Dagblaðið - 14.09.1978, Blaðsíða 10

10
Útgefandi: Dagblaðið hf. y frjalst, áháð dagblað
Framkvæmdastjóri: Svoinn R. Eyjótfskon. Ritstjóri: Jónas ICrist]ónssoiy
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. RrtstjómarfuHtrúi: Haukur Hoigaaon. Skrifstofustjóri ritstjómar.
Jóhannos ReykdaL íþróttir: HaVur Shnonarson. AöstoóarfréttastjóUr Atii Steinarsson og Ómar
Valdimarsson. Handrit: Ásgrimur Pélsson.
Btaðamenn: Anria BjámasónrAs^JeirTámasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurðs
son, Guömundur Magnússon, Hallur Hadsson, Helgi Pétursson, Jón^s Haraldsson, ól%fyr Geirsson,
Ólafur Jónsson^ Ragnar Lár., Ragnheiður Kristjánsdóttir. Hönnun: Guðjón H.Pélsfon.
Ljósmyndir: Ari Kristinsson Ámi Páll Jóhannsson, Bjamterfur Bjamleifsson, Hörður VHhjálmsson,
Ragnar Th. Sigurösson, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjótfssori. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Drorfing
arstjóri: Mór E.M. HaHdórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgrelðsla, áskriftadeHd, augtýslngar og skrifstbfur Þvorhotti 11.
Aöalsími blaðsins er 27022 (10 Ifnur). Áskrift 2000 kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 100 kr. ointakið.
Setning ug umbrot Dagblaðið hf. Siöumúla 12. Mynda- og plötugerö: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prentun:
AfVjkw hf. Skeifunni 10._______ __________________- _______________________________________'
Einræöið læöist
Vestrænir fjölmiðlar flytja þjóðum
sínum mun meiri upplýsingar um þriðja
heiminn en lesendur og áheyrendur kæra
sig í rauninni um að vita. Þessi vinsam-
lega afstaða fjölmiðla hefur eflt skilning
manna á vandamálum þriðja heimsins. _________________
í fæstum löndum þriðja heimsins fara saman hags-
munir ráðamanna og almennings. Einræðisherrum þykir
slæmt að geta ekki kúgað þegna sína í friði. Þeir vilja
ekki, að sagt sé frá ofbeldi þeirra, gerræði og tilfinninga-
leysi.
Sumir þessara einræðisherra hafa komið sér saman
um að beita Menningarstofnun Sameinuðu þjóðanna
fyrir hagsmuni sína. Það gera þeir í krafti þess, að ein-
ræðisstjórnir þriðja heimsins eru fjölmennasti hópurinn
á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Sumpart er ætlun einræðisherranna að fá fé og ráð til
að stofna sérstaka fréttastofu þriðja heimsins, sem
mundi dreifa frá hverju landi upplýsingum, sem eru í
þágu viðkomandi stjórnvalda.
Raunar er eðlilegt, að vestræn ríki stuðli að fjölmiðlun
í þriðja heiminum, þar á meðal stofnun nýrrar, alþjóð-
legrar fréttastofu. Slík stofa gæti hugsanlega aukið sam-
keppni í fjölmiðlun.
Hitt má svo öllum vestrænum ríkisstjórnum vera
ljóst, að hin nýja fréttastofa mundi víða fá fullkominn
einkarétt til dreifingar frétta innan lands og úr landi.
Mundu þá einræðisherrar eiga auðveldara með að með-
höndla þegna sína að vild í skjóli þagnar.
Hitt atriðið, sem einræðisherrarnir leggja mikla
áherzlu á, er að fá samþykkta í Menningarstofnun Sam-
einuðu þjóðanna yfirlýsingu um skyldur ríkisstjórna til
að bera ábyrgð á fjölmiðlun og fjölmiðlum í löndum sín-
um.
Þannig hyggjast þeir skapa sér alþjóðalagalegan
grundvöll til að ofsækja óháða fjölmiðla í löndum sínum
og tryggja, að þar heyrist engin rödd nema yfirvaldanna.
Þessar kröfur eru að sjálfsögðu klæddar í orðskrúð um
einokun vestrænna fréttastofa, rangar hugmyndir
Vesturlandabúa um ástandið í þriðja heiminum, jafn-
vægi í fjölmiðlun og um æskilega þjónustu fjölmiðla í
þágu heimsfriðar og vináttu.
Nytsamir sakleysingjar í vestrænum ríkjum hafa
margir hverjir tekið undir stefnu einræðisherranna. Var
um tíma talin hætta á, að ýmsar stjórnir Vesturlanda
mundu styðja hana til að sýna þriðja heiminum vin-
semd.
Sem betur fer hafa straumarnir legið í hina áttina að.
undanförnu, ekki sízt meðál þeirra þjóða, sem mestan
hlýhug bera í garð íbúa þriðja heimsins. Svo virðist sem
Svíar, Finnar og líklega fleiri þjóðir Norðurlanda muni
berjast af alefli innan Menningarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna gegn hugmyndum einræðisherranna.
Þetta kom fram á ársfundi norðurlandadeilda Alþjóða
blaðastofnunarinnar, sem haldinn var á íslandi um og
eftir síðustu helgi. Mjög æskilegt væri, ef ísland gæti lagt
sitt lóð á sömu vogarskál.
Svipuð viðhorf eru að vinna fylgi í öðrum vestrænum
ríkjum. Menn eru farnir að átta sig á, að hinn vestræni
heimur verður að standa fast á grundvallaratriðum lýð-
ræðis og mannúðarhyggju, þar á meðal prentfrelsi, skoð-
anafrelsi og fréttaflutningsfrelsi.
Lýðræðis- og prentfrelsisríkin eru ekki nema um það
bil 25 af um 150 ríkjum Sameinuðu þjóðanna. Vegna
fæðar sinnar verða þau að standa saman sem eitt um fót-
um troðin mannréttindi jarðarbúa.
V-
r
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1978.
Vestur-Berlín:
Straumur innflytj-
enda frá Pakistan
stöðvaöur
Mohammed, hinn fimmtíu og fimm
ára gamli Pakistani, mátti bíta i þaö
súra epli að vera snúið frá Vestur-
Berlín fyrir nokkru og aftur til síns
heimalands með leiguflugvél ásamt
165 öðrum löndum sínum. Ferðin
heim tók aðeins tólf klukkustundir eða
jafnmargar og dagarnir sem fóru i
ferðina frá Pakistan til Vestur-Berlin-
ar. Sú leið var farin með fólksflutn-
ingabifreið og járnbrautarlest í gegn-
um Afghanistan, Tyrkland og Austur-
Evrópu, alls fjögur þúsund mílur.
Þó sá hluti ferðarinnar væri erfiður
og oft væri litið um mat og drykk gat
Mohammed horft fram á bjartari tið,
jDegar hann væri búinn að fá vellaun-
aða atvinnu í Vestur-Berlín og gæti
sent eiginkonu sinni og átta börnum
peninga heim þeim til framfæris.
Þessi von brást. Yfirvöld í Vestur-
Berlin voru orðin áhyggjufull vegna
mikils fjölda Pakistana, sem flykktust
til borgarinnar í leit að atvinnu og
félagslegri þjónustu. Pakistanarnir
hafa velflestir haft þann háttinn á að
óska eftir landvistarleyfi sem pólitiskir
flóttamenn. Þessum umsóknum
Pakistananna er nú unnvörpum
hafnað og Mohammed og félagar hans
voru fluttir til síns heima i flugvél á
kostnað yfirvalda í Vestur-Berlín.
1 viðræðum við fréttamann Reuters
viðurkenndi Mohammed að hann
kynni hvorki að lesa né skrifa og hefði
engan áhuga á stjórnmálum. í Vestur-
Berlín hafði hann aftur á móti undir-
ritað skjal sem hljóðaði upp á, að hann
ætti yfir höfði sér hefndaraðgerðir ef
hann sneri aftur til Pakistan. Sam-
kvæmt skjalinu hafði hann verið félagi
i flokki Bhuttos fyrrverandi forsætis-
ráðherra, sem nú situr í fangelsi. Hann
viðurkenndi að þetta væri ekki rétt en
vildi ekki gefa upp fullt nafn sitt af
ótta við aðgerðir þeirra aðila, sem að-
stoðuðu hann við ferðina til Vestur-
Berlinar. Kann Mohammed þeim litla
þökk fyrir eftir að honum var snúið til
baka.
Á átta siðustu mánuðum hafa tæp-
lega fimm þúsund Pakistanar komið
til Vestur-Berlínar i leit að atvinnu.
Margir þeirra hafa talið sig vera póli-
í
4
Tilefni jjessarar greinar eru athyglis-
verð viðtöl við Hans G. Andersen og
Eyjólf Konráð Jónsson i Morgunblað-
inu 6. maí sl. í fyrirsögnum blaðsins
stóð „Stór hafsvæði koma í hlut Is-
lands” og „Nú þurfum við að einbeita
okkur að hafsbotninum, þar kunna að
vera mikil verðmæti”.
Framvindan i hafréttarmálum
hefur verið ör á uridanförnum árum.
Þessi mál verða ekki rakin hér að
neinu marki, það hafa aðrir gert þessa
dagana á 20 ára afmæli 12 mílnanna
1. september sl. Aðeins skal bent á
nokkur atriði til umhugsunar I sam-
bandi við ofannefnd viðtöl.
Á hafréttarráðstefnunni I Genf
1958 var viðurkennt að réttindi
strandríkis á hafsbotni næðu eins langt
út frá ströndum og tæknin leyfði nýt-
ingu hverju sinni, en 200 m dýpi töldu
margir þá vera hámark i þeim efnum.
Þessi regla náði aðeins til hafsbotns-
ins, en ekki til sjávarins yfir honum og
þá ekki til fiskveiða. Þar var ekkert
formlega viðurkennt nema gamla 3
milna reglan.
Á ráðstefnunni I Genf var reynt að
finna einhverja skilgreiningu á land-
grunninu og voru til þess fengnir fær-
ustu menn úr hópi hafjarðfræðinga,
sem skiluðu ýtarlegu áliti þar um.
Vegna mismunandi aðstæðna á
hinum ýmsu slóðum heimshafanna og
vegna-skorts á þekkingu á þeim var
erfitt að fylgja reglum jarðfræðing-
anna. Raunverulegur áhugi var e.t.v.
heldur ekki fyrir hendi þar sem fræði-
legar hugmyndir jarðfræðinganna og
skilgreiningar þeirra náðu ekki eins
langt og hugur landnámsmannanna
nýju á hafsbotninum stefndi. Á ráð-
stefnunni 1958 snerist barátta íslend-
inga sérstaklega um að ná hliðstæðum
réttindum til fiskveiða i sjónum eins og
til námuvinnslu á landgrunninu.
Að lokum kom að því að 200 milna
efnahagslögsaga á botni og í sjó var al-
mennt viðurkennd i verki eða miðlína
milli landa ella. Þetta breytta viðhorf
var eftir sem áður kennt við land-
ROCKALL J
Myndin sýnir setlagasvæðið utan 200 milnanna. Þverstrikaða svæðið er taliö liklegt undir
xj **lut íslands en nyrzti hlutinn talinn liklegastur til oliuleitar. Þá eru sýnd setlög norðaustur af Íslandi, utan 200 miln-.
•.anna. Dregin er miðlina milli íslands annars vegar og Skotlands og írlands hins vegar, þegar ekkert tillit er tekið
. • Rockall. Þá er sýnt hvernig Reykjaneshryggurinn teygir sig i suðvestur.
-------------------- " " ■ t|<
KRÖFUR ÍRA
OG BRETA
■■