Morgunblaðið - 07.09.2002, Blaðsíða 24

ERLENT
24 LAUGARDAGUR 7. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Íbúð í lyftublokk á
Reykjavíkursvæðinu óskast
Æskileg stærð 120-160 fm
- góðar greiðslur í boði
Traustur kaupandi hefur beðið okkur að útvega 120-160 fm góða
íbúð í lyftublokk á Reykjavíkursvæðinu. Íbúð á 1. hæð með beinu
aðgengi t.d. sérhæð kemur einnig til greina. Góðar greiðslur í boði.
Allar nánari upplýsingar veitir Sverrir Kristinsson.
VIÐSKIPTI
ANDERS Fogh Rasmussen, for-
sætisráðherra Danmerkur, sætir
nú harðri gagnrýni vegna ummæla
hans í viðtali við dag-
blaðið Berlingske Tid-
ende á fimmtudag en
hann segir þar að ein af
ástæðum þess að
stjórnvöld lögðu niður
103 opinber ráð og
nefndir hafi verið ein-
dreginn vinstrihalli í
störfum þeirra og af-
stöðu enda oft skipaðar
fólki af svonefndri 68-
kynslóð. „Það er ekkert
leyndarmál að þessi
hópur sérfræðinga hef-
ur ávallt stutt vinstri-
flokkana og var alltaf í
andstöðu við okkur,“
segir hann í viðtalinu.
Ráðherrann hefur áður
gagnrýnt þá sem hann kallar rík-
islaunaða „smekkdómara“ er lyfti
stöðugt vísifingri og úrskurði hvað
sé rétt og hvað rangt.
Poul Nyrup Rasmussen, leiðtogi
jafnaðarmanna, segir ummælin
grafalvarleg og Holger Nielsen,
formaður Sósíalíska þjóðarflokks-
ins, sakar forsætisráðherrann um
„stalínisma“ og segir hann vera í
herferð gegn þeim sem séu ósam-
mála honum. Aðrir ræða um of-
sóknir þar sem fólk sé svipt starfi
vegna pólitískra skoðana.
„Hann ætti að draga ummælin
til baka og síðan ætti hann að
leggja sig fram um að sýna í reynd
að ekki sé verið að taka upp eft-
irlit með skoðunum manna,“ hefur
Jyllandsposten eftir Nyrup Rasm-
ussen. Þegar tillögurnar um fækk-
un nefnda voru kynntar var sagt
að gagnið af starfi þeirra væri lítið
eða jafnvel ekkert og ríkið ætlaði
að spara útgjöld til þeirra, alls um
500 milljónir d. kr. á ári, nær sex
milljarða ísl. króna.
„Mikið veður út af engu“
Talsmenn Íhaldsflokksins vilja
ekki tjá sig um orð Fogh Rasm-
ussen en Pia Kjærsgaard, leiðtogi
hins hægrisinnaða Danska þjóð-
arflokks, sem veitir stjórn Venstre
og Íhaldsflokksins stuðning á
þingi, segir ummælin hafa verið
„óheppileg“.
Einn af þingmönnum jafnaðar-
manna, Pernille Blach Hansen, var
hvassyrt. „Nú viðurkennir for-
sætisráðherrann að uppgjör
Venstre við smekk-
dómarana snerist í
reynd um það að
sérfræðingarnir
sögðu ekki það sem
Venstre vildi helst
heyra.“
Forsætisráðherr-
ann segir sjálfur að
stjórnarandstaðan
geri „mikið veður út
af engu“. Hann fór
þegar í nýársræðu
sinni í janúar háðu-
legum orðum um
aragrúa opinberra
nefnda og ráða sem
fjölguðu sér með
„knappskotum“ þ.e.
kynlausri æxlun og
sagði mörg þeirra hafa þróast yfir
í ríkislaunaða „smekkdómara“ er
væru með opinberan stimpil á sér
og kvæðu upp dóma í fjölmörgum
efnum. „Það ríkir hneigð til harð-
stjórnar sérfræðinga sem getur
valdið því að frjálsar og almennar
umræður meðal þjóðarinnar verði
kæfðar,“ sagði hann.
Fogh Rasmussen gekk mun
lengra í viðtalinu. „Sem stjórn-
málamenn úr röðum borgaralega
sinnaðs fólks höfum við tekið eftir
því að það er afar sterk hneigð til
þess að álitsgjöf sérfræðinga í ráð-
um, nefndum og stofnunum sé í
anda 68-kynslóðarinnar og skipu-
lega beint gegn okkur,“ sagði
hann. Fram kemur að hann telur
að aldrei beri að taka athuga-
semdalaust það sem frá sérfræð-
ingum komi og þá skipti pólitískar
skoðanir þeirra engu. En það sé
„furðulegt“ að sérfræðingahópur
skuli alltaf hafa annað viðhorf en
ríkisstjórnin.
Segir danskt lýðræði
verða þroskaðra
Ove Kaj Pedersen, prófessor í
stjórnsýslufræðum við Kaup-
mannahafnarháskóla, tekur upp
hanskann fyrir ráðherrann og seg-
ir að stefna hans gagnvart sér-
fræðingum muni gera danskt lýð-
ræði „ívið þroskaðra“. Nú verði
hægt að ræða pólitíkina á bak við
ráðin og nefndirnar sem einkum
hafi reyndar verið komið á fót í
forsætisráðherratíð íhaldsmanns-
ins Poul Schlüters á níunda ára-
tugnum. Fullyrt hafi verið að alger
hlutlægni ráði niðurstöðum frá
þessum aðilum og skoðanamynd-
unin sem sérfræðingar nefndanna
tóku þátt í að mynda hljóti því að
byggjast líka á algerri hlutlægni.
„Það er í sjálfu sér jákvætt að
ríkisstjórnin skuli nú viðurkenna
að á bak við mörg þessara ráða og
nefnda hafi verið dulin pólitík. Þá
verður hægt að skipa í þau menn
með tilliti til þeirrar stefnu sem
ríkisstjórnin vill fylgja.“ Pedersen
telur auk þess að með þessari
breytingu færist Danir einfaldlega
nær því að haga sér eins og gert
sé í stórum lýðræðislöndum. Í
Bandaríkjunum hafi öldum saman
verið tryggt að frjáls samkeppni
ríkti milli teyma og stofnana er
öfluðu þekkingar og lýstu viðhorf-
um sínum. Þeir sem noti öflugustu
rökin standi best að vígi í slíkri
samkeppni.
„Þannig hefur þetta aldrei verið
hér vegna þess að við búum í lýð-
ræðissamfélagi þar sem þekking-
armyndunin hefur verið undir
meira eftirliti stjórnmálamanna en
gerist og gengur annars staðar,“
segir prófessorinn. Einnig rifjar
hann upp að Mogens Lykketoft,
sem var ráðherra í stjórn Nyrups
og einn af fremstu áhrifamönnum
jafnaðarmanna, hafi árið 2000
spurt hvort rétt væri að umrædd
ráð og nefndir væru á framfæri
ríkisins þegar óljóst væri hvort
þörf væri fyrir framlag þeirra.
Pedersen vísar á bug ótta þeirra
sem segja að lýðræðislegar um-
ræður og gagnrýni muni bíða
hnekki. Hann segir að framvegis
muni helstu hagsmunahópar, hvort
sem það séu flokkar, umhverfis-
hópar, iðnfyrirtæki eða aðrir, hins
vegar verða að koma sér upp og
fjármagna sjálfir hugmyndateym-
um sem annist fyrir þá þekking-
aröflun og skoðanamyndun. Hann
segist vona að samkeppnin verði
ofan á.
„Vegna þess að núna er aðeins
um eina gerð þekkingar að ræða
og hún kemur frá ríkislaunuðum
þekkingarmiðstöðvum,“ segir Ped-
ersen.
Eru sérfræðingar
hlutlausir í pólitík?
Forsætisráðherra Dana segir sjónarmið „68-kynslóð-
arinnar“ allsráðandi í mörgum opinberum nefndum
Anders Fogh
Rasmussen
SIGURÐUR Einarsson, forstjóri
Kaupþings og stjórnarmaður í JP
Nordiska, skilaði sératkvæði þegar
stjórn JP Nordiska ákvað að Lage
Jonasson, forstjóri JP Nordiska, yrði
forstjóri sameinaðs félags Aragon og
JP Nordiska, en Christer Villard, for-
stjóri Aragon, viki sem forstjóri
Aragon og tæki sæti í stjórn samein-
aðs félags. Á vefmiðlinum Finansvis-
ion er greint frá þessu og þar kemur
jafnframt fram að Sigurður Einars-
son vilji að Christer Villard verði for-
stjóri sameinaðs félags. Sigurður vildi
ekki tjá sig um þetta í gær.
JP Nordiska keypti Aragon af
Kaupþingi fyrr á þessu ári og við það
eignaðist Kaupþing 28% í JP Nord-
iska. Samrunaferli Aragon og JP
Nordiska stendur nú yfir og búist er
við að samþykki sænska fjármálaeft-
irlitsins liggi fyrir í þessum mánuði.
Kaupþing hefur nú gert yfirtöku-
tilboð í JP Nordiska og mun útboðs-
lýsing þess vegna liggja fyrir í októ-
ber. Jafnframt hefur Kaupþing óskað
eftir hluthafafundi í JP Nordiska og
mun þar gera tillögu að nýrri stjórn.
Kaupþing hefur verið gagnrýnt, bæði
af stjórnarformanni og samtökum
hlutabréfaeigenda í Svíþjóð, fyrir að
krefjast hluthafafundar áður en yfir-
tökutilboðsferlinu er lokið.
Lage Jonasson, forstjóri JP Nord-
iska, segist í samtali við Finansvision
ekki sjá fyrir sér hvernig starfsmenn
og viðskiptavinir JP Nordiska komi
til með að taka því ef tilboði Kaup-
þings verður tekið.
Sigurður Einarsson segist áfram
bjartsýnn á að Kaupþing hafi stuðn-
ing meirihluta hluthafa JP Nordiska
og stendur við þá yfirlýsingu sína að
gagnrýni samtaka hlutabréfaeigenda
sé á misskilningi byggð, líkt og fram
kom í Morgunblaðinu í gær.
Sératkvæði
Kaupþings í
stjórn Nordiska
Kaupþing vill að forstjóri Aragon
verði forstjóri JP Nordiska
NORSKI umhverfisráðherrann,
Börge Brende, kom í lok ágúst í
veg fyrir rannsókn vísindamanna á
því hvað gerist þegar koltvísýringi
er hleypt út í sjóinn á 800 metra
dýpi. Tilraunin átti að eiga sér stað
í um 100 km fjarlægð frá Noregi.
Átti að hleypa 54 tonnum af koltví-
sýringi út í hafið og athuga hvaða
áhrif það hefur á sjóinn og koltví-
sýringinn. Norska umhverfisráðið
var hlynnt rannsókninni en ráð-
herrann bannaði framkvæmd
hennar áður en hann hélt á um-
hverfisráðstefnuna í Jóhannesar-
borg. Grænfriðungar og WWF í
Noregi voru á móti rannsókninni.
Ráðherrann gaf þá skýringu, að
tilraunir með CO2 í sjónum væru
umdeildar og hugsanlegt, að þær
brytu í bága við alþjóðasamninga
um sjávarmengun. Í fréttatilkynn-
ingu frá norska umhverfisráðu-
neytinu kemur fram, að þetta mál
hafi lítið verið rætt á alþjóðavett-
vangi. Það er til dæmis ekki ljóst
hvort Óslóar- og Parísarsamning-
urinn (OSPAR) um losun sorps í
sjó nái til koltvísýrings. Málið kom
upp á árlegum OSPAR-fundi í
sumar en var vísað í nefnd. Starfs-
nefndin á að gefa skýrslu um málið
á OSPAR-fundinum á næsta ári.
Vísindamenn frá Japan, Kan-
ada, Bandaríkjunum, Noregi og
Sviss hafa unnið að undirbúningi
rannsóknarinnar undanfarin ár. Í
upphafi stóð til að framkvæma
hana við Hawaii en andstaða
grænfriðunga og annarra þrýsti-
hópa þar kom í veg fyrir það. Allt
benti til að hægt yrði að fram-
kvæma hana út af Noregsströnd
þangað til ráðherrann kom í veg
fyrir hana á síðustu stundu.
Leitað að öðrum stað
Baldur Elíasson, umhverfissér-
fræðingur ABB-fyrirtækisins, er í
stjórn tilraunarinnar. Hann segir
vísindamennina ætla að finna ann-
an stað þar sem þeir geta rann-
sakað hvað gerist í sjónum þegar
koltvísýringur blandast saman við
hann. „Án þess að rannsaka hlut-
ina getum við ekki sagt til um hvað
gerist. Þess vegna hefði tilraunin
við Noreg verið mikilvæg.“
Í fréttatilkynningu frá Hægri-
flokknum norska, flokki ráð-
herrans, kemur fram að óvissa um
hvað koltvísýringur helst lengi
niðri í sjónum eða hvort hann fer
upp í andrúmsloftið sé ein ástæða
fyrir því að hafið sé ekki endilega
kjörinn geymslustaður fyrir
koltvísýring. Tilraun með 5,4 tonn
sé of lítil til að svara þeirri spurn-
ingu. Baldur segir að 800 metra
dýpi hafi verið valið með þetta í
huga. Útreikningar hafa sýnt að á
þessu dýpi helst meginmagn loft-
tegundarinnar í sjónum og minna
en 1% fer út í andrúmsloftið á 100
árum.
Rannsókn vísindamanna á losun koltvísýrings í sjóinn
Tilraunin var bönnuð
Zürich. Morgunblaðið.
UMFRAMEFTIRSPURN var í ný-
legu átta milljarða sænskra króna
hlutafjárútboði tæknirisans Erics-
son. Bréfin voru boðin út á genginu
3,80 og söluandvirðið því um 30
milljarðar sænskra króna eða um
279 milljarðar íslenskra króna. Um
99,5% þeirra hluthafa sem áttu for-
kaupsrétt í útboðinu nýttu sér
hann. Því hálfa prósenti sem eftir
er, verður skipt á milli þeirra sem
sýndu áhuga, að því er greint er frá
á fréttavef sænska blaðsins Dagens
Industri.
Ericsson ætlar að nota nýja
hlutaféð til að greiða skuldir og
fjármagna endurskipulagningu á
rekstrinum en áformað er að fækka
störfum hjá félaginu í um 60 þús-
und á næsta ári.
Umframeftirspurn
hjá Ericsson
KALDBAKUR fjárfestingarfélag hf.
skilaði 896 milljóna króna hagnaði á
fyrstu 6 mánuðum þessa árs. Þar af
nam hagnaður fyrir óinnleystan
hagnað 58 milljónum króna og óinn-
leystur hagnaður af verðbréfum 838
milljónum króna. Hreinar rekstrar-
tekjur voru 112 milljónir króna og
rekstrargjöld 54 milljónir króna.
Félagið gerði um mitt ár varúðar-
færslu í bókum sínum að fjárhæð
tæplega 400 milljónir króna vegna
óskráðra hlutabréfa. Þau eru færð á
um 2 milljarða króna, en skráð bréf
félagsins eru um 4,7 milljarðar króna.
Heildareignir voru bókfærðar á 8,9
milljarða króna um mitt ár og eigið fé
var 4,3 milljarðar króna, sem þýðir að
eiginfjárhlutfall var rúmlega 48%.
Helstu eignir félagsins eru í Sam-
herja, Síldarvinnslunni, Samkaupum,
Lyfjum og heilsu, Norðlenska og
Fasteignafélaginu Klettum.
Kaldbakur hóf starfsemi í upphafi
ársins þegar hann tók yfir allar eignir
og skuldir Kaupfélags Eyfirðinga
svf. Félagið er í eigu rúmlega 8.000
hluthafa og þeirra stærstir eru Kaup-
félag Eyfirðinga svf., 46,9%, Sam-
herji hf., 18,4%, Lífeyrissjóður Norð-
urlands, 14,8%, Vátryggingafélag
Íslands hf., 1,5%, og Olíufélagið hf.,
1,3%.
Í fréttatilkynningu frá félaginu
kemur fram að unnið sé að undirbún-
ingi að skráningu þess í Kauphöll Ís-
lands og að markmiðið sé að félagið
verði skráð fyrir árslok.
Hagnaður Kaldbaks
896 milljónir króna