Pressan - 24.10.1991, Blaðsíða 38

38
FIMMTUDAGUR PRESSAN 24. OKTÓBER 1991
Ingibergur og bíllinn sem faöir
hans hafnaöi en keypti samt á'
endanum.
Ungur maöur sem var aö
afplána fyrsta fangelsis-
dóm sinn á Litla-Hrauni
sótti um reynslulausn þeg-
ar hann haföi setið inni
helming þess tima sem
dómurinn kvaö á um. Þar
sem um fyrsta dóm var aö
ræöa og maðurinn haföi
verið fyrirmyndarfangi var
orðið viö umleitan hans.
Hann fékk bréf frá ráöu-
neytinu meö svari þar um.
Einn hængur var á. Hann
átti að losna 24. desember,
á aðfangadag jóla.
Þessu vildi ungi fanginn
fá breytt þannig aö hann
yröi laus sólarhring fyrr.
Hann rökstuddi mál sitt
meö því aö þar sem hann
ætti yngri systkini heima,
sem vissu ekki hvar stóri
bróöir var, gæti hann ekki
komið heim svo skömmu
fyrir jól án þess aö vera
meö jólagjafir handa systk-
inum sínum.
Það var sama hvaö fang-
inn sagði, ákvöröuninni
varö ekki breytt. Hann baö
þá um aö fá aö losna klukk-
an níu á aöfangadagsmorg-
un. Þaö gekk ekki heldur. Þá
baö hann um aö lögregla
færi með sér aö versla. Þaö
kom ekki til greina. Þegar
útséö var um aö fyrri
ákvöröun yröi breytt gafst
fanginn upp og tilkynnti aö
hann færi ekki fet.
Þaö varö úr. hann afþakk-
aöi reynslulausnina og sat
inni allan þann tíma sem
dómurinn kvað á um.
(Úr fangasogum)
Bragi Sigurðsson, lög-
fræöingur og fyrrum blaöa-
maöur, var á árum áöur
sveitarstjóri í Ólafsvík. Fátt
lifir af afrekum Braga i
þessu starfi. Þó er eitt sem
seint gleymist. Þaö var aö
Braga og sveitarstjórninni
varö illilega á eitt sinn. Þeir
gleymdu aö leggja útsvar á
íbúana. Þaö varö aö gera
fyrir ákveöinn dag en Braga
og sveitarstjórninni tókst
aö gleyma þessu nauösyn-
lega verki, þ.e. aö tryggja
sveitarsjóði tekjur áriö eftir.
Þegar þeim uröu mistök
sín Ijós var leitað til þing-
manna um aö þeir flyttu
sérstaka tillögu á Alþingi
um aö sveitarsjóöi Olafs-
víkur yröi gert heimilt aö
leggja útsvörin á eftir á.
Tillagan var samþykkt á
Alþingi, en það hafa víst
sjaldan staðið spenntari
menn á þingpöllum en
Bragi og þáverandi oddviti,
Alexander Stefánsson,
sem síöar varö ráðherra.
Heföi tillagan ekki veriö
samþykkt heföi sveitar-
sjóðurinn veriö án tekna i
heilt ár.
(Úr sveitarstjornarsogum)
Ingibergur Sigurðsson ú enn
Chevrolet-vörubílinn sem
pabbi hans flutti inn, vildi
svo ekhi kaupa en keypti
samt nokkrum árum síðar
sölumennina að hann vildi að
bíilinn yrði hafður í lestinni í
skipinu, sem flutti hann til
landsins, og borgaði náttúr-
lega meira fyrir það. Hann
vildi ekki hafa hann á dekk-
inu vegna sjóroksins á leið-
inni. Þegar hann kom, ásamt
fleiri svona bílum, kom í ljós
að bíllinn var gulur á litinn og
þá vildi pabbi ekki sjá hann
og heimtaði annan og fékk
bláan. Málið var bara að guli
bíllinn var sá eini sem var i
lestinni, hinir allir komu á
dekki.
Svo var það árið 1965, að
blái bíllinn var orðinn illa far-
inn af ryði og lélegur. Þá varð
það úr að hann keypti gula
bílinn sem hann pantaði í
upphafi en vildi ekki sjá þeg-
ar hann kom til landsins.
Hann var enn óryðgaður af
því að hann haföi komið í
skipslestinni og sloppið við
allt sjórok."
Hefur bíllinn reynst vel
þrátt fyrir vondan lit á sínum
tíma?
• •
ENN A GAMLA VORU-
BÍLNUM HANS PABBA
Hann œtlaöi aldrei ad
veröa vörubílstjóri en hann
er þad nú samt. Hann er hjá
Þrótti á (> hjóla Volvo, er í
smábíladeildinni eins og þeir
á 10 hjóla trukkunum segja,
ot> heitir Ingibergur Sigurðs-
son.
Hann gerir fleira en aka
fyrir Þrótl. Heimu í skúr
stendur gamall en glœsilegur
Chevrolet-vörubíU, árgerd
1055, sem fadir hans átti og
Ingibergur gerdi upp eftir aó
bílnum var lagl. En þegar
Ingibergur var ungur maöur
stóö liugur hans til annars en
að veröa vörubílstjóri. Hann
var í rauninni búinn ad full-
menntu sig til allt annars
Félagar í karlaklúbb buðu
mér að halda hjá sér fyrir-
lestur um daginn. „Geturðu
ekki talað um reykingar og
krabbamein?" spurði fyrir-
liðinn, sem var sterklegur,
veðurbitinn iðnaðarmaður á
miðjum aldri. Hinir kinkuðu
kolli alvarlega. „Við vorum
að missa einn félaga okkar
fyrir tveimur mánuðum,"
sagði annar þeirra. „Hann
fékk krabba í lunga og var
dáinn á nokkrum vikum." Eg
samþykkti að gera þetta.
Fyrirlesturinn var haldinn í
salarkynnum klúbbsins. Eg
kom heldur seint svo að
fundur var hafinn þegar ég
birtist. Formaðurinn tók á
móti mér í dyrunum með
sígarettu í annarri hendi og
glas í hinni. „Eiginlega reyki
ég sama og ekki neitt," sagði
hann flissandi, „fáðu þér
sæti." Ég kastaði kveðju á
hópinn, setti upp spekings-
svipinn og fór að raða papp-
írum á borðið fyrir framan
mig. Að aflokinni máltíð,
ræðuhöldum, söng og alls
konar skringilegum tilfær-
ingum komst ég loksins að.
ALGENGT KRABBAMEIN
„Lungnakrabbi er ein al-
gengasta krabbameinsteg-
undin hérlendis og hefur far-
starfs þegar örlögin gripu i
taumanu.
„Já, ég lærði bakaraiðn, út-
skrifaðist 1965. Ég réð mig
strax á Gullfoss, skip Eim-
skipafélagsins, og var þar í 7
ár eða þar til skipið var selt úr
landi árið 1973. Þá fór ég
með skipinu út til Hamborg-
ar, þar sem það var afhent
nýjum eigendum, en fór sjálf-
ur til Kaupmannahafnar og
réð mig sem kökugerðar-
mann á Hótel DAngleterre
við Kóngsins nýja torg í eitt
ár. Þá fór ég heim og var
ákveðinn i að setja upp bak-
arí. Þá veiktist pabbi og ég
hljóp í skarðið fyrir hann því
einhver varð að reka bílinn.
ið hratt vaxandi á þessari öld
eins og annars staðar. Enn
sem komið er er lungna-
krabbi tíðari hjá körlum en
konum og talið að 85% stafi
af sígarettureykingum. Þeir
sem reykja eru i margfalt
meiri hættu að fá lungna-
krabba en aðrir og þessi
hætta eykst eftir því sem
meira er reykt. Þetta hefur
verið sannað á óyggjandi
hátt í rannsóknum á fólki
svo og með dýratilraunum.
Ef menn hætta að reykja
minnkar hættan á lungna-
krabbameini á nýjan leik.
Sígaretta brennur við liðlega
400 gráða hita. í sjálfri glóð-
inni myndast ýmiss konar
efni en talið er að 5 billjón
efnisagnir séu í hverjum
millilítra af reyk. Sum þess-
ara efna eru krabbameins-
valdandi; þau fara inn í
frumur og hafa áhrif á stýri-
kerfi þeirra svo að vöxtur
breytist. Sýnt hefur verið
fram á að einstök efni úr
brunninni sígarettutjöru
geta valdið húðkrabbameini
í dýrum sé þeim nuddað inn
í húðina eða skinnið. Frum
um í slímhimnum lungn-
anna er sérlega hætt þar
sem tóbaksreykurinn um-
vefur og fer inn í þær." Ég
gerði lítið hlé á máli mínu.
Bíllinn var útgerð foreldra
minna. Og hér er ég enn,“
segir Ingibergur.
Nú hlýtur madur sem legg-
ur á sig að gera upp gamlan
bíl að hafa töluverða bíla-
dellu. Heldurðu að þú vœrir
annars staðar núna ef þú
hefðir ekki hlaupið í skarðið
fyrir föður þinn á sínum
tíma?
„Nei, það hugsa ég ekki,
enda var þetta ekkert sem
mér var þröngvað út í á nokk-
urn hátt. Kannski hefði ég
valið þetta starf eftir sem áð-
ur, hver veit?"
Ingibergur tók við rekstri
vörubílsins árið 1976 og ók
honum til 1979 og gaf honum
Menn virtust taka ágætlega
eftir því sem ég var að segja.
Hnausþykkur sígarettureyk-
ur hvíldi yfir nokkrum borð-
anna. „Algengast er að
lungnakrabbamein upp-
götvist þegar menn eru 45—
75 ára en ótal rannsóknir
hafa sýnt fram á að sjúkdóm-
urinn þróast á löngum tíma í
flestum tilvikum. Það fyrsta
sem gerist er að bifhár
lungnanna deyja eða líða
undir lok á litlum afmörkuð-
um svæðum, en sígarettu-
reykur virðist hafa lamandi
áhrif á starfsemi þeirra.
Þessi h'ár þekja slímhimnur
lungna að innan og fjarlægja
óhreinindi, smákorn og agn-
ir sem berast ofan í lungun.
Hreinsikerfi lungnanna bil-
ar, í kjölfar þessa fylgir óeðli-
legur frumuvöxtur fyrir til-
stiíli krabbameinsvaldandi
efna í reyknum sem getur
leitt til þess að æxli myndast.
EINKENNI
Fyrstu einkenni lungna-
krabbameins eru hósti sem
eykst jafnt og þétt. Sumir
fara að hósta blóði en þessi
einkenni fara framhjá flest-
um þar sem margir reyk-
ingamenn hafa haft hósta
um árabil vegna krónísks
bronkitis sem stafar af bilun í
þá endanlega frí frá vinnu eft-
ir 25 ára dygga þjónustu. En
þar með var ekki sagt að
sögu bílsins lyki. Ingibergur
tók strax ákvörðun um að
gera hann upp, enda var
hann enn í sæmilegu ástandi
þegar hann komst á aldur.
Fleira réð því að Ingibergur
vildi gera bílinn upp, hann á
sér nefnilega nokkuð sér-
kennilega sögu innan fjöl-
skyldunnar.
„Það var þannig að pabbi
keypti svona bíl nýjan, ná-
kvæmlega eins og þennan,
árið 1955 og borgaði þá fyrir
hann 67 þúsund krónur án
palls. Þegar hann gekk frá
kaupunum tók hann fram við
bifhárahreinsun lunghánna.
Þessu fylgir vaxandi mæði
og almennur slappleiki,
brjóstverkir og margir létt-
ast. Greiningin er staðfest
með lungnamynd, sneið-
myndatöku, hrákaskoðun,
speglun og ýmiss konar
blóðrannsóknum.
MEÐFERÐ
Sú meðferð sem kemur til
greina er skurðaðgerð,
krabbalyfjameðferð og
geislun. Batahorfur eru und-
ir ýmsu komnar, aldri og
ástandi sjúklings, staðsetn-
ingu, dreifingu og tegund
æxlisins. Þrátt fyrir ýmsar
tegundir meðferðar lifa ein-
ungis 10—20% af sjúkling-
unum í fimm ár eftir grein-
ingu. Ef krabbameinið hefur
ekki dreifst til annarra líf-
færa eru horfurnar mun
betri. En fyrir einstaklinginn
sem fær sjúkdóminn skipta
þessar tölur litlu máli. Eng-
„Já já, hann var í vinnu al-
veg til 1980, en var þá náttúr-
lega orðinn nokkuð þreyttur
en alveg í lagi samt. Og auð-
vitað tímdi ég ekki að henda
honum. Ég setti bílinn inn og
hófst handa. Ég reif bókstaf-
lega allt í sundur í honum,
skrúfu fyrir skrúfu, og var sjö
ár að gera við bílinn með
ærnum tilkostnaði og fyrir-
höfn. Ég reyndi að hafa yfirlit
yfir klukkustundafjöldann
sem fór í þetta en gafst upp á
því fljótlega. Og á kostnaðin-
um líka."
Það fer ekki á milli mála að
bíllinn er glæsilegur, enda
segir Ingibergur að hann sé
ekki verri en nýr og er vel
brúklegur til ýmissa starfa
enn í dag. Þegar Húsasmiðj-
an opnaði verslun í Hafnar-
firði var Ingibergur fenginn,
ásamt nokkrum félögum sín-
um í Fornbílaklúbbnum, til
að aka um Hafnarfjörð með
timbur á bílunum. Og ýmis-
legt fleira fellur til, annað-
hvort fyrir hann sjálfan eða
aðra.
inn getur sagt fyrir um bata-
líkur hvers og eins, ótrúleg-
ustu hlutir geta gerst og fólk
svarar meðferð á mismun-
andi vegu. Það er því sérlega
mikilvægt að sjúklingurinn
gefi aldrei upp vonina held-
ur berjist til þrautar. Andleg-
ur styrkur, hugrekki og
bjartsýni eru mikilvæg í
vopnabúri hvers og eins þeg-
ar fengist er við alvarlega
sjúkdóma. En aðalatriðið er
þó að menn hætti að reykja
með öllum tiltækum ráð-
um." Ég horfði fram í salinn.
Margir héldu á sígarettu og
sugu úr henni reykinn af of-
forsi. „Sumir segja," bætti ég
við, „að sérhver sígaretta
stytti aevina um u.þ.b. 5 mín-
útur." Ég hætti og fékk kurt-
eislegt klapp. Formaðurinn
stóð á fætur, þakkaði mér
fyrir og settist á nýjan leik.
Hann tók upp sígarettu,
kveikti sér í og sagði stund-
arhátt: „Ég held ég stytti æv-
ina um 5 mínútur í viðbót.
Ég tek það bara af kvótanum
sem annars fer í þynnku og
vanlíðan." Margir hlógu dátt.
„Afneitun reykingamanna
er ótrúleg á stundum," sagði
ég við sjálfan mig, þakkaði
fyrir matinn og gott hljóð og
gekk heim á leið i kvöld-
kyrrðinni.
SJÚKDÓMAR OG FÓLK
Lungnakrabbamein