Vísir - 18.06.1979, Blaðsíða 8

VISIR'Mánudagur 18. júnl 1979
Útgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: ðlafur Ragnarsson
Hörður Einarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guömundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
'lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaðamenn: Axel Ammendrup, Edda Andrésdóttir, Friðrik Indriðason, Gunnar
Salvarsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Katrin
Pálsdóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Páll Magnússon, Sigurður Sigurðsson,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og
Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit
og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson Askrift er kr. Jóóé á mánuði
Auglýsingar og skrifstofur: innanlands. Verð I
Slðumúla 8. Simar S&6U og 82260. lausasölu kr. IM eintakið.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 slmi 86611.
Ritstjórn: Slðumúla 14 slmi 86611 7 Ifnur. .Prentun Blaðaprent h/f
Enn hoggviö i sama knérunn?
»
Aukinn ollukostnafi útgeröarinnar veröur þjófiin sjálf afi bera en ekki hefur ennþá
' veriö útkijáö hvernig þeim byrOum verOur jafnaO niOur á landsmenn.
Við síðustu f iskverðsákvörðun
hét rikisstjórnin því að halda
olíuverði til útgerðarinnar
óbreyttu. Eftir fyrirsjáanlega
olíuverðshækkun í júlímánuði
næstkomandi mun ríkissjóður
þurfa að greiða til útgerðarinnar
um 550 milljónir króna á mánuði
til þess að staðið verði við þetta
fyrirheit.
Því verður ekki á móti mælt, að
þetta eru byrðar, sem þjóðin
sjálf verður að bera. Þrátt fyrir
hækkað fiskverðog olfugjald, eru
skuttogarar og þorri bátaflotans
ennþá reknir með um 5,9% halla,
sem er um 4,4 milljarða árshalli.
Undir eðlilegum kringumstæð-
um ætti verðlag hverrar vöru að
endurspegla þann kostnað, sem
óumf lýjanlega þarf að greiða til
að framleiða hana eða af la henn-
ar.
En ef ríkissjóður hlypi ekki
undir bagga í þessu tilviki, lenti
olíureikningur útgerðarinnar við
núverandi rekstrarstöðu hennar
óhjákvæmilega hjá fiskvinnsl-
unni.
Það er varlegt að treysta á
frekari verðhækkanir á sjávar-
afurðum okkar á erlendum
mörkuðum, þannig að aukinn
kostnaður hjá fiskvinnslunni
kallar á gengissig eða gengisfell-
ingu.
Gengisfelling eykur síðan til-
kostnað atvinnuveganna og
framfærslukostnað landsmanna.
Þessi hringrás er öllum kunn og
þarf ekki að rekja hana frekar.
Hún er að verða jafn stöðug og
sólargangurinn.
Nauðsynlegt er að hleypa ekki
olíuverðhækkuninni í júlí inn í
þessa hringrás. En það skýtur þó
nokkuðskökku við, að ríkissjóður
þurf i að leggja byrðar á þegnana
til þess að greiða með útgerðinni,
slagæð íslensks efnahagslífs.
Þetta sýnir það eitt að þjóðin lif ir
um efni fram.
Verðmætasköpunin í landinu
stendur ekki undir þeim lífshátt-
um sem við höfum tamið okkur,
og streftumst við að halda i.
Þetta er sú bitra staðreynd, sem
við verðum að horfast í augu við.
Ríkisstjórnin hefur ekki ennþá
ákveðið með hvaða hætti standa
skuli straum af því að halda olíu-
verði til útgerðarinnar niðri. Hún
þarf að jafna þessum olíureikn-
ingi niður á landsmenn.
Það verður ekki gert nema með
aukinni skattheimtu, eða sam-
drætti f ríkisrekstrinum, en öll
teikn eru á lofti um að skattaleið-
in verði valin.
Meðal þeirra skattaleiða, sem
nefndar hafa verið, er aukagjald
á bensínverð eða svokallaður,
lúxusskattur. Nauðsynlegt er að
vara við því, að sú leið verði far-
in. Flestir munu sammála um
það, að þessi tekjustofn ríkisins
sé löngu fullnýttur.
Nú þegar tekur ríkissjóður
drjúgan hlut til sín af bensínverði
og eru tekjur af bíleigendum
miklu hærri, en gert var ráð f yrir
á fjárlögum. Að skattleggja þá
enn frekar er að höggva í sama
knérunn.
Bensín sem og aðrar olíuvörur
mun hækka í verði í júlí og það er
ósanngjarnt að íþyngja þeim,
sem þessar verðhækkanir verða
að bera, með enn f rekari skatta-
álögum. Það verður að f inna aðr-
ar leiðir.
Hingað til hef ur það ekki verið
talið til munaðar að eiga bíl á ís-
landi, en ef fram fer sem horfir
verður það munaður innan ekki
langs tíma.
Rikisstjórnin um ollukreppuna:
Rýrir stórlega
hag hjóöarbúsins
Visi hefur borist
eftirfarandi fréttatil-
kynning frá rikis-
stjórninni um áhrif
oliukreppunnar:
• Undanfarin misseri hefur
oliuverö á heimsmarkaöi fariö
sihækkandi. Hófet sú veröhækk-
un þegar oliuframleiösla féll
niöur I Iran mánuöum saman,
en frá írankom áöur um fimmti
hluti oliu i millirikjaviöskiptum.
Þegar oliuútflutningur frá Iran
hófet á ný, var útflutnings-
magniö mun minna en fyrir
stöövunina.
Vegna stöövunar útflutnings
frá lran haföi gengiö mjög á
oliubirgöir i löndum sem háö
eru innflutningi á oliu. Eftir-
spurn eftir oliu er nú meiri en
framboö, og hefur oli'uskortur
þegar gert vart viö sig bæöi i
Ameriku ogEvrópu. Búa ýmsar
rikisstjórnir sig undir aö gripa
þurfi til skömmtunar á oliuvör-
um næsta vetur. Skorturinn er
sérstaklega tilfinnanlegur á
gasoliu, vegna þess hversu
mjög gekk á birgöir i kuldunum
siöasta vetur.
Rotterdam-
markaðurinn
Samkvæmt samningi frá ár-
inu 1976 um oliukaup I Sovét-
rikjunum ræöst oliuverö hér á
landi af verðþróun á oliumark-
aöi i Rotterdam, þar sem dag-
verö stjórnast af framboði og
eftirspurn. Hefur veröhækkun
þar orðiö gffurleg siöan oli'u-
kreppan hófet.
Mest hefur hækkun orðið á
gasoliu. A niu mánaöa timabili,
frá 1. september 1978 til 1. júni
1979, hefur verö á tonni af gas-
oliu FOB i Rotterdam hækkaö
úr 124 bandarikjadollurum i 395
dollara eöa um 219%. Verö-
hækkun á benslni á sama tima-
bili er úr 171 doilara tonniö i 410
dollara eöa 140%. Svartolia
hefur hækkaö úr 73 dollurum i
143 dollara tonniö, sem nemur
96%.
Fjórðungur útflutn-
ingstekna i oliugreiðsl-
ur
Þessi mikla verðhækkun á
oliuvörum rýrir stórlega hag is-
lenska þjóðarbúsins. Helmingur
orkunotkunar i landinu byggist
á oliuvörum. Fram til 1973
þurfti innan viö tiunda hluta af
útflutningstekjum til aö greiða
olluinnflutninginn. Sú tala tvö-
faldaöist næstu tvö árin og
komst hæst i um 20% eöa um
fimmtung útflutningstekna, ár-
iö 1975 en lækkaöi svo aftur og
nam um 12,3% á siöasta ári.
Miöað viö olluverö i lok mai' á
þessu ári hækkar oliureikningur
Islendingaum tæpa 44 milljarða
króna á árinu 1979 frá árinu á
undan, og er þar um 2,8 földun
aö ræöa. Yrði þá oliureikningur-
inn allt aö 28% af áætluöum út-
flutningstekjum ársins eöa rif-
lega fjóröungur. Svarar þaö til
aö allt andviröi útfluttra fisk-
flaka til Bandarikjanna fari til
aö greiöa oliuinnflutninginn.
Verðhadckunin svarar til 750.000
króna á hverja fjögurra manna
fjölskyldu i landinu.
Reiknaö i þjóöhagsstæröum
veldur oliuveröhækkunin rýrn-
un viöskiptakjara um 12% og
jafngildir þaö skeröingu þjóöar-
tekna um 4%.
Viðbrögð við
vandanum
Þótt snögg og stórfelld hækk-
un oliuverös valdi Islendingum
tilfinnanlegum búsifjum sem
stendur, er margt unnt aö gera
til aö draga úr þeim. Staöa
landsmanna i' orkumálum er
hagstæöþegar til lengri tima er
litiö. Kemur þar til rikulegt
vatnsafl og jarövarmi, sem
meöal annars kann innan tiöar
aö veita möguleika til fram-
leiðslu á eldsneyti i landinu
sjálfu, sem komið gæti i staö
oliu.
En i bráð er þaö brýnast að
spara oliuorku af fremsta
megni og gera ráðstafanir til að
mæta röskun af völdum verö-
hækkunarinnar á högum at-
vinnuvega og einstaklinga.
Rikisstjórnin hyggst beita sér
fyrir samþættum aögerðum i
þessu skyni.
1) Ahersla veröur lögö á aö ýta
undir orkusparnaö á sem
flestum sviöum.
2) Leitað veröur hagstæöustu
samninga sem völ er á um
oliuinnflutning.
3) Tekin er til starfa nefnd sem
faliö er aö kanna oliuverslun-
ina i' heild.
4) Innlendir orkugjafar veröa af
fremsta megni látnir leysa
innflutt eldsneyti af hólmi.
5) Atvinnuvegunum veröur auö-
veldaöaö laga sig aö breyttu
orkuveröi meö þvl að ýta und-
ir endurskipulagningu og
hagræðingu, sérstaklega I
sjávarútvegi, bæöi I veiöum
og vinnslu.
6) Jöfnunaraðgeröum til aö
létta kostnaö af húshitun meö
ollu veröur haldiö áfram.
Samhliöa veröur gert átak til
aö útrýma oliunotkun fil hús-
hitunar.
Mál allra
Hækkun á oliuveröi bitnar
þungt á hverju mannsbarni i
landinu. Þaö er þvi mál allra
landsmanna aö viö þessu áfalli
sé brugöist meö samsölltum,
markvissum aögeröum. Þar
þurfa jafnt einstaklingar, fyrir-
tæki, samtök atvinnuvega,
fjöldasamtök og opinberar
stofnanir aö leggja hönd á plóg-
inn.
Oliukreppan getur enn ágerst
og orðið varanleg. Það er brýnt
öryggismál islensku þjóðarinn-
ar aö hún snúist til varnár til
verndunar efnahagslegu sjálf-
stæöi sinu og afkomu lands-
manna.