Lesbók Morgunblaðsins - 11.11.1945, Blaðsíða 13

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
555
af þeim sökum. Bætti og eigi úr
skák, að um líkt leyti, ól önnur
stúlka barn, á þessum slóðum, er
hún kendi Skúla, en hann sór fyrir
það. Víkur Skúli að þessu í æfi-
sögu sinni þannig: „1737 voru hon-
um kend 2 börn í Skaftafellssýslu".
Og í sambandi við það barnið, sem
hann vildi ekki meðganga, biður
%
hann Guð að vægja sjer: „Og á
sínum tíma opinbera sannleikann
<); hefur líka fyrir það svarið sinn
eið“. Komust óþokka sögur á kreik,
um að Skúli væri meinsærismaður,
og kvað Sveinn lögmaður Sölvason
illkvitnislegt níð um: „Fúlan eið
með frekt prjál“ og heldur lögm.
áfram: „Fyrir Skúla var það
skarnsmál“.
En Skúli giftist Steinunni, og
varð sambúð þeirra hin ákjósanleg-
asta, var hún mæt kona og skipaði
jafnan sinn sess með sæmd og prýði.
Fóru festar fram 1738, er konungs-
leyfi hafði verið ritvegað, og giftu
þau sig litlu síðar. Var heimamund-
ur hennar rausnarlega af hendi
reiddur, bæði af foreldrum Stein-
unnar og fósturforeldrum. Reistu
þau Skúli bú, að Gröf á Höfða-
strönd og bjuggu þar um hríð.
Sýslumaður Skagfirðinga.
ER’SKÚLI var kominn í „ríki“
sitt norður þar, gjörðist hann brátt
aðsópsmikið yfirvald, og gekk ríkt
eftir að lögin væru í heiðri höfð.
Einnig ljet hann hjeraðsmál til sín
taka. Þannig beitti hann sjer fyrir
„samþykt“ um hrossabeit og haga-
göngu. En Skagfirðingar hafa löng-
um þótt hestamenn, og voru stóð-
hjarðir miklar í hjeraðinu. Þótti
Skúla landspjöll mikil að þessu, en
arður lítill, og miðaði „samþyktin“
að því að koma á nokkru hófi í
þessu efni.
Þá bar það til tíðinda, er Skúli
hafði verið fá ár nyrðra, að hol-
lenskar duggur strönduðu í Skaga-
firði, sín hvort árið, 1740 og 1741.
Kom upp úr kafinu að skipsmenn
höfðu átt viðskifti við landsmenn,
sem var algjörlega óheimilt, og lýsti
Skúli því strand-góssið konungseign
en tók skipverja af seinni duggunni
til fanga, voru þeir marga mánuði
á hans vegum og allvel halduir.
Sendi hatin stax brjef til amtmanns
með fyrirspurn um hvað gera skvldi
við mennina, en úr þeirri átt var
naumast von á mikilli ráðkænsku,
og lagði amtmaður helst til, að
mennirnir yrðu settir í bát og hrund
ið á sjó fram. Einnig er hann með
skæting í garð Skúla og óskar hon-
um: „Hreinnar samvisku“ í sam-
bandi við þetta mál. Er svo var
komið „sluppu“ mennirnir úr varð-
haldinu, og var talið að Skúla hafi
hvorki verið það óljúft nje ókunn-
ugt, að svo myndi fara. Og komust
þeir utan með fiskiduggu.
Þessi röggsepii Skúla í „duggu-
málinu“, aflaði honum nokkurra
óvinsælda hjá mönnum. Enda var
það nokkuð skiljanlegt, því við-
skiftalífinu var þann veg háttað á
þeim timum, að fyrir flesta þá, sem
gátu komið því við, var ill nauðsyn,
blátt áfram til að halda lífi, að
eiga skifti við erlenda sjómenn. En
Skúli var hinn samviskusami vörð-
ur laganna, hvort sem kaupmenn
eða kaupnautar áttu í hlut. Voru
í hámælum hafðar ýmsar kviksögur
um Skúla og róginum beitt óspart.
Var þannig sagt, að hann myndi
háfa meðhöndlað strandgóssið æriði
ófrómlega. Var því eigi lítils virði
fyrir hann, er stjórnin, 5 árum síð-
ar, er öll kurl voru komin til graf-
ar, vottaði honum viðurkenningu
sína, og iirskurðaði honum 200 rík-
isdala þóknun fyrir röggsemi í
þessum málum. — Mátti gifta Skúla
lengstaf betur, en rógur óvildar-
manna hans.
Ýmsum fleiri útistöðum átti
Skúli í um þessar mundir. Þannig
varð hann að láta til sín taka ó-
þverra mælgi Þórodds heyrara á
Hólum, sem ásamt öðru viðlíka
þokkalegu breiddi út þann orð-
róm, að Skúli hefði fyrirkómið Gttð
rúnu systur sinni, er var bústýra
hans fyrst eftir að hann kótn norð-
ur. Varð Þóroddur að greiða ríf-
legar skaðabætur og biðja Skúla
skriflega fyrirgefningar. Einnig
lenti Skúli í málaþrasi við Bjarna
Halldórsson á Þingeyrum, sýshi-
mann Húnvetninga, er var lögftóð-
ur vel og málaflutningsmaður meiri
en mannkosta. Veitti Skúla! jafnán
betur í þeirra viðskiftum. Seinna
varð þó vandræðalaust á milti
þeirra og var Bjarni einn af Ötul-
ustu fylgismönnum Skúla við að
koma „Innrjettingunum“ á lagg-
irnar.
Hólaráðsmaður.
ER STEINN biskup andaðist ár-
ið 1739, var biskupslaust á Hólum,
þar til prýðismaðurinn Ludvig
Harboe settist þar að. Var Skúla
að kalla má þröngvað til að taka
að sjer forsjá stólsins; því hann
ljet um síðir tilleiðast, að takast
það á hendur fyrir þrábeiðni þeirra
Harboe og amtmanns. En er Har-
boe sigldi h.jeðan árið 1745, var
Halldóri Brynjólfssyni veitt biskups
embættið á Hólum. voru þeir Skúli
svilar. Afhenti Skúli biskupi stað-
inn með gögnum og gæðum, og ljet
biskup sjer það vel líka. En brátt
fór hann að ýfast við Skúla rit Æf
afhendingu staðarins og ljet í veðri
vaka að ekki væri öllu til skila
haldið. Gekk í þófi um þetta, þar
til konungur skipaði þá, Bjarna
á Þingeyrum og Guðna Sigurðsson
sýslumann í Gullbringusýslu, til að
yfirfara vandlega, alla reikninga
staðarins, og láta Skúla gera að
öllu grein ráðsmensku sinnar. Kóm
álitsgerð þeirra 28. okt. 1740, og
segja þeir að Skvili hafi að öílu
leyti stýrt staðnum vel og samvisku
samlega og sýnt af sjer mikla rögg-
semi. Hafi hann geymt vel húsa og