Lesbók Morgunblaðsins - 07.06.1953, Blaðsíða 16

358
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
MERKUR STAÐUR — Húsið fremst á myndinni er dælustöð Hitaveitu
Reyltjavíkur hjá Reykjum í Mosfellssveit. Næsta hús á bak við er íbúðar-
hús fvrir starfsfólk Hitaveitunnar. En stóra húsið lengst til hægri, er vinnu-
heimili Sambands íslenzkra berklasju klinga. Lengra til vinstri sézt hinn nýi
vinnuskáli, sem SÍBS er að byggja og lengst til vinstri eru hin litlu íbúðarhús
SÍBS. Að baki rís fjallið Helgafell og til hægri við það er Skammidalur. —
Hér er fagurt og hér eru tvær þær stofnanir, er íslendingum hafa orðið til
frægðar, Hitaveitan og Vinnuhæli SÍBS. Þær eiga ekki sína líka neins stað-
ar i heiminum. Hér hafa íslendingar hafið brautryðjendastarf á tveimur ólík-
unj sviðum. En þó eiga báðar stofnanir sammerkt í þvi, að þær eru til þess
að bæta kjör mannanna. (Ljósm. Ól. K. M.)
hverri sekúndu. Ef menn byrja nú að
telja um leið og þeir sjá eldingu, og
telja hægt 1 — 2 — 3 — 4 — 5, þá
sámsvara hverjir 5 því að hljóðið fari
'4 úr mílu, og á því hvað menn telja
hátt milli þess að þeir sjá eldinguna
og heyra þrumuhljóðið, geta þeir séð
hvað eldingin hefur verið langt í burtu.
Eldingin fer með geisihraða, allt að
þvi hálft á við ljósið. En sjáldnast er
ein elding á ferðinni, þótt mönnum
sýnist svo. Með nýustu uppgötvunum í
ljósmyndatækni hefur mönnum tekizt
að ná myndum af eldingum þannig að
alveg er hægt að fylgjast með þeim. Og
þá hefur hið undarlega komið í ljós, að
blossarnir eru margir saman, allt upp
undir 40, en fylgjast svo þétt að, að
augað greinir ekki annað en um einn
blossa sé að ræða.
Kra'ftWinn, sem leysist úr læðingi
með eldingunni, er óskaplegur. Það er
talið að i einni einustu eldingu geti
verið svo mikill kraftur að hann sam-
svari því er allar rafstöðvar Banda-
ríkjanna framleiða á mánuði.
-----
ALÞINGI NEITAÐI AÐ BORGA
Um fyrstu Alþingiskosningu í Húna-
vatnssýslu segir svo í Brandsstaða-
annál 1844: „Vonin um væntanlegt
alþing gladdi menn, og sóttu með fögn-
uði fyrsta kjörþing, er haldið var á
Þingeyrum i. -mar.-Þar rnættu á annoð
hundrað manna. Varð Magnús Ólsen
á Þingeyrum og Guðmundur Arnljóts-
son á Guðlaugsstöðum fyrir kosning-
um. Á þeim stóð ei lengur en vana-
legan messutíma. Enginn kom þar
vestan yfir Miðfjarðará, því hún var
ófær. Kaffi og brer.nivín var mönn-
um veitt ríflega á Þingeyrum, þó al-
þing réði síðar frá að borga þær góð-
gerðir.“
HRAKNINGAR
Haustið 1727 brotnaði fyrir Strönd-
um Höfðaskip, fórust þar menn og
góss, komst þó skipherrann og nokkr-
ir menn í bátinn áralausan og rak
að björgum nokkrum, þar þurt var
undir með fjöru/en flæður þá að fell.
Sáu þeir nú skola að nokkuð af góss-
inu og vildu bjarga, ef gætu, og þar
menn voru ókunnugir og þrekaðir
mjög, tók þá alla sjór með brimi,
'nema brséður tvo, er klifruðu í bjarg-
ið og komust eftir langa mæðu upp,
en forráðshríð var á. Viltust þeir lengi
hungraðir, sjómæddir og hraktir, á
berum fótunum um sex dægur. Komu
þá loks að seltóptum nokkrum. Gekk
þá annar þeirra að leita að bæum,
en hinn treysti sér ekki. Komst þessi
til byggða, kalinn mjög, á 7. dægri.
Var hins þá leitað er upp stytti, og
fannst hann eigi síðan, en sá er af
komst, lá veturinn allan og dó síðan.
(Mælif. ann.)
GRÖNDA) BEZTUR
Matthías Jochumsson hefur getið
þess í grein í „Sunnanfara", að hann
var eitt sinn á yngri árum á ferð uppi
í Borgaríjarðarsýslu. Hann fekk þar
unglingsdreng til fylgdar og spjallaði
margt við hann, og þar á meðal barst
talið að skáldskap. ,,Hver þykir þér nú
yrkja bezt?“ segist Matthías hafa spurt.
„En hann Gröndal“, svaraði drengur-
inn, og þegar hann átti að útskýra
þetta, segir hann: „Þið hinir eruð eins
og bikkjur, sem sitja fastar í hverri
keldu, en Gröndal er gæðingur, sem
skeiðar yfir fen og flóa“.
ÞÚ FERÐ EKKI Á SVEITINA
I bréfi til frú Onnu Thoroddsen 6.
okt. 1909, segir Matthías skáld Joch-
umsson svo: Fjárhagurinn baslara-
skapur, en — hvað er að láta. Ég
minnist orða Magnúsar sáluga bróður
míns: „Þú ferð þó aldrei á sveitina,
Matti, úr því að þú hefir aldrei kom-
izt af henni," og um leið rétti hann
mér víxil upp á 1000 krónur. Það vav
nú 1871, og eins getur eitthvað úr
raknað 1909. —