Lesbók Morgunblaðsins - 11.11.1945, Blaðsíða 12

554
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sína í tje. Var amtmaður hinn versti
og segir í brjefi til Skúla litlu síð-
ar: „Eruð þjer sá fyrsti og einasti
maður, sem hefur farið svo aftan
að siðunum, og er jeg hræddur um,
að eitthvað annað og meira búi
hjer nndir, sem ekki er af góðum
toga spunnið“.
Mun það vera rjett hjá amt-
mannij að þessi djörfung hjá Skúla,
var nýtt fyrirbrigði, og sýnir hví-
líkur hann var. Að hann kornung-
ur , maður, ekki 25 ára gamall og
nýkominn í embætti, skyldi dirfast
að halda máli sínu til streytu í
andstöðu við vilja æðsta valds-
manns konungs, er búsettur var
hjerlendis; eins og viðhorfin voru
á þeim dögum.
Er amtmanni var runnin mesta
reiðin, varð honum ljóst hve ilt
það myndi til afspurnar, ef hann
synjaði Skúla um vegabrjef, en
hinsvegar þótti honum ekki ráð-
legt, að láta hann vera einau til
frásagnar. Afrjeð amtmaður því
einnig að fara utan. Sigldi Skúli
með Berufjarðar-skipi, þá um haust
ið, og hafði búsetu í Kaupmanna-
höfn hjá einum af Islands kaup-
mönnunum um veturinn.
Er til Kaupm.h. kom, reyndist
Skúli brátt sigursælli í þessum við-
skiftum, enda átti hann hauk í
horni þar sem Gram var. Snjerist
stiftamtmaður á sveif með Skúla,
enda gat Lafrentz amtmaður ekki
borið á móti því, að hann hefði
staðið vel í stöðu sinni. Yildi amt-
maður komast að samkomulagi við
Skúla, um að hann mælti með hon-
um til lögmanns-embættis, sem enn
var óveitt, gegn því að Skúli tæki
aftur umsókn sína um Skagafjörð.
Var Skúli loðinn í svörum, en amt-
maður skildi það sem loforð, og
mælti eindregið með honum til lög-
manns embættis, sem var miklu
tignari staða, en sýslumenska. Var
þó drjúgum meiri tekjuvon, að
vera sýslumaður í góðri sýslu. Er
til kom hjelt Skúli fast við um-
sókn sína um Skagafjarðarsýslu.
Brást amtmaður þá hinn versti við,.
og ritaði stjórninni brjef sem þetta
er í: „----Umsækjandinn er ung-
ur maður, fjekk sýslumannsembætti
fyrir tæpum 3 árum og er siðlátur
og reglusamur. llann er óheimskur
sæmilega lögkænn, en meðallagi
vandaður og hefir til sem aðrir ís-
lendingar sumir, að slá jafnan var
nagla við með sjálfum sjer, þótt
eigi sje af hárfínasta tagi. I brjefi
mínu 16. des. stakk jeg upp á hon-
um í lögmannsembættið, með því
að hann hafði lofað mjer því há-
tíðlega, að jeg ekki segi með eiði,
að sækja ekki um Skagafjarðar-
sýslu. En þrátt fyrir þetta sækir
hann um bæði embættin, lögmanns-
emiiættið og sýsluna, og vill einn
gína yfir hvottvegg.ja. llefir hann
þó hvorki þann aldur og þroska,
nje þá mannkosti er lögmanni ber
að hafa, og lýsir það sjer best af
hegðun hans og háttalagi í þessu
máli, því hvers skyldi fátækur al-
múgi mega vænta sjer af honum,
er hann sýnir af sjer slíka fífl-
dirfsku og óráðvendni í viðskiftum
við æðsta yfirvald sitt innanlands“.
Var fyrirlitning amtmanns á Is-
lendingum hi<i magnaðasta. Segir
Jón sýslum. Jákobsson, faðir Jóns
Esphólín að þess finnst spor, er
sanni ráðríki Lafrentz amtmanns
við Islendinga: „Hefir hann og eigi
verið þeim unnandi það menn vita“.
— Svo varla var von á góðu. En
Magnús sýslum. Ketilsson, systur-
sonur Skúla fógeta, segir amtmanni
til afsökunar: „Að hann hafi að
sönnu verið myndugur í brjefuin
sínum og notað þrumustíl“.
Hinrik Ochsen greifi, er þá var
stiftamtmaður rak fljótt augun í
misræmið í þessu öllu hjá amtmanni
og lagði til við stjórnina að ekki
yrði tekið mark á honum, en að
Skúla yrði veitt Skagafjarðarsýsla
og var veitingabrjefið dags. 14. apr.
1737. Kunni amtmaður, sem að lík-
um lætur, illa þessum úrslitum, en
ljet þó sem minst á því bera. Kom
drengskapur Skúla nú sem oftar í
ljós, með því að hann ljet. sem
ekkert væri við amtmanninn, enda
var það ekki markmið hans að eiga
í illdeilum við amtmanninn, held-
ur hitt að hafa sitt mál fram; og
var allgott með þeim eftir þetta.
En alt þetta umstang. vakti athygli
á Skúla og óx vegur hans og álit
allverulega, bæði utanlands og inn-
an, af þessum viðskiftum öllum.
Hjelt Skúli heim með Berufjarð-
ar-skipi um vorið og skilaði af sjer
Austur-Skaftafellssýslu. Reið hann
því næst til alþingis, en þaðan
norður í Skagafjörð og birti em-
bættisskilríki sín á þriggja hreppa
þingi að Vallnalaug, þá um sumar-
ið. Ekki var honum þó lengi til
setunnar boðið, því nú tor hann
suður á Bjarnarnes að sækja búslóð
sína. Settist hann um haustið, að
á Ilofi á llöfðaströnd, og var Guð-
rún systir hans bústýra hjá honum,
en hún andaðist nokkrum mánuð-
um síðar, og tregaði Skúli hana
mjög og orkti erfiðljóð eftir hana,
sem prentuð voru á Hólum árið,
1738. — Sama haust er Skúli kom
norður, fjekk hann og Fljóta-umboð
frá Hólastól til umráða og hafði
það alla stund meðan hann var í
Skagafirði.
Þótt Skúli væri ekki lengi sýslu-
maður í Skaftárþingi, hafði dvölin
í Bjarnarnesi samt mjög mikilsvarð-
andi áhrif á líf hans. lljá þeim
prestshjónum hafði alist upp Stein-
unn dóttir Björns prófasts í Görð-
um á Álftanesi. Fæddist henni son-
ur 11. nóv. árið 1736, meðan Skúli
var í Kaupm.h. í Skagafjarðar
rekistefnu sinni. Kendi Steinunn
Skúla barnið; var það Jón er síðar
varð landfógeti. Á yngri árum, mun
Skúli hafa verið nokkuð uppá kven-
höndina, sem kallað er, og beið á-
lit hans nokkra hnekki um skeið