólk hafi aldrei
fengið minna i sinn hlut en
eftir síðustu samninga.
Aður en f.vrst er borgað með
nýju kaupi fer verðhækkunar-
skriðan af stað og linnir ekki.
Svo konta skattarnir ennþá svi-
virðilegri en fyrr, a.m.k. fyrir
þá sem ekki kunna að fela. Það
er enn í fullu gildi, að þeir
verða að kunna að fela, sem
stela. Ég get sagt alveg
umbúðalaust í hverju ég tel
svívirðinguna fólgna. Eg tel
hana felast í því að ákveðnum
hluta af Isler.dingum er haldið
ofan í láglaunapytti, sem þeir
komast aldrei upp úr.
Ár eftir ár er samið um eftir-
vinnuna, sem er um 40% af
tekjum Dagsbrúnarverka-
manns. Hjón, sem vinna bæði
úti, eru sköttuð saman og það
breiðir yfir þær lágu tekjur
sem karlinn hefur í raun og
veru. En ekki eru allir giftir
og hvað þá um einstaklinginn
sem á að lifa á rúml. 60 þús. á
mánuði í dag? Sannleikurinn er
augljós en það vill helst enginn
tala um hann nema þegar
Viðkomandi á að borga mikið
útsvar, þá er hann til. Hvað er
margt verkafólk, einstaklingar
á Islandi í dag, sem hafa 65
þúsund og það af minna fyrir
umsamda 40 stunda vinnu-
viku? Þessu þarf að svara.
Það á ekki sýknt og heilagt
að breiða yfir það hvað launin
eru lág með alla vega fengnum
tölum. Ég er oft spurð, hver sé
ástæðan fyrir því að fólk lætur
fara svona með sig. Astæðurnar
eru margar, að ég hygg. Ég
nefni nokkrar. í mörgum tilfell-
urn vinna tveir einstaklingar
f.vrir heimili og merja það
sæmilega. A meðan er stéttar-
vitundin shevð og fólk lætur sér
nægja að nöldra og skammast
út í forystuna. Það sækir ekki