Morgunblaðið - 28.04.2001, Blaðsíða 8

Kerfið er alltaf að skila betri og betri árangri – hjá okkur. Nú þarf ekki að veiða eins marga fiska
og í fyrra til að ná kvótanum af því að hann er orðinn svo feitur.
FRÉTTIR
8 LAUGARDAGUR 28. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Orðaþing í Þjóðarbókhlöðu
330 þúsund
uppflettiorð
ÍSLENSK málstöðheldur orðaþing íÞjóðarbókhlöðunni á
annarri hæð í dag klukkan
13.30. Dóra Hafsteinsdótt-
ir hefur ásamt Ara Páli
Kristinssyni haft umsjón
með undirbúningi orða-
þingsins, hún var spurð
hvað þar ætti að fjalla um?
„Þar á að fjalla aðallega
um orðabanka Íslenskrar
málstöðvar, sagt verður
jafnframt frá tengslum við
erlendar íðorðastofnanir
og nokkrir höfundar segja
frá gerð orðasafna sem eru
í orðabankanum.“
– Hvenær var orðabank-
anum komið á laggirnar?
„Árið 1995 fékkst styrk-
ur úr lýðveldissjóði til að
undirbúa orðabanka á vegum Ís-
lenskrar málstöðvar. Ég var ráðin
til þess að sinna þessu verkefni.
Þessi orðabanki átti að vera á ver-
aldarvefnum og þar var hann opn-
aður í nóvember 1997.“
– Hvert er meginverkefni Ís-
lenskrar málstöðvar?
„Samkvæmt lögum er Íslensk
málstöð skrifstofa Íslenskrar mál-
verndar sem er opinber málrækt-
ar- og málverndarstofnun. Hlut-
verk Íslenskrar málstöðvar er
þjónusta við alla þá sem hafa
áhuga á íslensku máli. Allir geta
leitað til málstöðvarinnar með fyr-
irspurnir um málfar og þýðingar,
við leiðbeinum fólki en við skipum
því auðvitað ekki fyrir – þetta er
leiðbeiningarstöð.“
– Er orðabanki Íslenskrar mál-
stöðvar umfangsmikill?
„Í orðabanka málstöðvarinnar
eru núna um 330 þúsund uppfletti-
orð. Þar af eru 47% íslensk orð.
Þess má geta að í Íslenskri orða-
bók eru 85 þúsund uppflettiorð.“
– Hvernig eru orðin flokkuð?
„Þetta eru fagorðasöfn mest.
Bankinn skiptist í tvennt, annars
vegar í svokallaðan birtingarhluta
sem allir geta leitað í á slóðinni
www.ismal.hi.is/ob, hins vegar í
vinnsluhluta sem skiptist í svæði
sem hvert og eitt tilheyrir höfundi
tiltekins orðasafns. Þar er hægt að
vinna við safnið, breyta, bæta og
laga. Þaðan eru orðin svo flutt yfir
í birtingarhluta bankans þegar
þau eru til þess reiðubúin.“
– Hvað eru mörg orðasöfn í
bankanum?
„Þau eru 36 í birtingarhlutanum
og 48 vinnusvæði eru í vinnsluhlut-
anum.“
– Er bankinn þá fullbúinn núna?
„Nei, síður en svo. Hann verður
það seint, hann er alltaf í mótun og
getur tekið endalaust við orða-
söfnum.“
– Hvers er mest leitað í orða-
bankanum?
„Í orðabankanum er mest leitað
í fagorðasöfnum, t.d. er mikið leit-
að í tölvuorðasafni og hagfræði-
orðasafni.“
– Hverjir eru höfundir þessara
orðasafna?
„Það eru bæði orðanefndir og
einstaklingar. Til dæm-
is má nefna ættarskrá
háplantna eftir Dóru
Jakobsdóttur en þar er
að finna íslensk heiti á
öllum háplöntuættum með lat-
neskum lykli og níu tungumálum
að auki. Dóra Jakobsdóttir var ein
af þeim fyrstu sem notaði vinnslu-
kerfi orðabankans með þessum
ágæta árangri.“
– Hvað með nýyrði, eru þeim
gerð skil í orðabanka?
„Eitt af söfnum bankans er Ný-
yrðadagbók Íslenskrar málstöðv-
ar. Þar eru skráð heiti sem borið
hafa á góma í fyrirspurnum til
málstöðvarinnar. Við reynum að
færa þau inn í bankann eftir því
sem tími vinnst til.“
– Er þetta ekki afar tímafrekt
verkefni?
„Öll orðabókavinna er afskap-
lega tímafrek, þetta er mikil ná-
kvæmnisvinna.“
– Hverjir eru helstu kostir orða-
bankans umfram venjulegar orða-
bækur og aðrar skrifaðar heimild-
ir?
„Í mínum huga hefur bankinn
marga kosti. Til dæmis geta þeir
menn sem hafa verið að sýsla við
að þýða erlend íðorð á íslensku séð
þar hvort þegar er búið að þýða
orðið. Þarna er að finna sam-
ræmdan tölvuaðgang að gögnum
sem voru ekki aðgengileg fyrir al-
menning áður.“
– Er mikil aðsókn í bankann?
„Já og hún fer stöðugt vaxandi.
Núna eru yfir þúsund uppfletting-
ar á dag að meðaltali. Þær koma
bæði frá íslenskum og erlendum
notendum.“
– Hvernig hefur gengið að afla
efnis í orðabankann?
„Það hefur gengið vonum fram-
ar. Í fyrstu var ætlunin að Íslensk
málstöð keypti réttinn til að með-
höndla gögnin en ofan á varð að
koma á samstarfi málstöðvarinnar
við rétthafa gagnanna, þannig að
málstöðin fengi leyfi til þess að
birta söfn í orðabankanum og
veitti rétthöfum um leið
aðgang að einkavinnu-
svæði í vinnsluhluta
bankans. Rétthafar
hafa eftir sem áður all-
an rétt til verka sinna og geta birt
þau hvar, hvenær og hvernig sem
þeim sýnist.“
– Hafa menn sýnt mikinn áhuga
á að koma efni í bankann?
„Já, það má segja það. Ótrúlega
margir hafa boðið fram efni án
þess að leitað væri eftir því sér-
staklega. Á orðaþinginu í dag ætla
ég í kynningu að leggja sérstaka
áherslu á vinnslukerfið í orða-
bankanum.
Dóra Hafsteinsdóttir

Dóra Hafsteinsdóttir fæddist í
Reykjavík 6. mars 1936. Hún tók
stúdentspróf frá Verslunarskóla
Íslands 1955 og BA-próf í
frönsku og ensku frá Háskóla Ís-
lands 1963. Hún starfaði sem
þýðandi hjá Sjónvarpinu frá upp-
hafi til 1983 og vann hjá orða-
bókardeild Arnar og Örlygs til
1995, var einn höfunda Ensk-
íslenskrar skólaorðabókar, rit-
stjóri íslensku Alfræðiorðabók-
arinnar og orðabókarstjóri
fransk-íslenskrar orðabókar.
Frá 1995 hefur Dóra verið deild-
arstjóri hjá Íslenskri málstöð og
ritstjóri orðabankans. Hún er
gift Jóni D. Þorsteinssyni verk-
fræðingi og eiga þau samtals sjö
börn.
Aðsókn stöð-
ugt vaxandi
BRUNAÆFING
var haldin í
Menntaskólanum í
Kópavogi í gær og
stóðu nemendur í
kjötiðn undir gafli
skólans á meðan á
henni stóð.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Bruna-
æfing
í MK