Tíminn - 01.07.1967, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 1. júlí 1967
TIMINN
Útgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkværadast.ióri: Kristján Benediktsson. Ftitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson. FuIItrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu. simar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán innanlands — í
lausasölu kr 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Surtseyjarráðstefnan
tókst mjög vel
Ráðstefnan, sem hér var haldin með íslenzkum og
erlendum vísindamönnum um vísindarannsóknir í Surts-
ey og framhald þeirra, þótti takast mjög vel og er talin
hafa mikið gildi fyrir frekari rannsóknir þar bæði jarð-
fræðilegar og líffræðilegar. Ráðstefna þessi var haldin
að frumkvæði Surtseyjarfélagsins í samvinnu við
Amerísku líffræðistofnunina í Bandaríkjunum. Var það
Ameríska líffræðistofnunin sem stóð fyrir vali hinna er-
lendu vísindamanna og hingað komu heimsfrægir vísinda-
menn til að leggja á ráðin með íslenzkum vísindamönn.
um. Þarna var einnig prófessor Paul Bauer, sem gefið
hefur stórfé ár eftir ár til þessara rannsókna.
Það er ljóst, að ef við höldum rétt á þessum málum
getur hér orðið um einstakt framlag íslands til vísinda-
rannsókna á sviði jarðeðlis- og líffræði. Það, sem hefur
verið einna ánægjulegast við rannsóknirnar í Surtsey
og kom greinilega fram á Surtseyjarráðstefnunni er hinn
góði samstarfsvilji vísindamanna úr hinum ýmsu greinum
til að ná sem mestum árangri. Vonandi veitir fjárveitinga-
valdið þessum merkilegu rannsóknum í Surtsey verðuga
athygli og styður þær eftir föngum.
Islenzk alþjóðastofnun
í jarðvísindnm
í setningarræðu sinni á Surtseyjarráðstetnunni, sagði
Steingrímur Hermannsson, íormaður Surtseyjarfélagsins,
að vísindamenn islenzkir gerðu sér nu vonir um að í fram-
haldi af Surtseyjarráðstefnunm og hino góða samstarfi.
sem tekizt nefði með íslenzkuir, og erlendum vísinda-
mönnum, gæti orðið um stofnun íslenzkrar alþjóðastofn-
unar á sviði jarðfræði, jarðeðlistræði og líffræði að ræða.
Hér er iirn athygiisverða hugmynd að ræða, sem vert er
að gefa gaum.
Rætt hefur verið um að koma upp sérstakri jarðíræði-
(<%ld eða náttúrufræðideild við Háskóla íslands. Háskól-
inn býr við þröngan tjárkost oa hefur ótal verkefnum
að sinna í framtíðinni Hætt er við, að stofnun jarðfræði-
deildar við Háskólann geti dregizi úi hömlu lengur en
sómasamlegt er, ef byrinn á ekki að vera meiri í þessum
ef'num en fjárveitingar tii Háskólans nafa verið á undan-
förnum árum.
Yrði hins vegar komið á fót ísienzKri alþjóðastofnun i
jarðvísindum og líffræði má telja víst, að erlendir aðilar.
stofnanir og háskólar myndu vilja stvrkja þá starfsemi
bæði með fjárframlögum og visndamönnum Þessi stofn-
un gæti orðið sjálfstæð stofnun en ekkert mælir gegn
því að hún yrði i tengslum við Háskólann og kennslu
skylda vísindamanna við stofnunina Kemur vel til greina.
Þessi stofnun ætti þó fyrst og fremst að sinna hagnýtum
rannsóknum í jarðvísindum og líffræðí
'finimn vill taka undir við þessa hugmynd Surtseyjar-
félagsins og skora á ríkisstjórn og Alþingi að veita henni
verðuga athygli og athugun.
1
ERLENT YFIRLIT
Stórveldin treysta sér ekki til
aö hindra styrjöld í Nigeríu
Afríkuríkin eru yfirleitt mótfallin sjálfstæði Biafra
FYRIR nokkrum vikum
bættist við nýtt ríki í Afríku,
þegar Austur-Nígeria klauf sig
úr sambandsríkinu Nígeríu og
lýsti yfir sjálfstæði sínu undir
nafninu Biafra, Framtíð þessa
nýjia ríkis er enn óráðin og
einna líklegast þykir, að það
haldi ekki sjálfstæði sínu nema
skamma stund. Það er ekki að-
eins að sambandsstjórnin í Nig
eríu hafi neitað að viðurkennia
aðskilnaðinn, heldur ógnar hún
Biafra með innrás, og heldur
uppi gegn því mjög raunhæíu
hafnbanni. Þessu til viðbótar
haf a önnur Afríkuríki neitað að
viðurkenna það, því að þau ótt
ast, að röðin komi að þeim, ef
Biafra heldur sjálfstæði sínu,
því að í flestum þeirra búa
fleiri þjóðflokkar, sem krefjiast
aukinnar sjálfstjórnar eða
sjálfstæðis. BÍretland og Banda
rikin hafa ekki viljað viður-
kenna hið nýja ríki, þar sem
það gæti móðgað hin Afrlku-
ríkin og bæði Sovétríkin og
Kína hafa af sams konar ástæð
um haldið að sér höndum.
• ÞEGAR Nigería hlaut sjálf-
stæði 1960, spáðu margir því,
að hér kæmi til sögunmar traust
asta ríkið í Afríku jafnhliSa
því að vera hið langfjölmenn
asta. Bretar, sem höfðu farið
þar með nýlendustjóm, höfðu
komið þar á þroskavænlegum
stjórnarháttum, að því talið var.
Nokkur ótti stafaði þó frá því,
að landið skiptist aðallega í
þrjár aðgreindar heildir: Norð
ur-Nigeríu, sem var stærst og
.angfjölmennust, Austur-Niger-
íu og Vestur-Nigeríu. Þjóðflokk
arnir í Austur-Nigeríu og Vest
ur-Nigeríu óttuðust, að norðan
rnenn myndu nota meirihluta
sinh til að láta kenna aflsmun-
ar og vildu því fá sem mesta
sjálfstjórn eða jafnvel aðskiln
að. Fyrir atbeina Breta tókst
)ó nokkurn veginn að ná sam
komulagi milli forustumanna
allra þessara landshluta og
mynduð var alltraust stjórn
undir forsæti norðanmannsins
Abubakax Balewa. Undir for-
ustu hans virtist hið nýja ríki
ætla að dafna sæmilega.
Þetta breyttist hins vegar
skyndilega, þégar nokkur hluti
heisins gerði uppreisn í janú
ar 1966 og myrti Balewa og
martgia ráðherra hans. Talið hef
ur verið, að hér hafi her-
menn úr Ibo-þjóðflokknum ver
ið að verki, en hann er aðal
þjóðflokkurinn í Austur-Niger-
íu. Einn herforinginn af þess
um þjóðflokki, Ironsi, komst þá
til valda, en hann féll í nýrri
uppreisnartilraun sex mánuðum
seinna. Það voru norðanmenn,
sem stóðu að henni. Skömmu
síðar hófust miklar ofsóknir
gegn Ibo-mönnum í Norður-Nig
eríu. Mikili fjöldi þeirra var
drepinn og nær tvær milljónir
þeirra voru hraktar frá heim-
ilum sínum í norðurhluta lands
ins. Eftir þetta magnaðist óð-
líjn skilnaðarhreyfingin í Aust-
ur-Nigeriu og leiddi smátt og
smátt til þess, sem nú er orðið.
Gowan
SÁ MAÐUR, sem mest hef-
ur haft forustu um skilnaðar-
hreyfinguna í Austur-Nígeríu,
er Odumegwia Ajukwu herfor-
ingi er var áður forsætisráðh.
heimastjórnarinnar þar, en er
nú stjórnarleiðtogi hins nýstofn
aða ríkis. Hann er 33 ára gam
all, sonur mianns, sem með mikl
um dugnaði safnaði milljóna-
auði og var líka aðlaður af
Bretum. Eignix fjölskyldu hans
eru metnar á 2 millj. sterl.
pundia. Ajukwu hlaut fyrst þá
beztu menntun, sem völ er á í
Nigeríu, en síðan stundaði hann
sögunám í Oxford og London.
Hann er sagður metnaðargjarn
og þróttmikill og kveður að
honum hvar, sem hann fer.
Hann fæst við skáldskap í tóm
stundum sínum, og hefur mikið
yndi af sönglist og dáir Sibelius
mest af öllum tónskáldum, enda
byggist hinn nýi þjóðsöngur
Biiafra á laglínu úr Finlandia.
Aðalkeppinautar hans eða
leiðtogi sambandsstjórnarinnar
í Nigeríu, Yakubu Gowan, er
einnig kornungur maður, 32
ára gamall- Hann tilheyrir
Hausaþjóðflokknum, sem er
fremur fámennur þjóðflokkur í
Norður-Nigeríu, en hefur þótt
herskár. Faðir hans vann við
trúboð og Gowan fékk menntun
sína á trúboðsskóla áður en
hann gekk í herinn. Hann hefur
a. m. k. tvívegis stundað nám
við þekktustu herskóla Breta.
Hann er orðlagður fyrir reglu
semi og heiðarleika, les mikið
í tómstundum, og er hlédrægur
í framkomu. Hann hafði eng-
in afskipti haft af stjórnmálum
fynr en eftir fráfall tronsis. Þá
var honum falin stjórnaxforusta
vegna þess, að hann hafði sótt
Ajukwu
minnst eftir henni af þeim, er
helzt þóttu koma til greina.
Hann þykir ekki neinn skörung
ur, en er fcalinn hafa gofct lag á
því að sigla milli skers og báru.
ÞESSIR TVEIR menn hafa
nú örlög Nigeríu í hendi sér.
Gowan hefur farið sér fremur
hægt síðan Biafra lýsti yfir
sjálfstæði sínu, en hann fer
ekki dult með þann ásetning,
að hann ætli að brjóta stjómina
þar á bak aftur. Hann hefur
stefnt miklu liði tU landamær-
anna og það sem meira er um
vent lagt bann á allar siglingar
til Biafra. Það bann hefur
heppnast til fuUs og veldur þeg
ar orðið skorti á ýmsum nauð-
synjum í Biafra.
Ef Biafra væri látið í friði,
hefði það mörg skUyrði tU að
komast vel af. íbúamir eru
um 14 millj. og þykir Ibo-þjóð
flokkurinn, sem er mikill meiri
hluti íbúanna, einn hinn dug-
legasti í Afríku. Hann er öUu
lengra kominn í verklegum efn
um en aðrir þjóðflokkar f Afr-
íku. Landið er auðugt og eru
þar m. a. miklar olíunámur, sem
nýlegia er byrjað að hagnýfca.
Það yrði mikill harmleikur,
ef til meiriháttar styrjaldar
kæmi í Nigeríu þvi að hún
myndi verða háð af mildlli
grimmd. Vesturveldin
hugleiða nú áreiðanlega vand-
lega, hvernig þau eiga að bregð
ast við slíkum atburðum. Senni
lega gætu þau afstýrt styrjöld
með því að viðurkenna Biafra,
en með því gætu þau bakað sér
óvild annarra Afríkuríkja og
það skapað Rússum og Kínverj
um bætta áróðursaðstöðu.
Þ. Þ.