Morgunblaðið - 24.09.2002, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Opnunartímar:
Mánud.-föstud. frá kl. 10-18.
Laugavegi 170-174 • Sími 590 5000 • Heimasíða: www.bilathing.is
Netfang: bilathing@hekla.is
Mercedes Benz ML 270
Diesel, f.skr.d. 26.07. 2000, ek.
40 þús. km, 5 dyra, sjálfsk.
Aukahlutir: Leðurinnrétting,
sóllúga o.fl. Verð 4.590.000.
Nánari upplýsingar hjá
Bílaþingi Heklu
INNFLUTNINGUR á landbúnaðar-
afurðum dróst verulega saman á milli
áranna 2000 og 2001. Þannig nam inn-
flutningur á nautakjöti, kjúklingum,
svínakjöti, ostum og jógúrt 666 tonn-
um í hitteðfyrra en aðeins 366 tonnum
í fyrra.
Talsmenn matvöruverslana segja
hluta skýringarinnar vera þann að
menn hafi kannski farið nokkuð geyst
í upphafi, þegar opnaðist fyrir inn-
flutning, og menn vildu reyna fyrir
sér. Eins megi nefna að innflutningi á
nautakjöti frá Evrópu hafi nær því
verið hætt vegna kúariðufársins þar.
Þeir nefna einnig að hátt verð fyrir
innflutningskvóta – m.a. vegna þátt-
töku innlendra framleiðenda í útboð-
um – hafi í sumum tilvikum gert inn-
flutning lítt fýsilegan.
Ólafur Friðriksson, deildarstjóri í
landbúnaðarráðuneytinu, hafnar
þessari gagnrýni og áréttar að menn
verði að gera skýran greinarmun á
því hvort þeir séu að gagnrýna lögin
eða framkvæmd laganna. Hann segir
gögn sýna að framleiðendur hafi al-
mennt ekki boðið í innflutningskvóta
og það séu ekki þeir sem hafi keyrt
verðið upp. Osta- og smjörsalan hafi
að vísu keypt kvóta í nokkrum mæli
en áhöld séu um það hvort hún teljist
vera framleiðandi eða ekki.
Talsmenn helstu matvörukeðjanna
telja innflutning á landbúnaðarvörum
vera meira í orði en á borði og mikið
skorti á að innflutt búvara veiti inn-
lendri framleiðslu eðlilegt aðhald og
samkeppni. Þetta sé þó fyrst og
fremst spurning um pólitískan vilja
en eins og kerfið sé nú upp byggt
muni neytendur ekki eiga þess kost
að velja milli innlendra og erlendra
landbúnaðarvara á eðlilegum for-
sendum; íslenska framleiðslan sé
vissulega góð en heilbrigð og eðlileg
samkeppni hljóti að vera af hinu góða.
Talsmenn matvörukeðjanna segja
jafnframt að hátt verð á innflutnings-
kvótum í útboðum skýri að hluta til
minnkandi innflutning og gagnrýna
að framleiðendur, eins og til að
mynda Osta- og smjörsalan, fái að
bjóða í kvóta og keyra verðið upp
þannig að í mörgum tilvikum sé það
orðið svo hátt að alls ekki borgi sig að
flytja vöruna inn. Þeir telja að í þeim
tilvikum þar sem um takmarkað
magn sé að ræða og einn innlendur
framleiðendi eða mjög fáir sé hætt við
því að framleiðendurnir sjái sér hag í
því að kaupa upp kvótann og flytja
hann sjálfir inn eða alls ekki og
stjórna þannig verði á markaðnum.
Innflutningur utan kvóta sé í reynd
vonlaus vegna gífurlega hárra tolla.
Heilbrigðiskröfur öðrum
þræði tæknileg hindrun
Á kjötmarkaðnum séu það frekar
heilbrigðissjónarmið auk annars sem
hafi valdið því að menn hafi ekki flutt
kjöt inn í miklum mæli; þær ströngu
heilbrigðiskröfur sem settar eru séu
að hluta til ekkert annað en tæknileg
hindrun á innflutningi. Þá sé og ljóst
vegna fyrirkomulags innflutningsins
að aðeins verði fýsilegt að flytja inn
allra dýrustu afurðirnar eða afurðir
sem ekki séu framleiddar hér á landi,
ekki sé grundvöllur fyrir innflutningi
á almennari vöru í einhverjum mæli.
Þannig megi nefna að beinlaust
nautakjöt falli í flokk og því geti ekki
borgað sig að flytja inn gúllas en
mögulega lundir, ekki borgi sig að
flytja inn heilan frystan kjúkling
heldur frekar bringur en allt beri
þetta að þeim brunni að ódýrari varan
verði hlutfallslega dýrari sem aftur
dragi úr innfluttu magni.
Ólafur Friðriksson, deildarstjóri í
landbúnaðarráðuneytinu, segir það
ekki vera rétt að framleiðendur taki
almennt þátt í útboðum á innflutn-
ingskvótum, ekki í kjúklingum, ekki
nautakjöti eða unnum kjötvörum. Þá
megi deila um hvort Osta- og smjör-
salan sé framleiðandi, þeir framleiði
t.d. engan brauðost.
Spurður um hækkandi verð á inn-
flutningskvótum segir Ólafur að
menn geti alveg eins sagt að verð á
fiskkvótum eða mjólkurkvótum sé
komið upp úr öllu valdi.
Ólafur segir að framleiðendur
hljóti að hafa sömu réttindi og aðrir til
þess að bjóða í kvóta. „Í upphafi voru
það einungis þeir sem höfðu heild-
söluleyfi sem máttu bjóða í kvóta. En
síðan breytti Alþingi lögunum og
felldi niður ákvæðið um heildsöluleyf-
ið og þá mátti hver sem er bjóða. Ef
menn eru sjálfstæðir lögaðilar mega
menn bjóða, svo einfalt er það.“
Ólafur segir að menn verði að gera
greinarmun á því hvort þeir séu á
móti lögunum sem slíkum eða hvort
þeir gagnrýni framkvæmd þeirra.
„Við höfum bara tvær leiðir til þess að
bjóða út kvóta, annaðhvort með út-
drætti eða setja kvótann í útboð. Ég
skil auðvitað vel að menn séu óánægð-
ir með að geta ekki fengið eins mikið
af kvóta og þeir vilja. En þegar menn
nefna tæknilegar hindranir verða
menn auðvitað að skýra nákvæmlega
út hvað þeir eiga við. Við svörum auð-
vitað ekki fyrir lögin, en við svörum
fyrir framkvæmdina.“
Spurður hvort ekki standi til að
rýmka innflutningskvóta segir Ólafur
að kvótar hafi verið auknir á hverju
ári fyrstu sex árin en núna gildi svo-
kallað kyrrstöðuákvæði WTO-samn-
ingsins, þ.e. miðað verði við innflutn-
inginn eins og hann var í lok síðasta
árs. Stefnt sé að því að ljúka gerð nýs
landbúnaðarsamnings árið 2005.
Innflutningur á búvörum dregst saman milli ára
Osta- og smjörsalan einn
stærsti innflytjandi osta
HVORUGUR mannanna um borð í
Katrínu GK, sem ákaft var leitað á
laugardaginn, hefur getað sýnt fram
að þeir séu með skipstjórnarréttindi
og þeir kunnu ekki á talstöðina í bátn-
um, samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni í Vestmannaeyjum. Menn-
irnir voru með farsíma með sér en
höfðu slökkt á honum þar til þeir létu
vita af sér á hádegi eftir að hafa heyrt
fréttir af leitinni. Þá voru þeir staddir
við Heimaey en höfðu sagt Tilkynn-
ingarskyldunni að þeir væru á leið til
Grundarfjarðar.
Mennirnir hringdu í Tilkynningar-
skylduna þegar þeir létu úr höfn rétt
fyrir klukkan sjö á föstudagskvöld.
Þegar ekkert hafði spurst til bátsins á
miðnætti á föstudagskvöld var hafin
eftirgrennslan og um morguninn
hófst leit sem tugir björgunarsveitar-
manna, þrjú björgunarskip og þyrla
Landhelgisgæslunnar tóku þátt í.
Leitin hófst klukkan sex og stóð til
klukkan 12.24 þegar mennirnir létu
vita af sér. Þar sem sjálfvirka tilkynn-
ingarskyldan um borð í bátnum var
biluð gat Tilkynningarskyldan ekki
fylgst með ferðum bátsins á skjá í
stjórnstöð.
Merkingar á sjókorti
Báturinn kom til hafnar í Vest-
mannaeyjum um 1½ klukkutíma síð-
ar og tók þá lögreglan á móti honum.
Fíkniefnaleitarhundur var látinn leita
í bátnum en fann ekkert. Athygli
vakti að miklar olíubirgðir voru um
borð, hátt í 4.000 lítrar. Tryggvi Kr.
Ólafsson, lögreglufulltrúi, segir að
mennirnir hafi gefið þær skýringar að
þeir ætluðu að sigla hringinn í kring-
um landið og ekki viljað kaupa olíu í
höfnum á leiðinni. Um borð var sjó-
kort þar sem merktur hafði verið inn
staður í hafinu á milli Íslands og Fær-
eyja. Aðspurðir um skýringar sagðist
annar mannanna hafa sett þessa
merkingu inn að gamni sínu. Hann
kvaðst vera með réttindi til að stjórna
bátnum en hefur ekki tekist að sýna
fram á að hann hafi þessi réttindi.
Tryggvi segir ljóst að mennirnir hafi
brotið gegn siglingalögum og lögum
um tilkynningarskyldu.
Engin veiðarfæri um borð
Mennirnir tóku bátinn á leigu og
tjáðu eigandanum að þeir ætluðu á
skotveiðar og sjóstöng og að með
þeim yrði maður með skipstjórnar-
réttindi. Sá maður reyndist víðsfjarri
og við leit í bátnum fundust hvorki
skotvopn né veiðarfæri af nokkru
tagi. Við yfirheyrslur hjá lögreglunni í
Vestmannaeyjum sagði annar mann-
anna að aldrei hafi staðið til að fara á
veiðar heldur ætluðu þeir að sigla
hringinn í kringum landið sér til
skemmtunar. Ástæðan fyrir því að
þeir sigldu í átt að Heimaey frekar en
Grundarfirði væri einfaldlega sú að
betra veður hafi verið fyrir sunnan
landið. Eigandi bátsins óskaði á laug-
ardag eftir því að hann yrði kyrrsett-
ur og mennirnir fjarlægðu hafurtask
sitt. Hann hugðist ná í bátinn í gær.
Dagmar Sigurðardóttir, upplýs-
ingafulltrúi Landhelgisgæslunnar,
segir málið alvarlegt. Þetta sé í annað
skipti á stuttum tíma sem víðtæk leit
sé gerð að báti vegna vanrækslu skip-
stjórnarmanna á að sinna tilkynning-
arskyldu.
Þyrla Landhelgisgæslunnar var við
leit í fjórar klukkustundur en kostn-
aðurinn við það er um 1,5-2 milljónir.
Segjast hafa ætlað að
sigla í kringum landið
Hátt í 4.000 lítrar
af olíu um borð
Morgunblaðið/Sigurgeir
Lögreglan í Vestmannaeyjum tók á móti bátnum þegar hann kom í höfn
á laugardag og var fíkniefnahundur m.a. látinn leita um borð.
BJÖRN Bjarnason, alþingismaður
og fulltrúi sjálfstæðismanna í stjórn
Orkuveitu Reykjavíkur, segir að
Evrópusambandstilskipun sú sem
frumvarp til nýrra raforkulaga,
byggist m.a. á, sé sniðin að allt öðr-
um kringumstæðum en hér á landi.
Hann skilji því ekki hvers vegna
ekki hafi verið leitað eftir undan-
þágu fyrir Ísland frá tilskipuninni.
Árni Steinar Jóhannsson, þingmað-
ur Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, kveðst einnig vera þeirr-
ar skoðunar að Ísland eigi að sækja
um undanþágu frá tilskipuninni.
Einar Oddur Kristjánsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins, leggur
áherslu á að fara þurfi vel yfir frum-
varpið til nýrra raforkulaga.
Umrætt frumvarp var lagt fram á
Alþingi til kynningar sl. vor, en það
er einkum komið til vegna tilskip-
unar ESB um innri markað raforku
í ríkjum Evrópu, bæði innan ESB
og Evrópska efnahagssvæðisins.
Tilskipunin gerir kröfu um jafnrétti
til vinnslu og sölu á raforku þannig
að lagalegar hindranir standi ekki í
vegi fyrir samkeppni. Samkvæmt
tilskipuninni átti að vera búið að
innleiða hana, hér á landi, 1. júlí sl.,
en miðað við núverandi útgáfu
frumvarpsins, sem leggja á fram á
næsta þingi, er gert ráð fyrir því að
lögin taki gildi 1. janúar 2003.
„Ég hef látið í ljós þá skoðun inn-
an stjórnar Orkuveitu Reykjavíkur
að hafa verði hagsmuni viðskipta-
vina fyrirtækisins að leiðarljósi við
mat á þessu máli,“ segir Björn
Bjarnason. „Fram hefur komið í
stjórninni, að verði frumvarp til
nýrra raforkulaga, sem sagt er taka
mið af tilskipun Evrópusambands-
ins (ESB) að lögum, muni raforku-
verð hækka. Nú hafa verið flutt tvö
frumvörp byggð á þessari tilskipun,
en þau eru ekki samhljóða. Þetta
segir, að tilskipunin er rúm. Spurn-
ing er, hvort allir kostir innan
ramma hennar hafi verið kannaðir
til hlítar með hliðsjón af hagsmun-
um íslenskra neytenda.“
Megum ekki skjóta
okkur í fótinn
Björn Bjarnason segist skilja
áhyggjur iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra, Valgerðar Sverrisdóttur, af
því, að ekki skuli staðið við tíma-
setningar við að lögfesta tilskipun
ESB hér landi. „Hins vegar skil ég
ekki, hvers vegna ekki hefur þegar
verið leitað eftir undanþágu fyrir
Ísland frá þessari tilskipun. Hún er
sniðin að allt öðrum aðstæðum en
hér á landi. Er ekki skynsamlegra
að beita sér fyrir undanþágu en
standa í stappi við evrópskar eft-
irlitsstofnanir vegna tafa við tilskip-
un, sem ekki hefur tekist að lögfesta
vegna mikillar andstöðu á heima-
velli?“ spyr Björn.
„Þegar ég hreyfði því í stjórn
Orkuveitu Reykjavíkur, að kannað
yrði til þrautar, hvort ekki væri
unnt að snúa af þeirri braut að setja
raforkumál hér inn í þetta stóra
evrópska samhengi, var því vel tek-
ið. Veit ég ekki annað en stjórnar-
formaður og forstjóri fyrirtækisins
séu að vinna í samræmi við þá nið-
urstöðu stjórnarinnar.“ Björn segir
sjálfsagt að nútímavæða rekstur ís-
lenskra orkufyrirtækja og endur-
skipuleggja raforkubúskapinn með
markaðssjónarmið að leiðarljósi.
„Það verður hins vegar að gerast á
innlendum forsendum, ESB-tilskip-
unin miðast ekki við þær.“
Árni Steinar Jóhannsson, fulltrúi
VG í iðnaðarnefnd Alþingis, segir að
staða raforkumála í Evrópu sé allt
önnur en hér á landi. „Við í Vinstri-
hreyfingunni – grænu framboði, lít-
um svo á að raforkukerfið hér á
landi eigi að vera á félagslegum
grunni,“ segir hann. „Við lítum á
það sem eitt af stoðkerfum lands-
ins.“ Aðspurður kveðst hann þeirr-
ar skoðunar að Íslendingar eigi að
leita eftir undanþágu frá umræddri
tilskipun ESB.
Einar Oddur Kristjánsson, vara-
formaður fjárlaganefndar þingsins,
bendir á að ýmsar athugasemdir
hafi verið gerðar við frumvarpið,
m.a. hafi komið fram athugasemdir
frá Landsvirkjun og Rafmagnsveitu
ríkisins. „Menn hafa af eðlilegum
ástæðum efasemdir um það að til
virkrar samkeppni geti komið í
dreifbýli Íslands,“ útskýrir hann.
Hann segir að menn hafi einnig
horft til þess að í frumvarpinu sé
gert ráð fyrir mjög flóknu eftirlits-
kerfi, sem menn óttist að verði dýrt
í framkvæmd. „Einnig hafa menn
efasemdir um það hvernig staðið
verði að þeirri jöfnun á raforku-
kostnaði sem lögð er til,“ segir
hann. „Efasemdirnar hafa ekki bara
komið frá dreifbýlisfólki heldur
hafa þær einnig komið frá þéttbýl-
inu.“ Einar Oddur leggur því
áherslu á að farið verði vel yfir
frumvarpið. „Ég er alls ekki að
halda því fram að ýmislegt í frum-
varpinu horfi ekki til framfara en
við þurfum að gaumgæfa það vel
svo við séum ekki að skjóta okkur í
fótinn.“
Ísland sæki um
undanþágu frá
tilskipun ESB