Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.2000, Qupperneq 19

ÆVINTYRADALUR
GEORGS GUÐNA
GEORG Guðni horfir á ein-
hvern stað sem er
kannski ímyndun hans,
kannski summan af
mörgum stöðum. Hann
er búinn að vefa saman
himin og jörð, skörpu
skilin eru útmáð og það
er ekki ljóst hvort landið er tekið að svífa eða
loftið að síga. Þau sameinast í einkennilegum
rökum gráma, sem vekur ósjálfrátt upp minn-
ingu um áningu á heiði til að kasta af sér vatni,
og yfir og allt um kring er ríkjandi þetta
„hvorki-né-veður“ sem er svo algengt á ís-
landi. Og ósjálfrátt grunar ferðamanninn að
eitthvað óhreint geti verið á ferð; margt býr jú
í þokunni...
„Ég heillast svolítið af leiðindaveðri," viður-
kennir Georg Guðni, aðspurður um myndheim-
inn sem blasir við á málverkunum sem hann
sýnir gestum Gallerí Sævars Karls í Bankast-
ræti frá og með deginum í dag. Hann hefur
haft kynni af slíkri veðráttu frá unga aldri, fað-
ir hans er jarðfræðingur og Georg Guðni ferð-
aðist mörg sumur með honum um landið, á
þeim tíma sem enn var fámennt á fjöllum.
„Ég vann líka mikið við sýnatöku í ám og
mælingar á þeim, og þá þurfti maður að ferð-
ast hvernig sem viðraði. Ég fór að meta rign-
inguna. Mér fannst og finnst enn, að regnúðinn
efnisgeri loftið. Ef við tökum dalinn sem dæmi,
þá er ekkert í honum þegar þurrt er í veðri en
um leið og rignir fyllist hann. Rigningin er líka
einsog þræðir sem binda saman himin og
jörð.“
Horftút
í buskann
Um þessar mundir eru fimmtán ár síðan
Georg Guðni hélt fyrstu einkasýningu sína og
hóf að miðla áhorfendum skyryun á íslenskri
náttúru sem var afar frábrugðin því sem þeir
þekkja úr verkum liðinna meistara. Georg
Guðni bruðlaði vægast sagt ekki með litrófið
strigann í verkum Georgs
Guðna og það er regnúði
í lofti og óræð birta sem
kemur kannski að baki
mistrinu eða innan úr
landslaginu. SINDRI
FREYSSON spjallaði við
Georg Guðna í tilefni af
sýningu hans sem verður
opnuð í dag og upp-
götvaði m.a. að í mól-
verkunum má finna
landslag sem fólk sér á
leiðinni á milli staða.
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
Georg Guðni flytur þversummu af landslagi margra staða é vinnustofu sína í kjallara við Rafstöðvarveg, þar sem myndheimur hans verður til.
og á agaðan, látlausan hátt dró hann upp lands-
lag sem á þeim tíma var nafngreint, þó svo að
sumum kæmi sjónarhornið og túlkunin á óvart.
Þarna birtust meðal annars fjöll, en á þeim
fimmtán árum sem liðin eru, hafa þau horfið í
þokuna og dalverpið mjakað sér í forgrunn. Og
í verkunum er ísland hvorki fagurt né frítt.
Þar finnast engir fannhvítir jöklanna tindar. í
samræmi við það eru flest verkin án titils.
„Ég var hrifinn af fjöllum sem stóðu ein og
sér og málaði t.d. mynd af Herðubreið þar sem
ég vísaði í form Stefáns Stórvals frá Möðrudal.
En Herðubreið og hin fjöllin skiptu samt ekki
mestu máli, heldur jörðin og himininn. Og upp
úr 1990 fóru verkin að snúast meira um landið
sem birtist þegar maður horfir út í buskann og
hættir að greina á milli himins og jarðar. Þeg-
ar jörðin verður loftkennd og tengist meira
andanum en efninu,“ segir Georg Guðni. „Ég
fór að mála rýmið sem er á milli óendanleikans
og manns sjálfs, þó svo að það væri ekkert að
sjá í honum. Ég málaði loftið ef svo má segja.“
Georg Guðni segir að eflaust megi telja
myndefnið og birtuna fremur óáhugaverða,
miðað við þær áherslur sem yfirleitt eru lagðar
í málverkum, en hann hafi einfaldlega áhuga á
því sem mörgum finnst óáhugavert. „Ég er
samt sem áður ekki að leita að því sem er óá-
hugavert, langt í frá, en þetta venjulega lands-
lag nær ákveðnum tökum á mér,“ segir hann
og neitar því að hann vilji upphefja flatneskju-
legt landslag. Hann sé hins vegar á öðrum
slóðum en almennt tíðkast í íslensku landslags-
málverki.
„Gömlu meistararnir máluðu verk sem voru
staðarlýsingar. Þeir reyndu að búa til ímynd
þjóðar af landinu sem hún bjó í á þeim tíma. Ég
er hins vegar ekki að mála staðarlýsingar og
finnst raunar truflandi að vera á staðnum þeg-
ar ég mála. Ekki það, ég er tilbúinn til að mála
utandyra en ekki á þeim stað sem ég festi á
strigann hverju sinni. Ég er kannski á flandri
um landið og einhver tiltekinn staður á ein-
hverju tilteknu augnabliki verður kveikjan að
mynd, en þegar ég held áfram að mála verkið
vakna aðrar vangaveltur og það breytist. Ég
flækist um í málverkinu á meðan ég er að mála,
myndin er hérna í dag og annars staðar á mog-
un. Lokaútgáfan verður því frekar samantekt
um marga staði en mynd af einum stað. Fyrir
vikið hefur fólk komið til mín, talið sig bera
kennsl á staði í verkunum og nefnir alla lands-
fjórðunga til sögunnar. Þessu má líkja við þeg-
ar fólk er villt í þoku. ímyndunin tekur völdin
og fólk fer að trúa á blekkingar hennar og efast
aldrei um að það sé á réttum stað, þó svo að það
hafi borið langt af leið,“ segir hann. „Ég mála
ekki stórbrotnar náttúruperlur sem laða að
ferðamenn, heldur það landslag sem finna má
á milli þeirra, landslagið sem fólk sér á milli
staða.“
Hann kveðst þeirrar skoðunar að staðir
missi gildi sitt þegar búið er að upphefja þá
einsog t.d. Þingvelli. Þegar þeir eru orðnir
heilagir. Þegar búið er að friða eitthvert ákveð-
ið svæði þykir það merkilegra en önnur, en ég
er ósammála þeirri sýn. Eg held að það eigi
frekar að friða allt til að allt hafi sama vægi.“
Ekki kominn
að endimörkum
Myndir þær sem Georg Guðni sýnir að
þessu sinni virðast við fyrstu sýn keimlíkar og
sprottnar úr sama jarðvegi og málverk hans
seinustu ár. Hann kveðst líta á þennan skyld-
leika sem eðlilegan, enda sé um hæga en mark-
vissa þróun að ræða, nokkurs konar tilbrigði
við sama stefið. „Ég er að reyna að segja sömu
sögurnar eða lýsa sama hlutnum betur og bet-
ur. Um leið verður sýn mín á viðkomandi hlut
gleggri.
Vissulega er um leit að ræða en sú leit er
drifkraftur. Þegar maður vinnur með venju-
lega hluti getur hann orðið mjög spennandi,"
segir Georg Guðni. „Ég held raunar að hið
smæsta og einfaldasta geti orðið manni að við-
fangsefni út ævina, en veit ekki hvort ég muni
fást við þetta myndefni áfram. Ég hef hins veg-
ar svo mikla ánægju af þessu efni, að ég hef
aldrei talið mig vera kominn að endimörkum
þess eða ég þurfi að snúa mér að einhverju
öðru.“
Og þegar að er gáð verður það sem við
fyrstu sýn líkist aðeins stefnumóti sviplítils
landslags og þokudrunga, að dularfullri veröld
sem gæti falið ýmislegt skrýtið. Og þó svo að
þessi raka og draumkennda veröld sé þung-
lyndisleg að mörgu leyti, má greina vaxandi^
glætu. Birtan eykst, jafnvel þegar maður
væntir þess síst. „Mér finnst létt yfir þessum
myndum, miðað við mörg eldri verk,“ segir
Georg Guðni.
Dalalæðan læðist niður
Leiðrétting
í ÞÝÐINGU Jóns Vals Jenssonar á ljóði
Baudelaires 12. febrúar sl. var prentvilla í
5. línu, sem snýr við merkingu ljóðsins. í
stað „kýst umfram allt minna að frábiðja
faðm“ á þar að standa „kýst umfram allt
minn að frábiðja faðm“.
Leiðréttist þetta hér með og eru þýða-
ndinn og lesendur beðnir velvirðingar.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/USTIR 19. FEBRÚAR 2000 1 90