Lesbók Morgunblaðsins - 17.04.1993, Blaðsíða 6

Skotbyrgi úrjárni, sem hægt var að shúa. Það var niður grafið á sínum tíma, suðvestan til á flugvellinum, en liggur nú
með öðru járnadóti. Járnbyrgi voru ekki algeng á stríðsárunum. Við Nauthólsvík og í Öskjuhlíð eru steypt skotbyrgi og
einnig má finna þar hlaðnar víggrafir. Algengust voru þó á sínum tíma sandpokabyrgin, en þau eru nú öll horfin vegna fúa.
Frá Árbæjarsafni
STRÍÐSMINJAR Á
REYKJAVÍKUR-
FLUGVELLI
Nú orðið leiðir fólk sjald-
an hugann að því að
Reykjavíkurflugvöllur
var upphaflega lagður
í hemaðarskyni. Var
hann bækistöð fyrir
flugvélar Bandamanna
í síðari heimsstyijöld-
inni sem höfðu einkum það hlutverk að kljást
við kafbáta Þjóðvetja á norðanverðu Atl-
antshafi. Kafbátarnir þýsku heijuðu á skipa-
lestir sem fluttu vopn og nauðsynjar frá
Ameríku. Nú er nær hálf öld liðin frá því
ófriðnum lauk og hefur flugvöllurinn síðan
verið notaður fyrir almennt farþegaflug.
Enn má þó fínna ófá merki um upprunann.
Maður að nafni Snæbjörn Pálsson vann
í hálfa öld á Reykjavíkurflugvelli, fyrst sem
verkamaður í Bretavinnunni, síðan sem
slökkviliðsmaður. Er hann manna fróðastur
um svæðið. Hann fór með undirrituðum í
leiðangur einn eftirmiðdag og greindi mér
frá því sem fyrir augu bar. Hér á síðunni
má sjá nokkrar myndir sem teknar voru í
þeim leiðangri. Þess má geta að í Öskjuhlíð
er einnig mikið af stríðsminjum. Gerð er
grein fyrir þeim í almennu riti um Öskju-
hlíð sem út kemur innan skamms.
Höfundur er safnvörður í Árbæjarsafni.
Texti og myndir:
HELGI SIGURÐSSON
Flugvélabyrgi, hið stærsta á Reykjavíkurflugvelli og hið eina sem eftir er. Mik-
ill fjöldi flugvélabyrgja var á flugvellinum á sínum tíma, nær öll gerð úr sandpok-
um, mold og grjóti. Sérstaða þessa byrgis fólst í því að það var steypt og þess
vegna er það enn á sínum stað. Lengi var flugvél af Douglas-gerð geymd í því
og var hún mikið notuð til fallhlífaæfinga.
Byrgið er á flugvallarsvæðinu miðju. Skammt frá því var skotfærageymsla. Á
kosningadag árið 1942 gerðist það slys að flugvél flaug á skotfærageymsluna
og sprakk hún í loft upp. Brak þeyttist um stórt svæði og drunur heyrðust um
allan bæinn. Nokkrir menn fórust.
Flugskýli 3, hurð á austurhlið. Ætla
mætti að hér hafi ekki verið gengið
um síðustu hálfa öld. ÖIl stærstu flug-
skýlin á Reykjavíkurflugvelli eru frá
stríðsárunum. Þau eru í fullri notkun
og yfirleitt vel við haldið.
Byssustæði fyrir loftvarnabyssu,
skammt innan fíugvallargirðingar, ná-
lægt Skeljungi við Skeijafjörð. Það er
hið eina sinnar tegundar á Reykjavíkur-
flugvelli nú en á stríðsárunum voru þau
þijú talsins.
Tvö flugskýli. Fremri byggingin er gamla flugskýli Ferðafélags íslands, yfirleitt
nefnt „Sjóskýlið". Það var byggt árið 1938, en þá var öld flugbátanna. Skýlið
brann árið 1940 en var endurbyggt á árunum 1943-44. Viðbygging var reist
1942-43 af setuliðinu. Bæði skýlin voru nýtt af hemum á ófriðarámnum.
Steyptur vegur til flutninga á sprengjum úr Öskjuhlíð að sprengiflugvélum. Til
öryggis voru sprengjubyrgin höfð alllangt frá flugvellinum, hlaðin úr torfi og
gijóti. Engin ummerki sjást lengur eftir byrgin, en malarvegirnir í Öskjuhlíð
sunnanverðri tengdu þau saman á sínum tíma. Til flutninga á sprengjunum voru
notaðar sérstakar dráttartíkur, sem skriðu eftir jörðinni á hjólum á stærð við
hjólböruhjól.