Lesbók Morgunblaðsins - 07.06.1953, Blaðsíða 13

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
355
■ * ' : n .
Asgeir Magnússon;
Bókagerð og bokusala
DAGBLAÐ hér í bænum gat þess síðast
liðinn vetur, að til orða het'ði komið í
fullri alvöru, meðal bókaútgefenda, að
gera bökabremiur, til þess að grynna
á þeim kynstrum bóka, sem útgefendur
liggja með og vonlaust er að nokkurn
tíma takist að selja. Þar var einnig
vikið að því, að meðal þessara bóka
væri fjöldi góðra eða ágætra bóka, eftir
beztu höfunda þjóðarinnar, og var ekki
laust við að ásökunar gætti í garð al-
mennings, vegna þess að svo er komið
sem raun ber vitni. Síðar kvaddi einn
helzti bókaútgefandi þjóðarinnar sér
liljóðs og kvað enga bókabrennu verða,
og þá voru opnaðar bókaútsölur á ýms-
um stöðum hér í bæ og víðar.
VARHUGAVERÐ LEIÐ
Ekki veit ég um sölu í útsölum þess-
um, en augijóst er að mikið þarf að
selja, til þess að fá upp í beinan kostn-
að: húsrúm, fólkshald, auglýsingar og
þessháttar.
Til þess að örfa sölu — ef takast
mætti — hafa útgefendur gripið það
örþrifaráð að setja niður verð óseldra
bóka. Dálitinn árangur kann það að
bera en miklu minni en ætla mætti,
vegna þess að framboð á bókum fer
langt fram úr eftirspurn. Og' þessi hátt-
ur á sölu bóka hefur i för með sér stóra
ókosti: Fólk lítur svo á, að það sem er
selt lágu verði sé lítils virði, og það er
álitshnekkir fyrir höfunda, að bækur
þeirra séu boðnar við gjafvirði.
BÓKAGERÐ í BANDARÍKJUNUM
• Nýlega sá ég í amerísku tímariti
yfirlit um bókasölu í Bandaríkjunum
árið sem leið. Meðalsala bókar er 11000
— ellefu þúsund — eintök. Það jafn-
gildir einum 10 eintökum á íslandi —
tíu eintökum — það er ekki misritun.
Engar skýrslur munu vera til um sölu
bóka á íslandi, en vitað er að hér voru
bækur gefnar út í svo sem 500—5000
eintökum á 5. tug þessarar aldar — þ. e.
hér var ætlazt til að bókakaup almenn-
ings væri tiltölulega svo sem 50—500
sinnum meiri en í Bandaríkjunum.
Allir sjá að slíkt er fjarstæða.
BÓKAMERGÐ EN ÓVISS SALA
Það væri auðvitað fráleitt að gefa
bók út í 10 eintökum hér á landi, því
að þau megja ekki til skyldukvaða og
gjafa. En það er jafnfráleitt að gefa hér
út á ári hverju fjölda bóka í þúsunduni
eintaka. Að visu eru dæmi til þess að
seldar séu þúsundir eintaka af einni
bók á skömmum tíma, en hin dæmin
eru vafalaust fleiri, að bók í hundruð-
um eða þúsundum eintaka liggi óseld í
bókhlöðum útgefenda, ár eftir ár, og
þessar óseldu og óseljanlegu bækur
fylla þar heilar hæðir og jafnvel heil
stórhýsi. Þetta teljast eignir — meira
að segja skatthæfar — en þetta eru
neikvæðar eignir, því að á ári hverju
falla á þær stórútgjöld í húsaleigu,
hitun og vörzlu — að ógleymdum
sköttunum.
Einstöku bækur eru þess eðlis, að
þær eru seldar smátt og smátt á mörg-
um árum. Undir þann flokk bóka lúta
t. d. orðabækur, sumar námsbækur og
uppáhalds ljóðabækur, en flestar. aðrar
bækur, að undanskildúm félagsbókum,
eru gefnar út í fullkominni óvissu um
sölu. Og að undanförnu hefur í þeim
efnum ríkt svo háskaleg bjartsýni, að
öll bókaútgáfa í landinu er í voða nema
hér sé gerbreytt um stefnu.
Hvað mest hafa að líkindum stóru
bækurnar skaðað íslenzkan bókamark-
að — og bókaútgefendur. Það er næsta
erfitt að vita, hvað fyrir útgefendum
hefur vakað, með því að hafa bók svo
sem 5—10 sinnum fyrirferðarmeiri og
þyngri en þörf er á. Ekki myndi þykja
vinsamlegt að geta þess til, að slík
bókaútgáfa sé gerð til þess að sýnast
— en til hvers ef ekki til þess? — því
að ekki er sjáanlegt að þessar stóru
bækur hafi neinn annan kost, en þær
hafa marga og mikla ókosti: Menn taka
sér bók í hönd — eins og það er orðað
— þ. e.: þegar menn lesa bækur, sér
til dægrastyttingar í heimahúsum, setj-
ast menn að jafnaði í þægilegan stól
og halda á bókinni, og sama gildir
þegar menn lesa sig í svefn. Stóra og
þunga bók lesa menn ekki á þennan
hátt, og afdrif hennar verða þau, að
Ásgeir Magnússon
standa ólesin í bókaskápnum. Og þar
tekur bókin margra bóka rúm og spillir
fyrir því að keyptar séu nýar bækur.
Þá hefur stóra bókin í för með sér
mikla og alóþarfa gjaldeyriseyðslu. Og
þegar á allt er litið eru þessar stóru
bækur léleg vara — lítið innihald í
feiknamiklum umbúðum. Ef ungt skáld
á ekki kvæði nema á eina örk, þá skyldi
það gefa kvæði sín út á einni örk en
ekki fjórum, því að slík útgáfa er tal-
andi vottur um andlega fátækt.
Svo sem fyrr var getið, hefur bóka-
útgáfa verið að undanförnu langt um-
fram bókaþörf og kaupgetu lands-
manna. Þetta kemur ekki einungis
fram í of stórum upplögum og of mik-
illi fyrirferð bóka, heldur í sæg bóka
sem ekkert erindi eiga til þjóðarinnar,
en bætast þar á yfirfylltan marlcað.
Þetta eru þýddar glæpasögur af versta
tagi, stundum illa þýddar og oftast nær
í herfilegum búnaði,* Heiðarlegir
* Snæbirni Jónssyni, rithöfundi, var
kunnugt um efni þessarar greinar og
sendi höfundinum þessar linur í sam-
bandi við hana:
Undantekningarlítið munu bækur, og
þó einkum skáldsögur, nú véra ill'a
þýddar, en að sjálfsögðu misjafnlega
illa. Sumar þær þýðingar, sem blöð
hafa gumað af, hafa verið beinlínis
óskaplegar.
Að stóra brotinu á íslenzkum bókum
mun síra Friðrik J. Bergmann fyrstur
manna hafa fundið og var það þó ekki
í hans tíð stórt i samanburði við-það-,
er síðar hefur orðið. En hann þrástag-