Morgunblaðið - 22.04.2001, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 SUNNUDAGUR 22. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Málþing um námsefnisgerð
Í deiglu
nýrra tíma
ÁMORGUN hefstklukkan 15 málþingum námsefnisgerð
og þróun námsefnis í fund-
arsal Þjóðarbókhlöðunnar.
Það er Hagþenkir, félag höf-
unda fræðirita og kennslu-
gagna, sem stendur fyrir
málþinginu sem efnt er til á
Degi bókarinnar. Hörður
Bergmann er framkvæmda-
stjóri félagsins og hefur und-
irbúið ráðstefnuna og stjórn-
ar henni. Hann var spurður
hvað þar ætti að fara fram.
„Það verða sex stuttar
framsögur reyndra náms-
efnishöfunda og fræðimanna
þar sem verður einkum
fjallað um kröfur til náms-
efnis nú á dögum og þau
áhrif sem þjóðfélags- og
tæknibreytingar hafa á inn-
tak og form. Þarna verður einkum
litið til námsefnis í sögu og sam-
félagsfræðum, um það ræða
Gunnar Karlsson, námsbókahöf-
undur og prófessor við HÍ, og Þor-
steinn Helgason, námskrárrit-
stjóri og lektor við KHÍ. Um efni
fyrir móðurmálsnám ræðir Þór-
unn Blöndal, námsbókahöfundur
og lektor við KHÍ, en það eru ein-
mitt bækur á þessum sviðum og
náttúrufræði sem eru á sýningu
sem er opin í Þjóðarbókhlöðunni
til 31. maí og er ætlað að varpa
ljósi á þróun námsefnis á 20. öld. Á
málþinginu rýnum við í vanda
námsefnishöfunda í nútímanum.“
– Hver er sá vandi?
„Hann felst í þeim miklu og fjöl-
þættu kröfum sem gerðar eru til
námsefnishöfunda. Hann felst
ekki bara í því að höfundar fari
rétt með staðreyndir og skrifi
vandað mál, fjalli með sanngirni
um álitaefni – heldur verða þeir
líka að hrífa og vekja áhuga, skilja
eitthvað eftir hjá nemendum og
jafnvel kennurum – kveikja hug-
myndir hjá þeim. Nú, þeir verða
líka að taka tillit til foreldra og
stjórnvalda sem láta semja nám-
skrárnar og samræmdu prófin og
svo er alkunna hvað eru miklar
væntingar til skólans.“
– Hafa þær aukist mjög mikið á
seinni árum?
„Ég tel það vera og það birtist
okkur í því að þess er eiginlega
vænst að í skyldunáminu hjálpi
skólinn börnunum til að verða
reglusöm, vel upplýst, að þau hafi
góða samskiptahæfni, sjálfsþekk-
ingu og sjálfsöryggi sem leiði svo
til að þau lendi ekki í fíkniefnum
og fari vel með peninga. Þessar
kröfur er farið að flétta inn í nám-
skrár og námsefni. Hver maður
getur séð í hendi sér að það er ekki
auðvelt að skapa einhverjar for-
sendur til að þetta gerist. Sem
dæmi má nefna námsefni í lífs-
leikni sem eldri kynslóðin í land-
inu kynntist ekki. Á málþinginu
mun Erla Kristjánsdóttir fjalla
um áhrif samfélagsbreytinga og
nýrra fræðikenninga á námsefnið.
Fjölgreindarkenningar eru t.d.
farnar að hafa áhrif þannig að
reynt er að taka tillit til
þess hvað greind fólks
er mismunandi og að-
ferðir þess við að læra
þar af leiðandi. Einnig
koma þarna inn stórar
heimspekilegar spurn-
ingar sem tengjast
mannúð, á að láta þá sem eru lé-
legir í stærðfræði fá meiri stærð-
fræði eða eitthvað annað? Hefðin
er sú að þeir fá sérkennslu, meiri
stærðfræði, af því þeir hafa ekki
áhuga á stærðfræði, en er þetta
réttmætt? Væri ekki réttara að
skírskota til annarra greindar-
þátta? Sumir af framsögumönn-
unum, t.d. Hafþór Guðjónsson
sem hefur samið kennslubækur í
efnafræði, spyr sig spurninga eins
og hvort hægt sé að kenna slík
fræði með þeirri orðræðu sem þar
tíðkast vegna þess hve reynslu-
heimur barna og unglinga hefur
breyst. Þess má geta að rannsókn-
ir Þorbjörns Broddasonar pró-
fessors sýna að á 30 ára tímabili
hefur fjöldi þeirra sem enga bók
hafa lesið síðasta mánuðinn áður
en spurt var meira en tvöfaldast,
úr 11% 1968 í 27% 1997.“
– Hvernig á að bregðast við
þessu í gerð námsefnis?
„Margir telja mikilvægt að
finna hvernig hægt er að sam-
ræma hefðbundið námsefni á bók
og möguleikana sem rafrænt efni
býður upp á. Rafræna efnið er
bæði á geisladiskum og liggur á
Netinu og hefur það einkenni að
vera að sumu leyti endalaust. Þar
er hægt að fara í fjölmargar áttir
til að leita frekari fróðleiks eða fá
betri æfingu meðan bókin aftur á
móti er afmörkuð, áþreifanleg og
fullunnin heild.“
– Sérð þú fyrir þér að gerð
námsefnis verið í æ ríki mæli í raf-
rænu formi?
„Jú, það er einmitt verið að leita
að því hvernig þetta form nýtist
við að setja fram námsefni. Kost-
irnir eru augljósir því nemandinn
ræður hraðanum og
fær strax viðbrögð og
leiðbeiningar með þess-
um gagnvirku mögu-
leikum sem rafrænt
námsefni býður upp á.
Menn velta fyrir sér
hvernig hægt er að
tengja hefðbundið efni á bók við
eins konar ítarefni í rafrænu formi
til frekari æfingar. Tryggvi Jak-
obsson, útgáfustjóri hjá Náms-
gagnastofnun, ræðir svo í lok mál-
þingsins um það sem hann telur
prýða gott námsefni nú á dögum
þegar allir tiltækri nútímatækni
er beitt.
Hörður Bergmann

Hörður Bergmann fæddist
1933 í Keflavík. Hann lauk stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum á
Laugarvatni 1954 og BA-prófi
frá Háskóla Íslands 1956 í upp-
eldisfræði, dönsku og sögu.
Hann hefur starfað sem kenn-
ari, námsstjóri, fræðslufulltrúi
hjá Vinnueftirlitinu og er nú
framkvæmdastjóri Hagþenkis,
félags höfunda fræðirita og
kennslugagna. Hann hefur sam-
ið um 30 námsbækur fyrir
grunnskóla og fullorðinsfræðslu
og tvær „debatt“-bækur um
þjóðfélagsmál. Hann er kvænt-
ur Dórotheu Einarsdóttur leið-
beinanda og eiga þau fjögur
börn og átta barnabörn.
Miklar og fjöl-
þættar kröfur
eru gerðar til
námsefnis-
höfunda
SIGMUND Jóhannsson teiknari
verður í fríi í nokkra daga, frá og
með deginum í dag.
Sigmund
BÖRN og fullorðnir hafa notið þess
hvað vel hefur viðrað að undan-
förnu.
Reynir Ragnarson í Vík í Mýrdal
hjálpaði barnabörnunum sínum við
að smíða tvo fleka úr brettum og
tómum plastbrúsum sem síðan var
komið á flot með aðstoð heima-
tilbúinna ára. Varð þetta hin mesta
skemmtun fyrir krakkana í góða
veðrinu þó að hitastigið á vatninu
sé ekki nema rúmar 6 gráður.
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Gunnar Sveinn Gíslason að róa á heimatilbúnum fleka á páskadag.
Róið
á fleka
Fagradal. Morgunblaðið.
STURLA Böðvarsson samgöngu-
ráðherra hefur beðið Alþjóðaflug-
málastofnunina um mat á umsjón-
arhlutverki Flugmálastjórnar og
einnig beðið um mat á þeirri að-
ferðafræði sem rannsóknarnefnd
flugslysa beitir í störfum sínum. Er
óskað eftir skjótum svörum.
Þetta kemur fram í bréfi sem
samgönguráðherra hefur ritað Ass-
ad Kotaite, forseta Alþjóðaflug-
málastofnunarinnar, ICAO. Í bréf-
inu er sagt frá flugslysinu í
Skerjafirði í ágúst síðastliðnum og
rannsókninni í kjölfarið, en skýrsla
flugslysanefndar um slysið kom út
23. mars síðastliðinn. Segir að slys-
ið hafi vakið harðar deilur í íslensk-
um fjölmiðlum og harðri gagnrýni
hafi verið beint að flugslysanefnd
og umsjónarhlutverki Flugmála-
stjórnar. Umræðan hafi grafið und-
an trausti almennings á þessum
mikilvægu stofnunum sem gegna
lykilhlutverki í flugöryggismálum
og ekki sé hægt að gera of mikið úr
mikilvægi þess að viðhalda og
styrkja traust almennings.
Í bréfinu er þess farið á leit að
Alþjóðaflugmálastjórnin meti um-
sjónarhlutverk Flugmálastjórnar.
Þá óskar hann eftir því að hún meti
aðferðafræði og starfaðferðir flug-
slysanefndar og segir að áríðandi sé
að niðurstaða í þessum efnum liggi
fyrir hið fyrsta.
Óskar mats á starfshátt-
um flugmálayfirvalda
Samgönguráðherra skrifar
Alþjóðaflugmálastofnuninni
♦ ♦ ♦