Lesbók Morgunblaðsins - 11.11.1945, Blaðsíða 7

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
549
föst frásögn síra Sæmundar, sem þá
var í Garpsdal, um þennan ófögn-
uð.
Innarlega með firðinum að sunn
an kemur dalverpi eitt lítið. Það
er Ólafsdalur. Ber og gróðurlaus
fjöll kringja um það á þrjá vegu.
En þar blasir við stórt tvílyft
timburhús. Það er gamla skólahús-
ið, búnaðarskólinn, sem Torfi rak
þar með ótrúlegum dugnaði og
þrautseigju. Landnáma segir frá
því að Ólafur belgur hafi numið
Ólafsdal, en hafi áður verið rek-
inn burt af tveimur landnámum, í
Ólafsvík og Saurbæ. Hann hefir
því ekki verið neinn skörungur og
hefir orðið að nýtast við þá land-
kosti, sem engir höfðu ágirnd á.
En fyrir seinustu aldamót sest svo
þarna að einn af djarfhuguðUstu
dugnaðarmönnum íslenskrar bænda
s1«jettar og hugðist sýna Islending-
um hvernig á að fara að því að
búa hjer á landi og rækta jörði
ina. Hann ætlaði að sýna það á
þann hátt að gera þetta harðbala-
kot að stórbýli. Það er í rauninni
sorglegt? að ævistarfi Torfa skyldi
fórnað þarna. Alt var honum and-
stætt. Samgöngur 'erfiðar, jörðirr
grýtt og ófrjó, beitarland fyrir kýr
af skornum skamti, engin hlunn-
indi. Manni verður ósjálfrátt hugs
að til þess hvað Torfi mundi hafa
getað gert ef hann hefð,i sest að í
Saurbænum, eða á einhverri kosta-
jörð annars staðar. En þess má
enn sjá merki hvernig Torfi vann
brauð úr steinum á þessum stað
og kendi öðrum það. Þar er ekki
hægt að géra meira en gert hefir
verið. Framsókninni er lokið, enda
voru henni takmörk sett, og hvað
verður nú um Ólafsdal og verkin
hans Torfa?
Bíllinn rennur yfir Ólafsdalseyr
arnar og lengra inn með firðinum,
Gilsfjörður er langur. Aftur prílar
bíllinn hátt upp í hlíð. Vegurinn
hefir verið endurbættur í sumar og
er nú orðinn sæmilegur. Hjer er
lítið að sjá annað en snarbratta
hlíð fyrir ofan, og snarbratta hlíð
fyrir neðan, niður að firðinum þó
tekur þetta enda og alt í einu blas-
ir við manni botn fjarðarins og
tveir bæir, Kleifar fyrir botni og
Bfekka að norðanverðu.
Þarna er fagurt. Sljett flæði-
engi er innnan við fjörðinn og um-
hverfis það eru háir klettar í hálf-
hring og fram af þeim steypist
foss. Þetta er Gullfoss. Og skamt
. frá honum stendur Kleifabærinn,
reisulegur á stóru túni. Fjöll til
beggja handa. Þarna eru öll þau
einkenni lands vors, sem mönnum
eru minnisstæðust^ grænar grund-
ir, blá fjöll, klettabelti, foss, bænda
býli og sjór. v
Nú er farið yfir ána, þvert yfir
grundirnar og norður að Brekku.
Þar skiftast vegir. Annar liggur út
með firðinum að norðan, en hinn
upp á Stéínadalsheiði. Þegar fram
hjá Brekku kemur verður vegur-
inn þegar brattur. Hann liggur þar
upp með gili. Og brátt er svo kom-
ið, að hrikalegt gljúfur er á aðra
hönd, en snarbrött hlíð á hina.
Sums staðar liggur vegurinn tæpt.
Hann er þröngur, grýttur og krók-
óttur og verður æ erfiðari, því að
brattinn verður meiri þegar upp í
hlíðina dregur. Bíllinn verður að
taka á öllu, sem hann hefir til.
Þetta er held jeg einhver allra
versta leið, sem jeg hef farið af
þeim leiðum sem ætlaðar eru stór-
um áætlunarbílum. Og þó versnar
enn. Nú þurfum vjer að fara yfir
gljúfrið. Að vísu er brú á því. En
veginn ber skakt að brúnni báð-
um megin. Þröngur hlykkur er á
honum við hvorn brúarsporð, og
snarbratt. Brúin er svo mjó, að það
er rjett aðeins að bíllinn getur
skriðið milli handriðanna. Og þess
vegna verður hann að koma beint
á hana og til þess verður hann að
„bakka“ og setja sig í rjettar stell
ingar þarna í bröttum króknum,
rjett á gínandi gljúfurbarminum.
Jeg heyri kunnuga menn í bílnum
tala um það hvað þessi vegur hafi
verið klaufalega lagður og hættu-
legur. Yjer komumst samt klak-
laust yfir brúna. En því má skjóta
hjer inn í að þetta var seinasta
ferðin sem bíllinn fór yfir hana full-
ur af fólki. 1 næstu ferðum urðu
allir að fara úr bílnuni og ganga
yfir brúna, því að hún var biluð.
Enn er lengi ekið upp brattar
brekkur þangað til að lokum er
komið upp á háheiðarbrún. Þai’na
er sögulegur staður. Þarna stóð
Guðmundur biskup góði árið
1495,*) segir sagan og bandaði á
móti StórupTágu, með þeim árangri,
að hún kom ekki á Vestfirði. Nú
vantar einhvern góðan mann til
að standa þar og banda öllum bíl-
um frá því að fara Steinadalsheiði,
því að þetta er ekki vegur fyrir
þá. Máske legst hann líka niður
þegar vegur er kominn úr Bitru
yfir Kollafjörð. Þá verður farinn
Laxárdalur og Laxárdalsheiði. Nú
er sá vegur kominn alla leið að
Óspakseyri í Bitru og vantar ekki
nema að koma honum yfir háls-
inn. Þeir sögðu fyrir norðan að
helst stæði á því að mönnum kæmi
saman um hvar v^gurinn ætti að
liggja yfir hálsinn.
Efst á Steinadalsheiði er vatn
nokkurt en sjálf háheiðin er, mjÖg
stutt og fer brátt að halla austur
af. Er nú ekki jafn bratt o^ áð-
ur og miklu grösugra, enda fara
menn stundum hingað til heyskap-
ar. Er nú komið ofan í Steinadal-
inn og fyrst komið að samnefndum
bæ. Skamt utan við liann eru
Ljúfustaðir; þar sem Guðjón al-
þingismaður Guðlaugsson bjó lengi.
Þá eru Miðhús og gegnt þeim
sunnan dalsins er kirkjustaðurinn
Fell. Og þegar farið er þar fram
*) Guðmundur biskup dó 1237.