Tíminn - 19.06.1968, Blaðsíða 9

MEDVIKUDAGUR 19. júní 1968.

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Aug-
Iýsingastjóri: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur ( Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastraeti 7. Af-
greiðslusimi: 12323. Auglýsingasimi: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr 120.00 á mán innanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Samvínna um ræktun
Síðastliðinn föstudag birtist hér í blaðinu athyglis-
verð grein eftir Indriða G. Þorsteinsson, undir fyrir-
sögninni: Að gefa á hjarnið eða rækta. í greininni er
rætt um þá erfiðlei'ka, sem harðindin hafa verið bænd-
um á þessu vori, og hvernig brugðizt skuli við slíkum
vanda í framtíðinni. í því sambandi er' einkum bent á
þá lausii, að bændur hef jist handa um sameiginlega stór-
ræktun á svæðum, sem henta vel til slíkrar ræktunar.
í grein Indriða segir svo um slíka stórræktun:
„Með ræktun, þar sem stórt landsvæði er tekið fyrir
og erjað á grundvelli samvinnu og sameignar, rýmkast
mjög öll afkomuskilyrði smábýlanna, fyrir utan að slík
samvinnuræktun tryggir heyforðann almennt.
Með breyttum búnaðarháttum hafa ýmis héruð stöð-
ugt átt erfitt uppdráttar vegna þess, að aðstæður eru
misjafnar til ræktunar við hvert býli. Þetta, að einstök
héruð hafa orðið aftur úr, hefur sífellt kallað á áróður
um óhæfni íslenzks landbúnaðar. Víða hagar svo til, að
í þessum héruðum eru s'kilyrði til stórræktunar á sam-
vinnugrundvelli, sem myndi gjörbreyta afkomunni, þótt
bústærðin sjálf breytist ekki frá því sem nú er. Stór-
ræktun mundi fyrst og fremst verða til hjálpar í búskap
í sinni núverandi mynd, vegna þess að henni mundi
vera ætlað að koma í veg fyrir mikil fjárútlát, þegar
annað hvort er um að ræða fóðurbætiskaup eða fjárfelli.
Undir Eyjafjöllum hefur samvinna um heyrækt tekizt
með miklum ágætum. Sömu sögu er að segja austan úr
Hornafirði. Á báðum þessum stöðum hefur hin sameigin-
lega stórræktun haft mikil áhrif á afkomuna. Hægt er að
sækja reynsluna til þeirra, sem veittu forstöðu þeim
samtökum, er hrundu fyrrgreindri ræktun í framkvæmd.
Við fljótlega athugun, og þó einkum með tilliti til þess,
að hafíshættan er ofarlega í hugum manna, koma til
greina staðir eins og Fljótsdalshérað, Hólmurinn í
Skagafirði og ásarnir norður úr Víðidalnum, þar sem
stórræktun er auðveld og til þess að gera fljótgerð. Tún
á þessum slóðum gætu gefið af sér meira hey en þörf
er fyrir í næsta nágrenni, og þess vegna orðið einskonar
birgðastöðvar fyrir mikið stærri birgðaheildir".
Indriði bendir á, að slíkri stórræktun yrði ekki hrund-
ið í framkvæmd, nema með verulegri opinberri aðstoð.
Um það efni farast honum svo orð í greinarlokin:
„Smátæk lausn á vanda bænda dugir ekki, vegna
þess að nú er ekki verið að mæta stöku, köldu vori —
heldur hugsanlegum kuldum í áratugi. í því efni dugir
okkur ekki að fara að dæmi fuglanna, og láta hverjum
degi nægja sína þjáningu. Það er ekki hægt að bregðast
við komandi harðindum eins og fólk sem hefur fyrir
sið að gefa grátittlingum á hjarnið. Slika „miskunnsemi11
dugir stjórnarvöldum landsins ekki að sýna bændum“.
Góð þjóðhátíðarræða
Þegar Hermann Jónasson var forsætisráðherra, fylgdi
hann þeim sið að forðast pólitískar ádeilur í þjóðhátíðar-
ræðum sínum. Annar háttur hefur verið hafður á oftast
síðan. Þess vegna er ástæða til að fagna þeirri þjóð-
hátíðarræðu, sem Bjarni Benediktsson flutti að þessu
sinni. Bjarni hélt henni utan og ofan við dægurþrasið
og ræddi um þá uppreisnarhneigð, sem einkennir ungt
fólk, af skilningi og hófsemi. í þessum stíl eiga þjóð-
hátíðarræður forsætisráðherrans að vera. .
TIMINN
ERLENT YFIRLIT
Formdeila milli þýzku ríkis-
stjórnanna um vegabréfsáritun
Breyting á formsatriði réttlætir ekki nýtt kalt stríð.
9
KIESINGER kanslari
— hægri menn í flokki hans vllja svara hinu nýja vegaeftirliti meB
hörðum mótaðgerðum.
SÍÐASTLIÐINN þriðjudag
tilkynnti ríkisstjórn Austur-
Þýzkalands vissar breytingar á
eftirliti með flutningum, sem
fara um Austur-Þýzkaland
milli Vestur-Berlínar og Vestur
Þýzkalands. Breytingar þessar
voru einkum fólgnar í tvennu.
Annað viar, að samgönguskatt-
ur, sem á að standa undir kostn
aði vegna viðhalds á viðkom-
andi leiðum, verður innheimt-
ur frá 1. júlí n.k. Hitt var það,
að hér eftir verða Vestur-Þjóð-
verjar að sýna vegabréf, þegar
þeir fara yfir austur-þýzku
landamærin, og fá vegabréfs-
áritun. Slíks hefur verið kraf-
izt af öðrum útlendmgum til
þessa, en Vestur-Þjóðverjar
hafa hins yegar sloppið með að
sýna nafnskírteini. Þessi nýja
vegabréfsáritun á að koma til
framkvæmda 15. júlí næstk.
Hinn nýi skattur nær ekki
til flu-tninga, sem eru á vegum
hernámsveldanna þriggja í
Vestur-Berlin. Að sjálfsögðu
ná þessar breytin-gar ekki til
flugsamgangna milli Vestur-
Berlínar ög Vestur-Þýzkalands
því að þær eru ekki á neinn
hátt háðar eftirliti Austur-
Þjóðverj-a.
ÞBSSAR breytingar, sem
Austur-þýzka stjórnin hefur
gert á umræddu eftirliti, hafa
valdið miklum styrr í Bonn.
Fl-jótt á litið mætti halda að
það stafi af hinum nýja sam-
gön-guskatti, en svo er ekki.
Flestum virðist koma s-aman
um, að hann skipti ekki veru-
legu máli, enda ekki talið, að
samanlagt nemi hann meiri upp^
hiæð en 70 millj. marka á ári.
Eittbvert slikt gjald virðist
ekki talið ósann-gjarnt, þótt um
það mætti hins veg-ar deila hve
hátt það hefði átt að vera.
En þetta hefur ekki vakið
mesta þytinn í Bonn, heldur
hitt, að krafizt er vegabréfa
og ve gab r éfsáritun ar af Vest-
ur-Þjóðverjum, eins og öðrum
útlendin-gum. Þetta telja vest-
ur-þýzkir stjórnmálamenn til-
raun af hálfu austur-þýzku
stjórnarinnar til vissrar viður-
kenmingar á Austur-Þýzka-
landi sem sérstöku ríki. Aust-
ur-þýzka stjórnin segir hins-
vegar að hún hafi gripið
til þessara aðgerða í varúðar-
skyni, vegna hinna nýju
la-ga í Vestur-Þýzkalandi um
hættuástand. Þá skýringu taka
menn þó yfirleitt ekki gilda.
Hi-tt vakir vafalaust meira fyr-
ir austur-þýzku stjórninni að
au-glýsa Austur-Þýzkaland sem
sérstætt ríki.
V
HIN ÁKÖFU viðbrögð vest-
ur-þýzku stjórnarinn-ar eru
skiljanleg, ef hún ætlar að
halda fast í það úrelta sjónar-
mið, að hún ein sé stjórn alls
Þýzkalands. Hins vegar sam-
rýmist þetta miður þeirri yfir-
lýstu stefnu hennar að vinna
að bættri sambúð milli aústurs
og vesturs, eins og hún telur
sig vilja, og hefur líka áýnt á
ýmsan hátt. Hvort, sem mönn-
um líkar það betur eða verr,
eru þýzku ríkin í dag tvö og
verða það a.m.k. í náinni fram-
tíð. Lykillinn að þvi að bæta
sambúðina í Evrópu, er að
skilja þessa staðreynd. Á grund
velli þeirrar staðreyndar verð-
ur svo að vinna að þvi að
bæta sam-búðina milli hinna
tveggja þýzku rífeja. Sameining
þeirra, sem kæmi fyrst til sög
unnar síðar, yrði að byggjast
á hinni bættu sambúð þeirra.
Þetta hlýtur að taka sinn tím-a,
m.a. vegna þess, að enn er
óttinn svo ríkur við sameinað
Þýzkaland,, að bandamenn
beggja þýzku ríkjanna hafa í
dag mjög takmarkaðan áhuga
á sameiningunni. Þetta er hins
vegar eina líklega leiðin til að
vinma að sameiningu Þýzka-
lands með friðsamlegum hætti.
Synjun á þessari leið er að
bj'^ða óvissu og stríðshættu
heim-
SÚ formsbreyting sem stjófir
Austur-Þýzkalan-ds hefur gert
á umræddu vegabréfaeftirliti,
er ekkert annað en afleiðing
þeirrar þróunar, sem hefur átt
sér stað síðustu tuttu-gu árin,
og ekki tjóir anmað en að við-
urkenna, hvort sem mönnum
líkar hún betur eða verr. Þess-.
vegna væri það óhapp, ef þessi
formsbreyting yrði blásin þann
ig upp, að kald-a stríðið magn-
aðist að nýju í Evrópu.
Ef menn ætla að leysa það
verkefni að draga úr spenn-
unni í Evrópu. verður að byrja
á því að viðurkenna staðreynd
ir. Þjóðverjar virðast oft eiga
erfitt með að átta. si-g á stað-
reyndum, því að þeir h-afa ríka
tilhneigingu til að halda í úrelt
form og hugtök. Bandamenn
Vestur-Þjóðverja þurfa hér að
beita ' áhrifum sínum í rétta
átt, og slíkt hið sama þurfa
bamd-amenn Austur-Þjóðverja
að gera. Eins og er, myndi það
vafalaust hafa öfug áhrif á
Vestur-Þjóðverja, ef banda-
menn þeirra veittu Austur-
Þýzkalandi stjórnm-álalega
viðurkenningu, en því nauð-syn
legra er, að þeir vinni að því,
að reyna að gera Vestur-Þjóð-
verjum ljóst hverjar staðreyn-d
irnar eru og að ekki er hægt
að meita þeim endalaust.
ÞÓTT bandamenn Vestur-
Þjóðverja, eins og Johnson for
seti, taki undir mótmæli Bonn
stjórnariiínar út af áður-
nefndri formsbreytingu, munu
þeir vafal-aust reyna að hafa
áhrif i þá átt, að þetta mál
verði ekki til að blása í glæð-
ur kalda stríðsins í Evrópu.
Jafnframt m-unu þeir og eiga
að nota tækifærið til þess að
árétta stuðning sinn við
Vestur-Berlín. Umrædd forms-
breyting snertir að vísu ekki
neitt stöðu Vestur-Berlínar, en
h-ækkun samg-önguskattsins ger
ir það á vissan há-tt. Meðan
ekki næst samko-mulag um var-
anlegri skipan mála í Evrópu.
hlýtur vestrænum þióðum að
vera það mikilvægt takmark,
að Vestur-BerMn lialdi frelsi
sínu og sérstöðu. Það myndi
þýða nýtt kalt stríð í Evrópu,
ef reynt yrði að raska núver-
andi stöðu Vestur-Berlínar á
hvorn veginn sem væri, öðru-
visi en með samningum.
Þ. Þ.