Lesbók Morgunblaðsins - 19.05.1963, Blaðsíða 13

í þessu landsvæ'ði fórst flugvélin.
I Mannraunir i Alaska |
Framhald af bls. 9
ina, og ég hafði einar tvær, „Walden“
eftir Thoreau, og svo bók eftir Robert
Service um gullgrafaratímabilið þarna
norður frá, 1898.
— Það síðasta, sem við gerðum á
hverju kvöldi, var að lesa dálítið í biblí-
unni og svo.... báðum við þess, að við
yrðum bráðlega fundin.
— Einn flugmaðurinn hérna sagði
mér, að hann hefði, ef á hefði þurft að
balda, brennt allan skóginn hérna, til
þess að vekja á sér athygli.
— Það er vel trúlegt, sagði Ralph
Flores dræmt.... — Sannast að segja,
held ég ekki, að mér hafi dottið það í
hug. Ég reyndi bara að vera þolinmóður
og seiglast áfram.
S vo leið hver dagurinn eftir ann-
an og Helen batnaði í fætinum.
Einu sinni reyndi Flores að veiða
fisk í vatninu, en það strandaði á því,
að hann gat ekki komizt gegn um ís-
inn, sem var hálfur meter á þykkt.
En á meðan hélt Kanadaflugherinn
áfram leitinni í 30 daga, og fór yfir
hundruð þúsunda ferkílómetra af auðn-
inni.
í fyrstunni gerði Flores örvæntingar-
fullar tilraunir til að koma loftskeyta-
tækinu í gang, og eins hélt Helen dag-
bók fyrstu vikurnar þrjár. Svo kom í
ljós, að viðgerð á tækjunum var von-
laus og upp úr því gleymdi hún dag-
bókinni. Það var nóg erfiði að halda sér
lifandi.
Seinna týndist dagbókin.
í 31 dag sátu þau hvort andspænis
öðru og horfðu hvort á annað, í „tjald-
inu“ hjá flakinu af vélinni, íklædd ein-
kennilegri samsetningu af fatnaði,
peysum og öðru, sem gat haldið á þeim
hita. Helen var í fernum buxum og með
heilt lag af peysum um fæturna. En
6amt tók hana að kala á fætinum, sem
hún gat ekki hreyft.
Vinnan við ískalda og grjótharða
trjábolina tók einnig að segja til sín á
höndunum á Flores. Brátt tók hann að
kala á fingrum.
’ F
Hif til vill — þótt enginn geti um
það sagt —. misstu þau bæði meðvit-
undina öðru hverju. En það eina, sem
þau höfðu sífellt í huga, var lífsþráin
og trúin á það, að þau mundu lifa þetta
af En þau urðu máttfarnari með degi
hverjum. Sá sem hefur reynt það að
horfa út yfir auðnirnar í Yukon, getur
skilið, hve vonlaust ástandið var — míl-
um saman ekkert annað en harðneskju-
leg og frosin auðn — snjóbreiður með
nokkrum trjám hér og þar, og svo fjalla-
tindar, sem teygja sig eins og berir
fingur mót himni, uppi yfir hásléttunni,
og snjóskaflar, 10—15 metra háir.
Öll hásléttan liggur eitthvað milli
þúsund og tvö þúsund metra yfir sjó,
og gönguför, þótt ekki sé nema fimm-
tíu metra í lausum snjónum, nægir til
að gera hvern mann uppgefinn.
Eða, eins og ljósmyndarinn í White-
horse sagði:
— Það þarf ekki annað en fara áfram
út úr aðalgötunni hérna, þá er hægt að
halda áfram 5000 kílómetra, án þess að
hitta nokkra lifandi sálu. Svo mikil er
auðnin.
Vonlaust. Engu að síður sagði Ralph
Flores:
— Mér datt aldrei annað í hug en að
okkur yrði bjargað!!
— Á 32. degi voru þau orðin svo
hress, að þau gátu farið að hreyfa sig.
Þau höfðu heyrt svo margar flugvélar
fara yfir, að þau misstu alla von um að
verða fundin þar sem þau voru, og 16.
marz tók Ralph Flores að skyggnast
um eftir betri stað til að tjalda.
— Fyrst safnaði ég svo miklum eldi-
við, að Helen átti að geta haldið á sér
hita, meðan ég væri burtu. Svo lagði
ég af stað niður eftir fjallshlíðinni á
snjóskóm, sem ég hafði búið til sjálfur.
Samt tók ferðin viku.
egar hann hafði hvílt sig, hrúg-
uðu þau því nauðsynlegasta upp á
málmplötu úr vélinni og notuðu hana
fyrir sleða, og lögðu svo af stað til ann-
ars tjaldstaðarins, sem var í útjaðri á
rjóðri einu.
— Það gekk með snigilshraða. Enda
þótt við gætum næstum ekki séð það
fyrir sóti, voru fingurnir á mér á góð-
um vegi með að verða svartir í endann,
sem er fyrsta merkið um drep, og Hel-
en var að fá drep í tærnar, sem hún
gat ekki hreyft. Við urðum eitthvað að
aðhafast, og það fljótt.
Þegar við vorum búin að tjalda aftur
og höfðum getað kveikt eld, og ég hafði
safnað nógum eldivið, til þess að hún
gæti þolað nokkra stund ein, lagði ég
af stað aftur í áttina til Alaskaþjóðveg-
arins.
Ég hafði enga hugmynd um, að hann
væri svona langt í burtu — 80 kíló-
metra — og því taldist mér svo til, að
ég mundi ná þangað á tveimur dögum.
Við vorum hætt að sjá flugvélar uppi
yfir okkur, og ef þær gætu ekki fundið
okkur, urðum við að finna þær.
Ég heyrði líka eitthvert hljóð á nótt-
unni, eitthvað sem líktist hljóðinu í vél-
sög. Fyrst hélt ég, að þetta væri í bíl-
unum á veginum — en þarna úti í auðn-
•inni berst hljóðið langar leiðir.
— Enn þann dag í dag hef ég enga
hugmynd um, hvað þetta var.
Næsta morgun kvaddi hann, skildi
eftir hrúgu af eldiviði og hélt áfram
niður eftir hlíðinni og kom þá að snjó-
uðum bletti — líklega 2x300 metra að
stærð og tók þar að stappa út í snjóinn
Ralph Flores gat sig ekki hreyft fyrst
eftir að hann kom í sjúkrahúsið, en svo
studdist hann við hækjur til þess að
komast i simann og tala við konu sína.
þetta SOS, sem síðar bjargaði þeim, —
með heljarstórum stöfum.
r að voru þegar liðnir fjórtán dag-
ar síðan þau yfirgáfu fyrra tjaldstað-
•inn, og alls nákvæmlega sjö vikur síðan
þau týndust, svo að menn í Yukon
höfðu fyrir löngu gefið upp alla von
um, að þau gætu verið lifandi.
— Ég ætlaði ekki að trúa mínum eig-
in augrnn, þegar ég sá merkið, SOS —
og ör, sem benti að tjaldstaðnum, sagði
Chuck Hamilton.
— Fyrst spurði ég George, sem er
Indíáni og kann að rekja spor, hvort
hann sæi það líka.
— En jafnvel eftir að við vorum orðn-
■ir þess vissir, að þarna væri einhver,
gat okkur ekki dottið í hug, að það
væru þau._________________________
j BÖKMENNTIR |
Framhald af bls. 6
til þess að gera hann, verða menn að
vita, að þýðingar séra Jóns séu tiL
Hvað er svo að læra af því, sem
hér hefur verið sagt um þá Eggert
Ólafsson og séra Jón Þorláksson, lífs-
starf þeirra og áhrif?
Það kemur fram í áðurnefndri ræðu
Sigurðar A. Magnússonar, að honum
virðist, að íslenzkur hugsunarháttur og
lífsviðhorf hafi fram að þessu verið
skáldum okkar enn meinlegri en jafn-
vel fastheldni þeirra á rímið. Kjarninn
í erfðum hugsanaháttar og lífsviðhorfa
með okkur fslendingum hefur einmitt
verið sá mikli manndómsandi íslend-
ingasagna og fornra kvæða, sem jafnvel
gætti í hinum aumustu kotungshreys-
um á nauðöldum þjóðarinnar, sá andi,
sem kemur jafnljóslega fram hjá Bólu-
Hjálmari og Kristrúnu í Hamravík —
í uppreisn þeirra gegn himnaföðurnum
— eins og hjá Agli Skallagrímssyni í
Sonatorreki gagnvart sonarbananum.
Það var þessi höfðingsháttur í hugsun
og skapgerð, sem við munum geta þakk-
að það, að Eggert Ólafsson valdi hið
jákvæða úr straumum, stefnum og nýj-
um fræðum samtíma síns erlendis og
samhæfði það þörf íslendinga. Áhrif
Eggerts lifðu af Móðuharðindin og all-
ar aðrar hörmungar þjóðarinnar á síð-
ari hluta 18. aldar, þegar meir kreppti
að henni en nokkru sinni áður. Þau
lifðu í frásögnum um hann, lifðu í ljóð-
um hans, ritlingum hans og í ferðabók-
inni miklu og urðu önnur líftaugin I
bókmenntalegri endurreisn 19. aldar.
Það er staðreynd, að alþýðumál 18. ald-
arinnar gat samræmzt tungutaki höf-
unda Völuspár og Sonatorreks, og þetta
hvort tveggja varð í höndum snillings-
ins Jóns Þorlákssonar efni í íslenzkan
búning, sem var samboðinn miklum
verkum erlendra stórskálda. Áhrif mál-
farsins á þessum miklu skáldritum urðu
svo hin líftaug bókmenntalegrar og
þjóðmenningarlegrar endurreisnar. En
svo var það líka þannig, að þó að
margir menn þeirrar stefnu erlendis,
sem ýmist hefur verið kölluð skyn-
semi- eða upplýsingarstefna á íslenzku
máli, lytu ærið lágt, sagði Eggert Ólafs-
son: „Látum oss ei sem gyltur grúfa.“
Og séra Jón hugsaði sem svo, að bezt
mundu hinir tignu gestir, sem hann
kynnti þjóð sinni, njóta sín, ef klæða-
snið þeirra og allur búnaður væri með
íslenzkum hætti, en jafnframt gætti
hann þess að velja þeim það, sem
sómdi bezt tign þeirra — og vandaði
allt, svo sem hann mest mátti.
Hjá þessum tveim velgerðamönnum
íslenzku þjóðarinnar, Eggert Ólafssyni
og séra Jóni Þorlákssyni, unnu skyn-
semi og tilfinning þannig saman sem
bezt verður á kosið, enda árangurinn
glæsilegur.
1!V. tölublað 1963
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 1 fí