Lesbók Morgunblaðsins - 14.04.1984, Blaðsíða 3

F
TPgPáHf
SHöHbHöHuIímISEI*]®®!!]®®
Olgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavlk. Framkvslj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthlas Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Glsli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Slmi 10100.
Genf
er heimsborg þótt
hún sé ekki stór —
og flest afbrigði
mannkynsins virðast
þar saman komin.
Þriðji hluti frásagn-
arinnar um tveggja
vikna bílferð um
Sviss segir m.a. frá
Genf, áfanganum
þaðan til Bern og
uppí Berner Ober-
land, tignarlegasta
háfjallasvæði lands-
ins.
Catheríne
Thomas er eiginkona brezka sendiherrans á fslandi.
Þau hjón hafa víða verið í utanríkisþjónustunni, en
Catherine er frá Ástralíu og finnur ýmislegt sameig-
inlegt með því fjarlæga landi og íslandi, sem hún
segir frá í samtali.
400 ár
eru nú liðin frá því Guðbrandur Þorláksson Hólabisk-
up réðst í það stórvirki að gefa út biblíu þá, sem við
hann er kennd síðan. Sú útgáfa skipti sköpum fyrir
framtíð tungunnar og það er einmitt út frá því sjón-
armiði, sem Þórir Kr. Þórðarson skrifar um þetta I6.
aldar menningarafrek.
ct'dtðfðrc
rtf þcini/nttars þafc þ
put »m pu Qicfur
SQrcifnarar gtera i Día
uni/®afiíi$a fct^c cg
4Dímufu/|öa (af^tnav
Jbín ÍDímttfa fte i íétme/og ftaöcr þtn fa
Sú
þýzka
var ein af þeim sem komu til fs-
lands eftir stríðið, réðst til bónda
norður í Skagafirði.— og var
ákveðin í að ná sér i mann. Indriði
G. Þorsteinsson segir frá því,
hvernig það gekk í nýrri smásögu:
Við heitar laugar.
FORSÍÐUMYNDIN
er ettir Svein Björnsson, listmálara I Hafnarfiröi, og unnin sérstaklega fyrir Lesbók I tilefni páskanna
MATTHÍAS JOHANNESSEN
Hungurvaka
á friðarpáskum
Claes Andersson yrkir um barnið
í vandlætingartón, segir að það sem gerist
á morgun gerist í dag og hundrað þúsund
lyklabörn sitji einmana á tröppunum og hundrað
þúsund börn gráti i nótt og enginn dregur
það í efa,
en þó að ljóð skáldsins séu skáldleg
skiptir það litlu máli því það er rétt
sem Auden segir að ekki sé vitað til þess
að ljóð hafi skipt sköpum í þessum ó-
ljóðræna heimi
og þó að ljóð skáldsins séu hnyttin
skiptir það harla litlu máli
því að einskis barns tár hættir að renna
þeirra vegna og einveran bítur eins og frost-
næðingur þrátt fyrir þau og skáldlegar
fyrirsagnir í óskáldlegri veröld válegra
tíðinda,
skáldið ætti fremur að taka eitt barn
upp á arma sína fyrir brot af næsta
skáldastyrk, t.a.m. barn í Lam Teuba
í Indónesíu, hraun og menguð vatnsból
standa í skugga Seulawah-fjalls
og börnin geta vart fæðzt fyrir sjúk-
dómum og þurfa svo að berjast við skort
og skyrbjúg hvern dag sem guð gefur
eins og forfeður mínir, Claes Andersson,
án þess nokkurn tíma heyrðist hósti
eða stuna frá vorkunnsömum faríseum
eða skáldmennum í öðrum löndum; Save
the Children hefur heimilisfangið: 48 Wilton
Road, Westport, Conn. 06880, USA.
Ekkert svangt barn og sjúkt lifir á sam-
vizku annars manns, allra sízt skálds
sem er skítblankt öllum stundum, ekkert
barn, Claes Andersson.
Afreksmenn
Fyrir allmörgum árum birt-
ist mynd af málverki eftir
Ásgrím Jónsson í Morgun-
blaðinu (Mbl. 3. nóv. 1968).
Var það af svipmiklum,
hæruhvítum öldungi með
alskegg og sagt vera af Sig-
urði Símonarsyni skútu-
skipstjóra hjá Geir Zoega. Það vakti at-
hygli mína, hversu miklar og sterklegar
hendur hans voru. Síðar kom á daginn, að
mynd þessi var ekki rétt kynnt í blaðinu
(Mbl. 19. jan. 1969). Þegar betur varð að
hugað, þá reyndist hún vera af Vigfúsi
Þórarinssyni bónda í Ytri-Sólheimum í
Mýrdal. Vigfús þessi var fæddur árið 1841,
en lést í Reykjavík árið 1934. Saga þessa
mikilúðlega bónda var merk. Hann gat sér
orð fyrir hreysti, hugrekki og ekki síður
fyrir drengskap við þá sveitunga sína, sem
lítils máttu sín. Varði hann ósjaldan mál
þeirra, er þeir áttu undir högg að sækja, og
hlaut af viðurnefnið Laga-Fúsi. lengi mun
Vigfús hafa verið fygldarmaður ferða-
manna yfir Jökulsá á Sólheimasandi og
var ekki heiglum hent að glíma við það
óárennilega vatnsfall. En í sögu Eyjólfs
Guðmundssonar frá Hvoli, Pabba og
mömmu, er greint frá einhverju víðfræg-
asta afreki Vigfúsar. Segir þar frá för
Mýrdælinga á teinæringnum Pétursey, út
til Vestmannaeyja árið 1880. Eyjólfur
kvað þá ferð mjög stórkostlega og í minn-
um hafða. „Eflaust einhver sú svaka-
legasta sjóferð á opnu skipi, þar sem ekk-
ert slys hlýst af,“ ritar Eyjólfur. Formaður
á skipinu var Guðmundur í Eyjarhólum,
en Vigfús bóndi í Ytri-Sólheimum var
meðal háseta. Aftakaveður gerði á útleið-
inni og sleit sundur framsegl og mastur
hrökk í sundur og undir lokin siglt undir
þríhyrnu af aftursegli. Var mikil þrekraun
að stýra undir einu aftursegli við þessar
aðstæður, og þegar formaðurinn þáði hvíld
af einum hásetanna og hvarf um stund frá
stýri, þá henti það óhapp, að annar háseti,
Þorsteinn að nafni, hrökk útbyrðis. Segir
síðan svo frá: „En vindur hljóp í skinn-
klæði hans, svo hann flaut uppi. Á svip-
stundu var Guðmundur kominn undir
stýri og sá, hvar maðurinn flaut fram með
skipinu — svo sem faðmsbreidd út frá því.
Eitthvað tókst honum að sveigja til um
stefnu skipsins og bar Þorstein að skipinu
fram á. Svo piikil fleygiferð var á skipinu
og straumurinn harður, að engum datt í
hug bjargráð öðrum en framámönnum.
Vigfús, sem fremstur sat að venju, hafði
kippt Þorsteini inn, áður en varði, og var
það hið fágætasta snarræði. Þó var engin
skipun gefin, sagði Vigfús síðar, „en ég
vissi, til hvers formaðurinn ætlaðist, er
hann sveigði í veg fyrir manninn ... Vig-
fús gat sér almennt hrós fyrir snarleik
sinn og hreystiverk, og sagði meðbróðir
hans fram á, að hann hefði kippt mannin-
um inn eins léttilega og meðalþorski. En
Vigfús sagði, að hjá formanni eins og Guð-
mundi væru allar hendur harðtækar."
Þessi frásögn sýnir glöggt, hvert þrek-
menni Vigfús Þórarinsson var og skýrir jþá
um leið hendurnar miklu á málverki As-
gríms. En því er þessi saga rifjuð hér upp
í Rabbi, að fyrir skömmu vann afkomandi
þessa heljarmennis afrek, rúmri öld síðar,
og mun það þrekvirki lengi í minnum haft.
Eitt af börnum Vigfúsar var Friðrik (f.
1871) bóndi á Rauðhálsi. Dóttir hans var
.Ragnhildur húsmóðir í Vestmannaeyjum,
en maður hennar var Guðlaugur skipstjóri
á Stórabóli. Elsta barn þeirra hjóna er
Friðþór faðir Guðlaugs þess, er vann það
afrek aðfaranótt 12. mars sl. að synda
fimm kílómetra leið til lands, eftir að skipi
hans, Hellisey, hvolfdi og þaö sökk nálægt
Vestmannaeyjum. Þá einstæðu sögu þarf
ekki að rekja hér. Hins vegar er þessi
stutta upprifjun sprottin af þeirri áráttu
íslendinga og þá sennilega ekki síst presta,
að rekja ættir þeirra, sem vekja forvitni.
Sterklegar hendur Guðlaugs Friðþórsson-
ar minna óneitanlega á hendur á málverki
Ásgríms af Vigfúsi bónda á Ytri-Sólheim-
um. Hitt skiptir ekki minna máli, að saga
þeirra vitnar um hógværa drengskapar-
menn, æðrulausa og sanna íslendinga.
BOLLI GÚSTAVSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 14. APRÍL 1984 3