Dagblaðið - 15.12.1980, Blaðsíða 14

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 15. DESEMBER 1980

BIAÐIÐ
Utgefandi: Dagblaöið hf.
Framkvaomdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoðarritstjóri: Haukur Holgason. Fréttastjórí: ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí ritstjömar Jóhannes Reykdal.
íþróttir Hallur Simonarson. Monning: Aðalstoinn Ingótfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít Ásgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atii Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stefónsdóttir, ENn Albertsdóttir, Gisli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld Hákonardóttir, Slgurður Sverrisson.
Ljósmyndir Bjamleifur BjamleHsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Þorrí Sigurösson
og Sveinn Þormóðsson.
SkrHstofustjórí: ólafur EyjóHsson. Gjaldkerí: Þráinn ÞoríeHsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs
son. DroHingarstjóri: Valgeröur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadoild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 Nnur).__________________
Neitaféogvælasamt
Fyrstu ár svarthvíta sjónvarpsins á ís-
landi kostaði ein auglýsingamínúta
nokkurn veginn hið sama og ein svart-
hvít auglýsingasíða i dagblaði. Þetta
jafnvægi milli mínútu og síðu hefur
smám saman verið að raskast á allra
síðustu árum.
Nú er svo komið, að ein svarthvít auglýsingamínúta
kostar tæplega helming af svarthvítri auglýsingasíðu
og litmínútan kostar rúmlega fjórðung af litasíðu.
Þannig hefur myndazt allt að fjórföldu misræmi á til-
tölulega fáum árum.
Þetta stafar ekki af óeðlilega mikilli hækkun auglýs-
ingaverðs dagblaða á þessum tíma. Það verð hefur
bara fylgt verðbólgunni. Enda væru dagblöðin ekki
svo sneisafull af auglýsingum sem raun ber vitni, ef
verðið væri of hátt.
Misræmið stafar af því, að stjórnendur Ríkisút-
varpsins hafa statt og stöðugt neitað að færa auglýs-
ingaverð til verðbólgustigs hvers tíma. Með því hafa
þeir stundað undirboð, sem þeir vilja láta útvarps- og
sjónvarpsnotendur borga.
Afleiðinguna sjáum við í auglýsingaflóði útvarps og
sjónvarps. Dagskrár hafa að meira eða minna leyti
farið úr skorðum. Auglýsingatími sjónvarps hefur
hvað eftir annað sprungið út úr leyfilegum skorðum.
Þetta rýrir sjálfa dagskrána.
Ef verðlag auglýsinga útvarps og sjónvarps væri á
eðlilegu markaðsgengi, mundi flóðið minnka, en
tekjur stofnunarinnar eigi að síður aukast. Og slíkt
mundu stjórnvöld leyfa, af þvi að auglýsingaverð er
utan vísitölu.
Stjórnvöld reyna hins vegar að hamla gegn hækkun-
um afnotagjalda, af því að þau eru innan vísitölu og
magna því verðbólgureikninga þá, sem eru alfa og
ómega íslenzkra stjórnmála. Þetta gremst ráðamönn-
um Ríkisútvarpsins.
Þeir hafa nú í nokkrar vikur rekið gengdarlausan
áróðui fyrir hækkun afnotagjalda. í því skyni hafa
beir miskunnarlaust beitt fréttatímum og fréttaskýr-
íngatímum. Þar hóta þeir notendum lélegri dagskrá, ef
þeir komi ekki í þrýstihópinn.
Þetta stanzlausa vol um samdrátt og stöðvun inn-
lendrar dagskrárgerðar er óneitanlega fremur undar-
legt, þegar það er skoðað í ljósi þess, að sömu menn
neita sér um auglýsingatekjur, er hæfa verðbólgustigi
líðandi stundar.
Hitt er svo rétt, að afnotagjaldið hefur ekki alveg
fylgt verðbólgu á undanförnum árum. En sú tregða er
ekki nema sanngjörn, því að Ríkisútvarpið er hætt að
auka þjónustu sína. Lengd dagskrár hefur staðið nokk-
urn veginn óbreytt á þessum tíma.
Áskriftar- og lausasöluverð dagblaða hefur hins
vegar nokkurn veginn fylgt verðbólgu. En þau hafa
líka aukið þjónustu sína. „Dagskrárlengd” síðdegis-
blaðanna hefur t.d. tvöfaldazt á fimm árum. Þau hafa
aukið framleiðni sína fyrir sama raunverð.
Framleiðni Ríkisútvarpsins hefur hins vegar ekki
aukizt. Það er illa rekið fyrirtæki, svo sem meðal ann-
ars má sjá af innheimtukerfi þess og gífurlegu mann-
hafi tónlistardeilar. Það hefur ekki farið ofan í saum-
ana á kostnaði.
Þetta þarf ekki að koma neinum á óvart. Ríkisút-
varpið er opinbert fyrirtæki. Það er markað öllum
þeim kerfisgöllum, sem fylgja slíkum stofnunum.
Framleiðnin er minni en annars staðar og skilningur á
markaðslögmálum takmarkaður.
Auglýsingaundirboðin og afnotagjaldavælið eru lóð
á vogarskál þeirrar stefnu, að rekstur útvarps og sjón-
varps ætti að vera frjáls hér á landi eins og í sumum
öðrum löndum. Þá létu menn hendur standa fram úr
ermum í eðlilegri samkeppni.
Kjallarinn
^ „Hitt vita menn, að það er á valdi þess
manns, sem nú situr á stóli menntamála-
ráðherra, að losa um stífluna, hvar sem hún er,
sprengja hana, ef ekki vill betur til...”
„HVáRER
STIFLAN?”
Nú færist óðum nær sá dagur, að
ríkisútvarpið verði hálfrar aldar gam-
alt.
Að undanförnu hafa orðið miklar
umræður um ríkisfjölmiðlana, en þó
einkum útvarpið, fjárhag þess, að-
búnað og þau skilyrði sem mönnum,
er þar vinna, eru búin til þess að
sinna starfi sínu sem skyldi, dag-
skrána og útvarpshúsið, svo að
nokkuð sé nefnt. Þessi áhugi er auð-
vitað endurómur þess, hversu snar
þáttur rikisfjölmiðlarnir eru í lífi nær
hvers manns á landinu.
Ég skal ekki fjölyrða um
sjónvarpið, en mig langar hins vegar
til þess að fara nokkrum orðum um
útvarpið, því að það þekki ég af dag-
legri raun nokkurra ára sem starfs-
maður fréttastofu þess.
Mér er ekki til efs, að fenginni
reynslu, að flestir bera hlýjan hug í
brjósti til útvarpsins og vilja veg þess
sem mestan. Hitt er annað mál, að
margt bjátar á og úr mörgu þyrfti að
bæta.
Þar ber útvarpshúsið hæst um
þessar mundir. öll sín fimmtíu ár
hefur útvarpið þurft að hírast i leigu-
húsnæði við þröngan kost og á
stundum raunverulega í óþökk hús-
eigenda. Nú um nokkra hríð eða frá
því að fyrir aivöru var á nýjan leik
tekið að ræða um smíði útvarpshúss
hefur útvarpinu þó verið meinað að
nota sitt eigið fé til þess að hefja
smíði þessa húss, þar sem því er
ætlaður staður til frambúðar. Enn er
óséð hverjar verða lyktir jæssa máls,
en það hefur gerst áður, að fé út-
varpsins hefur verið tekið til annarra
nota en þess eigin. öllum er þó ljóst,
að útvarpinu er það nauðsynjamál að
komast undir eigið þak i húsi, sem
beinlínis er byggt með þarfir þess í
huga.
Á góðum veðurdegi sumarið 1978
var tekin fyrsta skóflustungan að
grunni útvarpshúss í nýja miðbænum
í Reykjavík. Síðan gerðist fátt, annað
en það, að reist var mikil girðing um-
hverfis væntanlegt hússtæði. Menn
höfðu þá í flimtingum á útvarpinu,
að girðingin væri svo vel fúavarin, að
ljóslega ætti ekki að hrapa að neinu
við smíði hússins. Þetta voru gaman-
mál, og ekki óraði menn fyrir því, að
þau yrðu að áhrinsorðum. Því miður
hefur sú orðið raunin.
„Hvar er stHlan?"
En síðan eru liðin rösklega tvö ár
og i hönd fer fimmtíu ára afmæli.
Jafnframt fer óþreyja útvarpsmanna
vegna þessa vaxandi. Starfsfólk út-
varpsins er tekið að ókyrrast og
verður þó ekki annað sagt en útvarps-
menn séu seinþreyttir til vandræða.
Útvarpið fær ekki að nota sitt eigið
byggingarfé en það verður ekki sagt
um alla. Við Rauðarárstíg í Rvík
hefur á skömmum tíma risið mikil
glerhöll. Þar byggir Framkvæmda-
stofnunin yfir sig og virðist hvergi
vanta fé og engin fyrirstaða á þvi að
hún fái að nota það. Ég skal ekki
efast um, að Framkvæmdastofnunin
hefur fulla þörf fyrir nýtt hús og auð-
vitað fer vel á því, að smíði eins húss
vefjist ekki fyrir stofnun með slíkt
nafn. En svo er stundum sagt, að
ekki sé alveg jafnt á komið með Jóni
og séra Jóni. Ég veit ekki, hvort það
á við i þessu sambandi.
Á fundi starfsmanna útvarpsins á
dögunum var talað um þessi mál öll.
Þá varð góðri og gegnri konu, sem
lengi hefur unnið á útvarpinu, að
orði um byggingarmálið: „Hvar er
stiflan?” Því er ef til vill vandsvarað.
Hitt vita menn, að það er á valdi þess
manns, sem nú situr á stóli mennta-
Hvar er slflan? spyrja útvarpsmenn. Hvað er það, sem kemur I veg fyrir, að ekki
sé hægt að halda áfram þar sem frá var horfið við byggingu útvarpshúss? Það var
Vilhjálmur Hjálmarsson, þáverandi menntamálaráðherra og núverandi formaður
útvarpsráðs, sem tók fyrstu skóflustunguna. DB-myndir: Ari / Sig. Þorri.
málaráðherra, að losa um stifluna,
hvar sem hún er, sprengja hana, ef
ekki vill betur til, og sjá svo um, að
hafist verði handa um smíði útvarps-
hússins án frekari tafa og málaleng-
inga — af hverjum rótum sem þær
kunna að vera runnar.
Slík ákvörðun yrði menntamála-
ráðherra til ævarandi sóma. Þaö
væri afmælisgjöf við hæfi.
En afmælisgjafirnar gætu verið
fleiri.
Öllum er ljóst, og þá starfsmönn-
um útvarpsins allt eins og ekki síöur
en öðrum, að margt er miður en
skyldi í málum þess.
Þegar umbætur á útvarpinu hefur
borið á góma, hefur það löngum
verið viðkvæði ráðamanna þess, að
lítið væri hægt að gera, fyrr en risið
væri útvarpshús. Þetta er auðvitað
rétt að vissu marki, en rangt að öðru
leyti.
Það þarf að taka allan rekstur út-
varpsins til endurskoðunar, huga að
úrbótum á því sem er — en megin-
verkefnið ætti þó að vera að glöggva
sig á því, hvers konar útvarp — og
Helgi H. Jónsson
sjónvarp — við viljum hafa í framtíð-
inni.
Frumkvæðið að slíkri úttekt þarf
að koma frá menntamálaráðherra.
Þar þar-f að huga að aðstæðum hér
innan lands, en draga jafnframt þann
lærdóm, sem við gætum nýtt okkur,
af reynslu annarra þjóða i þessum
efnum. Af nógu er að taka.
Hér er, að mínu viti, önnur gjöf,
sem við hæfi væri á fimmtíu ára af-
mælinu.
Sú gjöf yrði menntamálaráðherra
ekki síður til sóma en hin fyrri.
Helgi H. Jónsson
fréttamaður.