Vísir - 04.11.1978, Blaðsíða 4

Laugardagur 4. nóvember 1978
vism
Prentarar athugið
Viljum ráða vanan pressumann nú þegar.
Mötuneyti á staðnum. Talið við Gunnar
Gissurarson yfirprentara. Fyrirspurnum ekki
svarað i síma.
Kossagerð Reykjavíkur
KLEPPSVEGI 33.
Basar
Basar Blindrafélagsins/ verður haldinn að
Hamrahlið 17, í dag laugardag. 4. nóvember
kl. 2.
Margir góðir munir m.a. prjónavörur, jóla-
vörur, kökur og skyndihappdrætti.
STYRKTARFÉLAGAR
Rafeindaklukkur
til sölu
Seljum enn nokkrar litið útlitsgallaðar
rafeindaklukkur með vekjara.
Klukkurnar eru í fullkomnu lagi og seljast
með góðum afslætti. Siðustu birgðir.
Látið ekki happ úr hendi sleppa. Komið á sölu-
skrifstofu vora Armúla 5. 4. hæð.
RAFRASSF.

■ ANDLEG HREYSTl-ALLRA HEILLB
z (A
/\í
ín7
n 2
MUNIÐ
■ GEÐVERNDARFÉLAG ISLANDSB
Frimerkjasöfnun félagsins
Innlend & erl. skrifst. Hafnar-
str. 5.
Fósthólf 1308 eða simi 13468.
Óskum eftir
að róða mann ó verkstœði okkar,
helst vanan blikksmiði og suðu
Bilavörubúðin Fjöðrin hf.
Grensósvegi 5 Simi 83470
L\ Breyttwr opnunartimi
OPID
m
KL. 9—9

Amerísku stytturnar
fráLee Borten nýkomnar
;\ Nasg bllastaaði a.m.k. ó kveldin
J _
IÍIOMÍAMMIH
IIAIWRSI R I I I Simi 12717
Neskaupstaður:
Nýr umboðsmaður
Þorleifur G. iónsson
Melobraut 8 sími 97-7671
Kynfrœðsludeild Heilsuverndarstöðvarinnar:
n
Höfum nóg að gera
EL
Kolbrún Agústsdóttir
„Jú, við höfum meira
en nóg að gera”, sagði
Kolbrún Ágústsdóttir
hjúkrunarfræðingur,
sem starfar við Kyn-
fræðsludeild Heilsu-
verndarstöðvarinnar I
Reykjavik. Deildin er
opin fólki á mánudögum
og miðvikudögum.
„A mánudögum er opiö á milli
fimm og hálf sjö”, sagöi Kolbrún.
„Þá getur fólk komiö hingaö og
leitaö upplýsinga um getnaöar-
verjur og fengiö þær. Þaö eru
helst unglingsstúlkur sem koma
hingaö á þessum tima, en þaö er
öllu minna um stráka. Þeir sem
hingaö koma eru á aldrinum 14-25
ára, en flestir eru á aldrinum 15-
20ára. Viö fáum átján til tuttugu
og fimm manns hingaö á þessum
tima á hverjum mánudegi.”
A miövikudögum getur fólk
sem á viö vandamál aö striöa i
kynlifileitaö tilþeirra á deildinni.
Þá þarf fólk að panta tima og
æskilegast þykir aö pörin eða
hjónin sem um ræöir, geti komiö
saman til viðtals. Til þess aö aö-
stoöa fólk i þessum málum, eru
tveir hjúkrunarfræöingar á deild-
inni, félagsráögjafi og sálfræð-
ingur.
,,Ég held aö þessi starfsemi sé
mjög mikils viröi”, sagöi Kol-
brún. „Fólk hefur ekkert annað
getaö fariö til þess aö leita eftir
aöstoö i þessum efnum. Aösóknin
hefur aukist alveg gifurlega og
eykst slfellt. Og þaö eru alltaf ein-
hverjir á biölista.”
— Hvaöa vandamál á fólk helst
við aö striða?
„Eitt af aöalvandamálunum er
þaö aö konan fær ekki fullnæg-
ingu. Annaö er aö maöurinn fær
sáðlát of fljótt eöa aö honum
stendur ekki. Jú, yfirleitt er hægt
aö hjálpa þessu fólki. En það er
skiiyröi aö þaö komimeð jákvæöu
hugarfari og sé tilbúið til þess að
taka viö ráöleggingum okkar.”
- EA
SPURNINGAR OG
SVOR UM PILLUNA
10. Hvaö á aö gera ef blæöing-
ar byrja I miöjum pillu-
skammti?
Þaö getur komiö fyrir þegar þú
byrjar aö taka pilluna. Þá er oft
annaö hvort um aö ræöa fremur
langvarandi blæöingar en lltiö
blóömagn eöa meiri blæöing sem
llkist venjulegum tiöum. Sé blæö-
ingin lltil skaltu halda áfram aö
taka pilluna eins og venjulega og
ljuka viö skammtinn.
Fáiröu á hinn bóginn svo mikl-
ar blæöingar aö þær likist tlöa-
blæöingum eöa jafnvel meiri er
betra aö hvlla sig frá pillunni I 5
daga og byrja þá á nýjum mán-
aðarskammti. Þá ber aö hafa I
huga aö vörn gegn getnaöi er til-
tölulega lltil fyrstu dagana.
Blæöi mjög lengi eöa byrji
blæöingar eftir aö þú hefur tekiö
pilluna I nokkra mánuöi skaltu
leita læknis.
Auka-blæöingar þurfa ekki
alltaf aö standa I beinu sambandi
viö notkun pillunnar.
11. Er hægt aö seinka tiöum?
Já, þaö er yfirlett auövelt. Aö
vísu breytiröu þá jafnframt hor-
mónastarfsemi llkamans en ef
þaö er gert aðeins einstaka sinn-
um, s.s. fyrir feröalag, á þetta
ekki aö vera skaölegt. Ef þú á-
kveöur aö seinka blæöingum ættir
þú aö tala viö þann lækni sem gaf
út lyfseöil á pilluna og hann gefur
þér leiðbeiningar um hvaö þú
skalt gera. Þaö getur veriö mjög
misjafnt hvaö gera skal I þessu
sambandi og fer eftir þvi hvaöa
tegund pillunnar þú tekur.
12. Byrja eölilegar tlöir aftur
þegar hætt er aö taka
pilluna?
1 flestum tilfellum hefjast eöli-
legar blæöingar aftur eftir nokkra
mánuöi frá þvi aö pillan er lögö til
hliöar. 1 fáum undantekningum
getur liöiö hálft ár eöa meira uns
þær byrja aö nýju.
Af þessu má sjá aö hormóna-
starfsemin þarf dálitinn tima til
aö komast aftur I eölilegt horf.
Þótt þú sért ein þeirra sem þurfa
aö bíöa eftir aö blæöingar byrji
skaltu ekki treysta þvl aö þú getið
ekki oröiö barnshafandi á þeim
tima þvi aö ómögulegt er aö vita
hvenær egglos á sér staö.
Ef eölilegar blæöingar dragast
lengur en 6 vikur skaltu fá úr þvl
skoriö meö þvagprufu hvort um
þungun er aö ræöa. Ef svariö
reynist neikvætt og tlöir hefjast
ekki skaltu leita læknis.
Jafnvel þótt tlöir hefjist aftur
eftir 3 mánuöi ættiröu ekki aö
byrja strax á pillunni heldur tala
viö kvensjúkdómalækni áöur en
þú hefur notkun pillunnar aö
nýju.
Hafiröu haft óreglulegar blæö-
ingar áöur en þú byrjaöir á pill-
unni er hættan meiri á þvl aö
blæöingar falli niöur þegar þú
hættir aö taka hana. Vegna þess
fá konur meö óreglulegar tíöir
sjaldan pilluna.
Seinitf hluti
13. Hefur pilian áhrif á
kynhvötina?
Kynhvöt og kynferöisleg sam-
skipti fólks eru háö fjölmörgum
þáttum. Hormónarnir eiga þar
hlut aö máli en skipta þó ekki öllu.
Konur á breytingaaldrinum og
eldri geta haft allt eins sterka
kynhvöt og þær höföu áöur og
jafnvel sterkari. Til er þaö aö
löngun til kynmaka breytist hjá
konum þegar þær byrja aö taka
getnaöarvarnarpillu. Þaö gefur
til kynna aö óttinn viö aö veröa
barnshafandi hafi þau áhrif aö
kynhvötin aukist um leið og óttinn
minnkar. Fyrir öörum konum er
þessu þveröfugt farið. Vissan um
öryggi dregur úr kynhvötinni.
14. Er hætt við hárlosi af
pillunotkun?
Einstaka konur fá hárlos. Þaö
hverfur i flestum tilfellum er þær
hætta pillunotkun. Ekki er ráölegt
aö skipta um tegund heldur fá
aðrar getnaöarvarnir. I örfáum
tilfellum fá konur útbrot („lifrar-
flekki”) og aukinn hárvöxt.
15. Er hættulegt að taka önnur lyf
jafnhliða getnaðarvarnar-
pillum?
Venjulegar höfuðverkjartöflur,
vltamln, járn o.s.frv. eru alveg
hættulaus. Ef þú færö lyfseöil hjá
lækni skaltu láta þess getiö aö þú
takir pilluna. Yfirleitt skiptir þaö
þó ekki máli — þú átt undantekn-
ingarlltiö aö geta tekiö önnur lyf
meö pillunni.
16. Kemur mjólk I brjóstín þegar
pillan er tekin?
Fyrir kemur að mjólkurkirtl-
arnir veröi fyrir áhrifum frá hor-
mónunum þannig aö mjólk mynd-
ast. Þaö gengur oftast fljótt yfir.
Renni aöeins úr ööru brjóstinu
eöa hætti mjólkurrennslið ekki á
1. til 2. mánuöi er ráölegt aö tala
viö lækni.
17. Má kona með sykursýki taka
pilluna?
Henni ber aö hafa samráö viö
þann lækni sem hefur eftirlit meö
sjúkdómnum áður en hún fær
getnaöarvarnarpillu. Pillan hefur
oft áhrif á efnabreytingar líkam-
ans. Ekki er gott aö segja fyrir
um hvaöa áhrif hún getur haft á
sjúkdóminn né heldur hverjum
breytingum sykursýkin getur
tekiö meö tlmanum. Þess vegna
er taliö fremur óráðlegt aö nota
pilluna i þessu tilfelli. Konur sem
hafa tilhneigingu til þess aö fá,
sykursýki, eru I aukinni hættu á
aö fá sjúkdóminn ef þær taka pill-
una til lengdar. Læknar eru þvl
fremur tregir til aö gefa þeim
pilluna en hún skal ætlö tekin
undir ströngu eftirliti læknis.
18. Eykst hætta á legkrabbameini
með notkun pillunnar?
Þrátt fyrir 10 ára vlötækar
samanburöarrannsóknir á fylgni
pillunnar og legkrabbameins eri
engar upplýsingar fyrirliggjand
þess efnis aö um fylgni sé aö ræöa
þar á milli.
19. Geta allar konur fengið
pilluna?
Allar heilbrigðar konur getí
tekið pilluna. Sumum konum ei
ráölegra aö nota annars konai
getnaöarvarnir , t.d. þeim sem
hafa fengiö blóötappa, hjarta
sjúkdóma, háan blóðþrýsting
sykursýki, hafa nýrna- eöa lifrar
sjúkdóma, þjást af offitu eöa æöa
hnútum. Ef konur hafa fengiö
fæöingareitrun, ákafan kláöa eða
gulu viö fyrri þungun er þeim
yfirleitt ráölagt af lækni aö taka
ekki pilluna. I ýmsum tilvikum
mæla læknisfræöileg rök gegn
pillunotkun. Læknirinn getur til
dæmis fundiö viö skoöun hækkaö
an blóöþrýsting eöa byrjunarein-
kenni blóötappa. Honum ber þá
aö ráðleggja annars konar getn-
aöarvarnir. Sumar konur hætta
viö pilluna af eigin frumkvæöi
vegna vanllöunar, þær veröa t.d
órólegri eöa þunglyndari en ella.
Oft kemur fyrir aö konur finna
alls kyns óþægindi er þær byrja
aö taka pilluna. Yfirleitt jafnar
þaö sig eftir einn eöa tvo mánuði.
A hinn bóginn hefur pillan góö
áhrif á margar konur, þeim Höur
betur af henni bæöi andlega og
llkamlega.
Aörar vægari aukaverkanir eru
ógleöi, þrýstingstilfinning I
brjóstum, þyngdarbreytingar og
höfuöverkur.
20. Hve lengi má geyma pilluna?
Ekkert lyf skal geyma lengur
en 3 ár frá þvi aö þaö var fram-
leitt. Þetta á einnig viö um getn-
aöarvarnarpillur. Þú skalt
geyma þær á þurrum staö og án
þess aö mikill hiti komist aö
þeim. Ef þú ert hrædd um aö piH-
urnar þinar séu orönar of gamlar
skaltu leita þér upplýsinga um
þaö hjá lyfsala.
21. Má kona taka aðra pillutegund
ef hún getur ekki fengið þá
sem hún er vön að taka?
Þú skalt taka þá tegund sem
læknir ráölagöi þér. Ef þú færö
lánaöa pillu, t.d. hjá vinkonu
þinni, getur hún veriö af allt ann-
arri hormónasamsetningu en þin-
ar pillur. Ekki er víst aö llkaminn
hafi gott af þvl, auk þess sem ör-
yggiö getur minnkaö til muna.
22. Hvaö gerist ef gleymist aö
taka eina pillu?
Reyndu aö velja ákveöinn tima
dags til aö taka pilluna, t.d. þegar
þú burstar tennurnar á morgnana
eða á kvöldin. Ef þú gleymir að
taka pillu aö kvöldi getur þú tekiö
hana morguninn eftir. Næstu pillu
tekur þú slöan á venjulegum
tlma. Ef þú gleymir pillu I allt aö
48 klst. eöa lengur minnkar hor-
mónamagn llkamans og egglos
getur oröiö. Haltu engu aö siöur
áfram meö mánaöarskammtinn
og ljúktu honum en notaöu aörar
varnir samhliöa, t.d. verjur. Ef