Lesbók Morgunblaðsins - 28.10.1951, Blaðsíða 2

48G
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
mikla fjalli, sem sýnist þar eins
og himinhár kampur, hlaðinn af
tröllahöndum, þá var jeg sann-
færður um að við mjer blasti tígu-
legri og svipmeiri sjón en- blasað
liafði við manninum, sem kleif upp
á Bíldudalsfjall.
Bájturinn tekur stefnu sunnan-
halt við Langanes. Fremst á nes-
inu sjest hvítur viti og þar upp af
er það ekki mjög hátt, en hækkar
stöðugt eftir því sem innar dregur
og verða þá hamrar i suðurbrún
þess og niður af þeim braxtar
skriður í sjó fram, gráar með
grænum geirum og sums staðar
vottar fyrir kjarri. Undirlendi er
ekkert, en á tveimur litlum eyr-
um standa bæirnir Steinanes og
Krosseyri og er drjugur spólur
milli þeirra. Á Krosseyri er Árni
Friðriksson fislúfræðingur fædd-
ur.
Þegar Haganesi sleppir opnast
Otradalur, grænn og fagur tilsýnd-
ar. Þarna bjó Eyólfur lnnn grái,
afkomandi Auðar djúpúðgu, en
hafði hvorki erft gáfur hennar nje
mannkostí, eins og sjá má á vjður-
eign hans og Auðar Vjesteinsdótt-
ur. Af ágirnd tók hann fje til höf-
uðs Gísla Súrssyni og tókst að iok-
um með mannsofnuði að leggja
hann að velli.
Þarna bjó líka 870 árum .seinna
giæsimennið og hinn nafntogaði
kraftamaður, sjera Þórður Þor-
grímsson, tengdasonur Svein-
bjarnax Egilssonar skálds. Sjera
Þórður vígðist prestur að Gtradal
1549 og árið eftir gekk hann að
eiga Guðrúnu Sveinfcjarnardóttur.
Hún var þá aðeins 13 ára, en bótti
hinn besti kvenkostur vegxia gáfna
og ætternís og virtist framtíðin
brcsa við þessum ungu hjónum.
En það fór á aðra leið, því að sam-
kúó b-f;rra "are- mjog eríið, enda
• -eiíui» $o$usa w*
liyrnan á Byltu
(Utradalsfjalli).
að ósamlyndið hafx verxð Guðrúnu
að kenna og gerði hún manni sín-
um flest á móti skapi. Er þessi
saga sögð til dæmis um það. Þórð-
ur prestur reri jainan á sjó og eitt
smn haiði hann farið í roður svo
að liann haiði aðeins tvo gamla
menn með sjer á bátnum. Hreptu
þeir versta veður. En er Guð)-ún
sá að báturinn nálgaðist land, sendi
hún vinnukonui' sínar fram a dal
að rífu hrís, svo að þær gæti ekki
hjálpaö Þórði að setja bátinn. Þeg-
ar Þó) ður. \ issi, þetta varð hann
reiður og bar einn batinn á stöfn-
um uhdaii sjó ,hálffullan af austri.
En svo nærri honum gekk slík
þrekraun, að hann lá nokkra daga
á eftir. — Guðrún hljóp fra hon-
uift eftir 11 ara sambúð og andað-
ist í Stykkishólmi 1916, En sjera
Þórður fluttist til Brjánslækjar og
þjónaði því prestakalli um 15 ár.
Síðan íeiil; hann Ctradal aitur cg
dó bar JS£9. ’
Un; baí( bil er Gtís^dalur lokact,
£««0*
inn af Fossfirði. Þarna þótti Gre-
löðu illa ilmað. Dalurinn er lítill
og Dufansdalsnúpur skyggir á
hann að sunnan. Tveir aðrir dalir
ganga inn af Fossfirði, Þernudal-
ur og Fossdalur. í Þernudal oru
kolalög og þar var námurekstur á
fyrri stríðsárunum, þegar kolaleys-
ið ætlaði að drepa íslendinga. Þá
var víða farið að brjóta kol á ís-
landi, á Skarðsströnd, í Stálf jalli,
í Þernudal (kolin þaðan voru nefnd
Dufansdalskol hjer í Reykjavík),
á Tjörnnesi, hjá Hreðavatni, norð-
ur í Steingrímsfirði í Súg •
andafirði og sjálfsagt víðar.
Neyðin kennir naktri konu
að spinna, og kolanáminu á ís-
landi var lokið er stríðsneyði íni
lauk. Vonandi verður þess langt
að biða að kolagröftur hef jist aftur
> Þernudal, því áð það verður ekki
gert nema út úr neyð.
Áustan við Fossfjörð er Ktill
fjörður, sem Reykjarfjörður heitir
og þar er jarðhiti, eins og narnið
bendir til, og þar hefir verið gerð
sundlaug. í Trostansfirði, sem er
næstur, er aðeins einn bær. Upp
af firðinum ganga tveir dalir, Siinn
dalur og Norðdalur og í hinum
síðarnefnda dal er talinn fegurstur
og mestur skógur á Vestfjörðum,
með mörgum hávöxnum revni-
trjám. Nesið fyrir austan Trostans-
fjörð heitir Ófærunes og um pað
má telja að sje mynni Geirþjófs-
íjarðar Hann er' langlengstur af
þessum fjörðum, en mjór. Að norð-
an er sæbrött strond, en að sunn-
an. ávalar hlíðar. í firðinum er
nú aðeins einn bær (sf Krosseyri
er ekki íalin) og er hann inní í
fjarðaibotní. í hlíðínni sunnan
fjarðarins er eyðibýlið Sperola-
hlíð. Munnmæli segja, að bóndínn
í Sperðlahlíð hafí verið notaður
til fcsrs að njósna um Gírla Súrs-
scr.. Þstta var lítið kct cg sctti
íje þcfcan rajög í Botnvdrl Br scg:
yd yv,; „t., ekiö veíiö