Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1960, Blaðsíða 2

214
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
15. janúar hafði hann fulla rænu.
Þá fekk hann nýtt kast og hríð-
versnaði, og seinustu dagana í jan-
úar átti fólk hans von á dauðan-
um á hverri stund. En hann var
þrekmenni hið mesta, og enn rétti
hann við 13. febrúar og talaði þá
af fullri rænu um allt.
í banalegu Björnsons var stöð-
ugt hjá honum kona af íslenzkum
ættum, Nulle Finsen, dóttir Hilm-
ars Finsens landshöfðingja. Hún
hefir skrifað bók um þetta og þar
segir hún meðal annars svo frá
seinustu dögunum, sem skáldið
lifði:
— Karolina hefir fengið bréf
frá Arvesen.*) Hann kemur bráð-
um. Hann ætlar að færa Björnson
kveðju frá Noregi, hann ætlar að
vekja heimþrá hans, löngunina til
að sjá landið og þjóðina, sem
tekur það svo sárt að vita hann
hér í framandi landi. — Guð
minn góður, að hann skuli sjá
Björnson þannig á sig kominn! Nú
skilur hann ekkert, þráir ekkert.
Hann er hressari og hefir góða
matarlyst. En hann er óhugnan-
lega rólegur og magnlaus. Hann
hefir nú ekki talað orð í nokkra
daga, ekki svarað spurningum.
Hann lítur á okkur mildum og
spyrjandi augum, er við komum
inn til hans, og þessi stóru augu
fylgja okkur þar til við göng-
um út.
Það er erfitt að trúa því, sem
læknirinn hefir verið að segja
Karolinu hvað eftir annað, að
þannig geti hann legið í heilt ár,
en sá dagur muni koma að hann
vakni til fullrar meðvitundar,
starfs og gleði.
*) Ole Arvesen, æskuvinur Björn-
•ons, ritstjóri „Oplandets Avis“.
Arvesen og Collin*) hafa ver-
ið hér. Og hann sem ekkert skildi
og ekkert þráði — hann þekkti þá.
Þegar hann sá Collin sitja hjá
rúmi sínu, mátti lesa gleði og
þakklæti í svip hans, og hann
sagði og reyndi að leggja fulla
alúð í orðin:-
„Þökk fyrir allt, sem þér hafið
gert fyrir mig“.
Það er átakanlegt að sjá Arve-
sen sitja tímum saman og halda
í hönd Björnsons. Þegar Björn-
son sofnar, situr Arvesen þolin- '
móður og bíður þess að þeir fái
aftur að horfast í augu og brosa.
í dag sagði Björnson með
áherzlu og innileik, eins og hann
drægi ævilanga vináttu saman í
eina setningu:
„Gamli, tryggi vinur!“ Og litlu
seinna bætti hann við: „Góður
drengur“.**)
Seinna um daginn fekk hann
aftur skjálfta. Hann þolir ekkert,
hvorki gleði né sorg.
Hvort hann þjáist — hvort hann
hugsar — við vitum það ekki.
Dag eftir dag liggur hann þögull
og mælir ekki orð frá vörum.
Hann lifir — og lifir þó ekki —
hann er hér, en þó er hann langt
í burtu.
— o —
í dag hvíslaði hann:
„Hið góða bg fagra....“
Svo fell hann í sama mókið,
*) Docent Chr. Collin, bókmennta-
fræðingur.
**) Merkingin í þessum orðum er
hin sama og kemur fram í vísu Björn-
sons:
Nú veit eg hið dýrasta af Drottni léð
og dyggasta með sér að bera,
er ekki að teljast þeim mestu með,
en maður í reynd að vera.
augun tala, en varirnar eru lok-
aðar.
Þegar Karolina laut yfir hann
í dag, kom hann auga á litla gull-
nælu, sem hann fekk í fermingar-
gjöf, en gaf henni í brúðargjöf.
Hún notaði þessa nælu aldrei
nema á giftingardegi þeirra, en
seinustu dagana hefir hún verið
með hana.
Hann ‘ þekkti næluna, brosti,
lyfti hendinni til að snerta hana.
Svo lokuðust augun máttlaus.
Þrekið dvínar; nú vill hann ekki
borða. Er lífsviljinn á þrotum?
— o —
Hann dó í kvöld — sofnaði.
Við stóðum hjá honum og bið-
um dauðans, en vissum ekki hve-
nær hann kom. Björnson leið inn
í þann heim, þar sem hugur hans
og sál hafði lengi verið þótt hann
væri enn sjálfur á meðal vor.
Seinustu orð hans voru þessi:
„Hið góða og fagra...
Systkin Bjornsons
Þau voru sex systkinin og var Björn-
stjerne elztur. Næst var Mathilde, hún
var flogaveik og dó um tvítugt, rétt
eftir að faðir þeirra fluttist til Sögne
hjá Kristiansand. Þá var Anine, hún
var grönn og veikluleg og hafði mest-
an hug á tónlist; seinna gerðist hún
símastúlka og var sett á stöð út við
hafið; hún þoldi ekki loftslagið þar og
veiktist af tæringu, sem dró hana til
dauða. Fjórða var Petter, langur og
magur; hann tók lögfræðipróf og varð
seinna bæarfógeti; hann varð ekki
gamall. Fimmta var Emilie, hún giftist
presti í Stafangri, sem Kristensen hét.
Yngstur var Carl; hann varð verkfræð-
ingur, en andaðist á unga aldri.