Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1975, Side 75

ásetnings en tvílembingur undan á, sem verið hefur ófrjó-
söm (sjaldan tvílembd). Séu ær þrílembdar, jafnvel ár eftir
ár, bendir það til mikillar eðlisfrjósemi, og er ráðlegt að
setja sem mest á undan þeim. Þótt rannsóknir sýni, að fram-
farir í frjósemi vegna kynbóta einna séu tiltölulega sein-
virkar, getur munað verulega um þá aukningu, þegar til
lengdar lætur. Öll kynbótastarfsemi krefst þolinmæði og
þrautseigju, og gildir það sérstaklega um kynbætur fyrir
frjósemi, sem er undir sterkum áhrifum ýmissa umhverfis-
þátta, svo sem næringarskilyrða. Mikils er um vert að festa
sem mesta eðlisfrjósemi í fénu, og líta verður á það sem
langtímamarkmið í fjárræktinni.
Ekki er unnt að gera sér grein fyrir, að hve miklu leyti
aukning í frjósemi íslenska fjárins á undanförnum árum
er að þakka kynbótum einum. Rannsóknir og reynsla bænda
hafa sýnt, að bættri fóðrun og auknum vænleika fjárins fylg-
ir að jafnaði aukin frjósemi. Að öðru jöfnu losna fleiri egg,
eftir því sem ærnar eru vænni, og þess vegna aukast líkurn-
ar á því, að ærnar fæði tvö eða fleiri lömb. Rétt fóðrun og
meðferð fyrir fengitíma skiptir því megin máli. Aftur á
móti getur óhóflegt eldi verið til skaða, þar eð offita getur
valdið ófrjósemi, einkum hjá ungum ám, en slíkt ástand
heyrir þó venjulega til undantekninga. Heppilegast er, að
ærnar haldi sem best þunga og holdum á haustin og fyrri
hluta vetrar. Ef vel á að vera mega þær ekki leggja af að
ráði, en hætt er við, að margur bóndinn geri sér skaða með
því að taka ærnar of seint til gjafar og hýsingar á haustin.
Það er orðinn algengur siður að auka fóðrun verulega,
skömmu fyrir fengitíma, í þeim tilgangi að auka frjósemi
ánna. Rannsóknir hafa sýnt, að því betri árangur næst sem
eldið er lengra, áður en byrjað er að hleypa til ánna, t. d.
um 2 vikur, en við ákvörðun á lengd og gæðum eldisins
verður að taka tillit til vænleika ánna. Því meira sem ærn-
ar leggja af fyrri hluta vetrar, þeim mun lengra og betra
þarf eldið jafnan að vera. Gera má því ráð fyrir, að sé eðlis-
frjósemi ánna orðin mjög góð, vegna markvissra kynbóta á
þeim eiginleika, og vænleiki þeirra mikill, vegna réttrar
79