Vísir - 07.04.1971, Síða 7

V I S I R . Miðvikudagur 7. apríl 1971.
7
cTMenningarmál
Ólafur Jónsson skrifar um leiklist:
Hár í Glaumbæ
Leikfélag Kópavogs:
Ameriski söngieikurinn
Hár
Leikstjóri: Brynja Benedikts-
dóttir
Þýðing: Kristján Árnason
Söngstjóri: Sigurður Rúnar
Jónsson
Leikmynd: Jón Þórisson
Búningar: Messíana Tómasdótt-
ir, Ása Ólafsdóttir
Lýsing: Kristinn Daníelsson
\ meríski söngleikurinn Hár
^ kemur hingað til lands i
humáttina eftir miklu umtali
og frægðarorði sem af honum
hefur farið. Allmargir hafa ef-
laust séð sýningar leiksins í
ýmsum stööum erlendis undan-
farin ár, og enn fleiri kannast
núorðið við tónlistina úr leikn-
um. Meir að segja hefur orðið
tii íslenzk leiksmíð í líking og
eftir fyrirmynd Hárs, popleik-
urinn Óli sem Litla leikfélagið
samdj og lék í Tjarnarbæ í
haust. En það er líkast til að
mörgum hafi þótt það ótrúleg
saga þegar fréttist, fyrir um það
bil ári að mig minnir, að Leik-
félag Kópavogs hygðist sýna
leikinn hér á landi: sízt af öllu
virtist hann viðfangsefni við
hæfi venjulegrar áhugamanna-
sýningar.
1 Glaumbæ á sunnudagskvöld
kom 'i ijós að Leikfélagi Kópa-
vogs hefur raunverulega tekizt
að leysa sitt viðurhlutamikla
verkefni enda fengið til starfs
með sér það fóik sem langsam-
lega var líklegast ■ til að valda
slíku viðfangsefni. Ótvíræður
sigur Hárs var auðvitað fyrst
og fremst sigur hins unga fólks
sem fluttj leikinn. En Leikfélag
Kópavogs á heiðurinn af því að
efna til og skipuleggja sýningu
þess — sem allsendis óvíst er
hvort orðiö hefði með öðrum
hætti.
TTár er leikur sem torvelt er
að lýsa, meöal annars af
því hve ólíkur hann er venju-
bundnum söngleikjum. En þaö
er vafalaust að áhrifamagn
hans stafar einkum og sér í lagi
af hinni rómsterku dunandi
pop-tónlist, eftir Galt MacDer-
mot, og skáldskapur hans hygg
ég að felist einkum og sér í lagi
i hinum nána órofa samruna
orðs og æðis i leiknum, leiks
og söngs og tónlistar. Trúlega
er það á fárra áhorfenda færi
að fylgja atburðarás hans út í
hörgul, textanum orði til orðs
á sýningum hans. Þar fyrir er
,,söguþráður‘‘ leiksins, slíkur
sem hann er, hvorki torráðinn
né ýkja margbreyttur. Hár ger-
ist í amerisku hippasamfélagi,
tilefni leíksins Vietnamstríðið:
hann greinir frá ungum manni
í hópnum sem kvaddur er til
herþjónustu, viðbrögðum hans
og félaga hans við kvaðningunni
og tilraunum til að komast und-
an henni, ósigri að lokum fyrir
samfélagj hinna fullorðnu, Að
Ieikslokum er brugðið upp
krossmarki yfir honum, klippt-
um og kembdum, einum hinna
ungu dauðu í Víetnam.
Tjrátt fyrir þennan söguþráð,
pólit'iskt tilefni og um-
ræðuefn; leiksins, er það eftir-
tektarvert hve frábitinn hann
er beiskju eða biturleik, alvöru-
efni hans frekast höfð að hlátri.
Reyndar fæst leikurinn ekki við
að „segja sögu“ atburöarás
eða söguþráður hans ekki nema
lausleg umgerð framvindunnar
f leiknum. Hár fjallar um, og
vegsamar, samfélag hippanna,
hjarð- eða stóðlíf þeirra utan-
garðs við samfélagið, stóðið
sjálfj er hetja leiksins, einn
fyrir alia og-athr^fyrír-einn, en
hlutverk einstakra þátttakenda
renna mikils til út í eitt. Leik-
urinn notfærir sér til hlítar þá
eftirtekj og umtal sem hreyfing
hippanna hefur vakið, afbrigði-
legur hárvöxtur og klæðaburð-
ur fyrsta stöðutákn þeirra og
leiksins, en einnig fíknilyfja-
neyzla og óheft kynferöislíf unz
allir eðla sig Y einni kös. Gróft
orðbragð er ekki sparað né
klúrir kynferðislegir tilburðir
og látbragð —- og er þó hvor-
ugt þetta knúið új í neinar
öfgar í íslenzku sýningunni.
Varlegra mun að taka í meðal-
lagi hátíðlega útleggingar um
,,heimspeki“ hippa. Eri hitt er
vafalaust að vígorð leiksins um
frið, frelsi, hamingju, einnig
þau tízkubundin, eru einlæg á
sínum stað og eiga víðtækan
hljómgrunn meðal alþjóðlegrar
popæsku. Og það eru einmitt
viðlíka hópar ungra leikenda
og hér á landi sem flutj hafa
leikinn út um allar jarðir und-
anfarin tvö ár eða svo.
Það kann að stafa af þessu,
eðlislægri einlægni leiksins, að
þrátt fyrir sitt grófa og klúra
efnj og klámfengna tilburði,
lýsir hann fyrst og síðast ein-
kennilega rómantískri, bjart-
sýnni lífstrú, hreinleika innst
inni. Þetta kemur með einföldu
móti fram af hinu umtalaða
nektaratriði í lok fyrri hluta
leiksins, sem í fyrsta lagi fellur
eðlilega Y framvindu leiksins,
með sínum ofsafengnu ,,risum“,
og er út af fyrir sig öldungis
laust við ,,klæmna“ tilburði eða
tilgang, einfaldlega fallegt á
sínum stað f leiknum.
| eikendur í Hárinu Y Glaum-
bæ eru kornungt fólk og
hafa faest þeirra að ég held
fengizt við leiksýningar áður,
mörg hver hins vegar þátttak-
endur í pop-hljómsveitum og
sönghópum. Tónlistin í leiknum
er auðvitað uppistaða alls verks
ins og nýtist að ég hygg til
mestrar hlítar í sýningunni,
flutt af miklu atgervi og þokka.
Eftir á finnst mér að sú sýning
leiksins sem ég hef séð annars
staðar, í Stokkhólmi fvrir nokkr...
um árum. hafi verið havaða- í ’
samari Og fyrirferðarmeiri, lagt
meira upp úr hreinum og
beinum fimleikum, ei-nstök-
um leikatriðum gerö ýtarlegri
skil en hér. Því er ekki að neita
að sjaldnast verður mikið úr
textanum í íslenzku gerð leiks-
ins þrátt fyrir hnyttna paródíu
fornsagnaefnis á einum staö —
hefði e.t.v. verið vert að ganga
lengra í staðfærslu leiksins?
Minnsta kosti nöfn þátttakenda
hefðj mátt ’islenzka.
En þetta breytir ekki því að
íslenzka gerð Hársins stendur
fyllilega fyrir sínu gædd sam-
felldum æskulegum þokka,
munaðarlegum þrótti sem hæfir
efninu mætavel. Það er ekki
litið eljuverk sem unnið hefur
verið að þessari einkennilega
hrífandi leiksýningu, og vafa-
laust á hún mikið að þakka
leikstjórn Brynju Benedikts-
dóttur sem hefur ger^ sér
mætavel ljóst hvað þátttakend-
um hennar væri raunverulega
fært að leysa af hendi. En það
var samvalinn þjálfaður leik-
hópur sem bar Hár fram til
sigurs í Glaumbæ að sínum eig-
in hætti, svo að atgervi og hæfi-
leikar hvérs og eins nýttust ttl
furðu mikillar hlítar að því séð
varð, Hliðstæðrar leikstefnu
hefur gætt i vaxandi mæli með-
al ungra leikara á síöustu ár-
um, oft með minnisveröum ár-
angri — en ekkj fyrr í jafn eft-
irminnilegu nývirkj og Hár er
í Giaumbæ
Finnur Jónsson með eina af hinum óhlutiægu myndum sín-
um frá 1925 sem athygli hefur nú beinzt að upp á nýtt.
Hringur Jóhannesson skrifar um mj'ndlist:
Abstrakt 1925
páskasýning Myndlista- og
handíðaskólans er orðin
árviss viðburður. Síöastliðin 2
ár hefur skólinn kynnt erlenda
graflistarmenn. Sýning þessi
leiðir hugann að því hvað nauð-
synlegt væri að hafa stofnun
sem eingöngu sæi um kynn-
ingu af þessu tagi, og þar eru
verkefnin óþrjótandi, svo sem
viss tímabil í list, æskuverk
málara, ,,portretmyndir“, lands-
lagsmyndir, myndir frá sjávar-
síðunni og þannig mætti lengi
telja.
TTrsök þess að Finnur Jóns-
son varð fyrir valinu að
þessu sinnj er eflausj athygli
sú sem beinzt hefur að þeirn
brautryðjendum óhlutlægrar
myndlistar sem voru að móta
stefnuna upp úr 1920, en þar
lagði Finnur fram sinn skerf
og er líklega fyrsti Norður-
landabúinn áem málar óhlutlæg-
ar myndir.
í sumar var haldin yfirgrips-
mikil sýning, „Evrópa 25“ i
Strassbourg. Þar átti Finnur 2
verk sem vöktu verðskuldaöa
athygli og voru landi okkar til
sóma.
Sýning Finns hér Y Reykjavík
i nóvember 1925 vakti að von-
um mikla athygli, einkum ó-
hlutlægu verkin, og voru þau
fordæmd af flestum með orö-
unum eftiröpun og tízka, eins
og jafnan hér heima þegar
listamenn víkja frá ríkjandi
hefð.
í sýningu þeirrj sem nú
stendur í húsakynnum k'
Myndlista- og handíðaskólans |
gefst okkur kostur að sjá mörg |
þau verk sem ollu slíku hugar- 1
róti fyrir nær hálfri öld, en
menn geta nú skoöað æsinga-
laust. Örlagateningurinn er
þekktasta og jafnframj; bezta
verk sýningarinnar að minum. j
dómi, Þó eru þarna aðrar at-
hyglisverðar myndir eins og
Óður til mánans, Hugmynd og
tússmyndirnar nr. 11, 16 og 21. I
Sýningin er opin 14—22 dag-
lega til 13. apríl, og ættu sem
flestir að votta þessu framtaki
hollustu með því að leggja leið
sina á sýninguna.
Hringur Jóhannesson.