Alþýðublaðið - 29.10.1988, Blaðsíða 5

Laugardagur 29. október 1988
5
VIÐTALIÐ
~ "' ' eftir Friörik Þór Guðmundsson
_ r
Formaður Tannlœknafélags Islands
„Ber brigður á könnun Félagsvísindastofnunar“
Börkur Thoroddsen dregur í efa áreiðanleika könnunar Félagsvísindastofnunar á tann-
lœknaþjónustunni. Tannlœknafélagið hefur beðið Félagsvísindastofnun utn skýringar.
Segir holu í tannlœknakostnaðinum vitlausan leik að tölum.
Tannlæknakostnaðurinn
hefur verið til umræðu að
undanförnu. Pressan lagði
fyrir nokkru út frá niður-
stöðum könnunar Félagsvis-
indastofnunar og dró þá
ályktun, að milli framburðar
tannlækna á heildarrekstrar-
tekjum þeirra annars vegar
og framburði Tryggingastofn-
unar yfir hina tryggðu og
svörum hinna ótryggðu í
könnun Félagsvísindastofn-
unar væri 1.200 milljón króna
mismunur. Síðar ályktaði
Pressan að út frá útreikning-
um á framfærslukostnaði
mætti ætla að mismunurinn
væri að minnsta kosti 720
milljónir króna að núvirði á
einu ári. Loks er komin út
rannsókn prófessors Guð-
jóns Axelssonar, sem virðist
sýna lægri tíðni ferða til
tannlæknis hjá ákveðnum
markhópum, en í könnun
Félagsvísindastofnunar. Sá
mismunur virðist í fljótu
bragði ekki skýra þennan
mikla mismun, en kannanirn-
ar eru mismunandi og þyrfti
að fara i frumgögn til að
nálgast samræmið. Formaö-
ur Tannlæknafélags íslands,
Börkur Thoroddsen, hefur
hins vegar ákveðnar skoðanir
í þessu máli.
„Ég efast stórlega um að
niðurstöður könnunar Fé-
lagsvlsindastofnunar séu
réttar. Könnun prófessors
Guöjóns Axelssonar sem
kom út um helgina og var
send öllum tannlæknum
segir allt annán hlut. Könnun
Félagsvlsindastofnunar segir
að 60% fólks fari til tann-
læknis 1 sinni á ári eða oftar,
en Guðjón er ekki með sömu
tölur. Hann mælir mun færri
ferðir til tannlæknis.“
• — Er einhver grundvallar-
munur á þessum könnunum
sem réttlætir að draga aöra
þeirra í efa?
„Könnun Félagsvísinda-
stofnunar er gerð í gegnum
síma, en könnun Guðjóns
Axelssonar er gerð skriflega.
Ég myndi því ætla að það
væri meira að marka svörin
sem fólk gaf Guðjóni Axels-
syni. Annar munur á þessum
tveimur könnunum er sá, að
úrtak Guðjóns Axelssonar er
helmingi stærra en hitt úrtak-
ið. Fljótt á litiö er óhætt að
ætla að þaö sé meira að
byggja á rannsókn Guðjóns."
— Getur þú rökstutt hvað
tíðni tannlæknaferða varðar
að meira sé að marka könnun
Guðjóns en könnun Félags-
vísindastofnunar?
„Tökum þrjá aldurshópa
sem dæmi, 30-39 ára, 35-44
ára og 40-49 ára. Hjá Félags-
vísindastofnun töldust 71,9%
fólks á aldrinum 30-39 ára
hafa fariö til tannlæknis á
síðasta ári. Og Félagsvis-
indastofnun segir að 58,9%
fólks á aldrinum 40-49 ára
hafi farið til tannlæknis á
síðasta ári. Guðjón Axelsson
er með hópinn þarna á milli
að 48,6% fólks á aldrinum
35-44 ára hafi farið til tann-
læknis á siðasta ári.“
— Þetta kemur ekki heim
og saman við töflur yfir sam-
bærilegar spurningar. í báð-
um könnunum er spurt að þvi
hvenær viðkomandi hafi farið
síðast til tannlæknis. I könn-
un Féiagsvísindastofnunar er
svarið hjá þessum aldurshóp
57,4% en ekki 48,6%. Er ekki
réttast að bera saman svörin
þar sem spurningin er ná-
kvæmlega sú sama?
„Þú hefur ekki fengið
gefna upp spurninguna hjá
Félagsvísindastofnun, hún er
ekki í könnuninni. Þú aetur
séð í könnun Guðjóns Axels-
sonar hvaða spurningar hann
lagði fyrir fólkið. Það getur
þú ekki gert hvað könnun
Félagsvísindastofnunar
varðar."
— Vilt þú þá meina að
það hafi veriö spurt að ein-
hverju öðru hjá Félagsvís-
indastofnun en gefið er upp i
viðkomandi töflu?
„Það kemur ekki fram hjá
Félagsvísindastofnun hvernig
hún var orðuð. Hjá Guðjóni
Axelssyni veist þú nákvæm-
lega að hverju var spurt."
— Er ekki nokkuð langt
gengið að efast um að tafla
yfir svör Félagsvisindastofn-
unar eigi við þá spurningu
sem stofnunin setur fram í
haus viðkomandi töflu? Er
ekki réttara að bera fram rök-
fastari gagnrýni en að spurn-
ingin hafi ekki verið rétt fram
borin?
„Viö viljum gjarnan sjá
spumingar Félagsvisinda-
stofnunar, fyndist þér það
ekki eölilegast? Ég ber brigð-
ur á könnun Félagsvísinda-
stofnunar yfirleitt og gæti
nefnt dæmi. Félagsvlsinda-
stofnun segir að álíka hlutfall
karla og kvenna hafi farið til
tannlæknis á síðasta árinu,
en að konur hafi farið heldur
fleiri feröir. Guðjón kemst að
þv( að hjá 18 ára fólki hafi
44,8% karla farið reglulega til
tannlæknis en 65,6% kvenna.
Hjá 35-44 ára fólki fóru
39,3% karla reglulega til
tannlæknis en 56,8% kvenna.
Þarna munar talsvert miklu í
báðum tilfellum. Það er viður-
kennt alls staðar að veruleg-
ur munur sé á sókn karla og
kvenna. Hvernig getur þá Fé-
lagsvísindastofnun fengið
það út að það sé enginn
munur? Bara þetta gerir
skýrslu Félagsvisindastofn-
unar ótrúverðuga. Ég get ekki
skilið hvernig stofnunin fær
þessa niðurstöðu, sem ég
veit að er röng. Og þá grunar
mann að eitthvað annað I
þessari skýrslu gæti verið
rangt.“
— Er eitthvað annað i
könnun Félagsvisindastofn-
unar sem er þess valdandi að
þú berð brigður á niðurstöð-
ur hennar?
„Já. Hjá Guðjóni Axelssyni
eru svarendur 65 ára og eldri
spurðir hvort þeir séu ennþá
með eigin tennur og svörum
skipt eftir kyni. Einungis
16,3% kvenna á þessum aldri
var með eigin tennur. Hjá Fé-
lagsvisindastofnun kemur
hins vegar fram að 27,1%
fólks á aldrinum 60-69 ára og
23,6% fólks 70 ára og eldri
hafi farið til tannlæknis á
síðasta ári. Þá spyr ég. Hvað
er fjórðungur fólks á þessum
aldri að sækja til tannlæknis
ef að einungis 16% af því er
með tennur?"
— En hjá Félagsvísinda-
stofnun er ekki skipt eftir
kyni. Hjá Guðjóni kemur
vissulega fram að 16%
kvenna á þessum aldri hafi
eigin tennur, en einnig að
31,2% karlanna hafi eigin
tennur. Er fjórðungur þá ekki
nokkuð nærri lagi hjá báðum
kynjum?
„Félagsvísindastofnun
segir engan mun á körlum og
konum og við verðum að
ætla, að það sé helmingur
karla og helmingur kvenna.
Guðjón Axelsson bendir
einnig á að það séu sárafáir
tannlausir sem fara til tann-
læknis. Guðjón Axelsson
segir að einungis 8,9% þeirra
sem eru 65 ára eða eldri,
ókynskipt, fari til tannlæknis
árlega eða oftar, en Félags-
visindastotnun segir aó
23-27% eldra fólks hafi farið
til tannlæknis á siðustu 12
mánuðum. Ég get ekki með
nokkru móti séð hvernig
þessar tölur passa sarnan."
— Nú hefur þú nefnt
þessi tvö dæmi þvi til rök-
stuðnings að eitthvað sé
bogið við niðurstöður Félags-
visindastofnunar. Leggur þú
út frá þessu að könnun
stofnunarinnar sé ómark-
tæk?
„Ég dreg stórlega í efa
niðurstöður rannsóknar Fé-
lagsvísindastofnunar. Þessi
tvö dæmi sýna það berlega,
þetta eru tveir augljósir feilar
um að könnun stofnunarinn-
ar stemmi ekki.“
—■ Þegar Félagsvisinda-
stofnun segir að um 60%
fólks hafi farið til tannlæknis
á einu ári segir þú það of-
metið. Hvað lestu út úr könn-
un Guðjóns að ofmatið sé
mikið? Hvað fara þá margir
til tannlæknis á einu ári?
„Ég vil ekkert úttalamig
um það fyrr en ég sé spurn-
ingu Félagsvísindastofnunar.
Við höfum skrifað stofnun-
inni og höfum beðið um
könnunina, sem við höfum
fengið, og ekki síður hvernig
spurningarnar voru orðaðar.
Það hef ég ekki séð og vil þvi
ekki kommentera á þetta fyrr
en ég hef séð svariö. Það er
ekki sama hvernig svona er
orðað.“
— En getur þú ekki reynt
að svara til um hver sé líkleg
nálgun út frá könnun Guð-
jóns á því hvað 60% stofnun-
arinnar sé langt frá réttu
lagi? Hvaða hlutfall er senni-
legra? 40%?
„Já, það fer ekki almennt
nema 40% af fólki til tann-
læknis einu sinni á ári. Það
má t.d. lesa út úr könnun
Guðjóns þar sem fjallaö er
um miðaldra karlmenn."
— Nú hefur mikið verið
fjallað um holu í tannlækna-
kostnaðinum, i greinum í
Pressunni og fréttum út-
varps. Ætlið þið tannlæknar
að bregðast við á einhvern
hátt?
„Þessar greinar eru vitlaus
leikur aö tölum og spurning
um reikningsaðferð. Að sjálf-
sögðu ætlum við eitthvað að
gera, en mér finnst ekki að
það eigi aö vera að eyða
púðri í að svara vitleysu út i
loftið eins og greinunum í
Pressunni, en sjálfsagt að
svara eitthverju sem sett er
fram á heiðarlegum grund-
velli. Pressan þarf auðvitað
að selja sig, en þetta er
reiknað á vitlausum forsend-
um.“
— Vilt þú meina að könn-
un Guðjóns skýri að fullu og
minnki niður i núllið þann
mismun sem fram kemur út
frá niðurstöðum Félagsvís-
indastofnunar, samkvæmt út
reikningi Pressunnar?
„Ég vil ekki vera að blanda
þessu þrennu saman.“
Norrœna ráðherra-
nefndin er samvinnu-
stofnun fyrir ríkis-
stjómir NorAurlanda.
Samvinnan nœr yfir
alla meginþœtti fó-
lagsmála.
Framkvæmdanefnd
ráðherranefndarinnar
hefur bœði frumkvæði
og annast fram-
kvæmdir fyrir nefnd-
ina.
Framkvæmdanefnd-
inni er skipt f 5 sór-
deildir: Fjórhags- og
stjómunardeild, upp-
lýsingadeild og skrif-
stofu aðalrítara.
NORRÆNA RAÐHERRANEFNDIN
Framkvæmdanefndin auglýsir stöðu
RÁÐUNAUTS
á rannsóknasviði
Einn af ráðunautum okkar ó
rannsóknasviöi lætur af störf-
um og við leitum nú að eftir-
manni í hans stað.
Ráðunautar á rannsóknasviöi
mynda hóp sem vinnur aö
fjölda mismunandi verkefna á
sviði norrænnar samvinnu um
rannsóknir. Ráöunautamir
undirbúa m.a. rannsóknar-
stefnu þá (forsknings polit-
iska árenden) sem fjallað er
um i norrænu ráðherranefnd-
inni og stofnunum hennar.
Starfið spannar bæöi undir-
búningsverk og stjómunarieg
verkefni. Eins og hópur róðu-
nautanna á rannsóknarsvið-
inu er núna samsettur mun
starf hins nýja ráðunautar
aðallega verða samvinna um
rannsóknir almennt ásamt
stjómun norrænu líftækni-
fræðilegu áætlunarinnar (bio-
teknologiska samarbetspro-
grammet).
Eftir því sem umhverfissjón-
armið veröa æ meir ríkjandi
koma verkefni ráðunautanna
til með að snúast einnig um
umhverfisstefnu og stefnu í
orkumálum (áhrif orkunótkun-
ar ó umhverfi).
Framkvæmdanefndin felur
ráðunautunum e.t.v. einnig
önnur verkefni.
Reynsla í stjómun þjóölegra
rannsókna og alþjóða sam-
vinnu er æskileg.
Umsækjandinn verður að
geta tjóð sig skýrt bæði skrif-
lega og munnlega ó einu af
þeim tungumálum sem notuð
eru: Dönsku, norsku og
sænsku.
Framkvæmdanefndin býður
góð vinnuskilyrði og góð laun.
Talsverð ferðalög innan Norð-
uríanda eru bundin starfinu.
Ráðningin er tímatakmörkuö:
4 ór samningsbundin með
möguleika á framlengingu.
Ríkisstarfsmenn eiga rótt á
fríi frá störfum á róðningar-
tfmanum.
Vinnustaðurínn er Kaup-
mannahöfn. Framkvæmda-
nefndin aöstoðar viö útvegun
á húsnæði.
Norrænar samvinnustofnanir
vinna að jafnrétti kynjanna og
vænta umsókna jafnt fró kon-
um sem körium.
Nánari upplýsingar veftir
Risto Tienari deildarstjórí og
Bertel Stáhle sérráðgjafi.
Harald Lossius starfs-
mannaráðunautur svarar
fyrirspumum um ráðningar-
skilmála. Sfmi í Kaupmanna-
hðfn 1-11 47 11.
Umsóknarfrestur er til 14.
nóvember 1988.
Skriflegar umsóknlr sendlst
tH:
Nordiska Ministerródet
Generalsekreteraren
Store Strandstmde 18
DK-1256 Kðbenhavn
Danmark