Tíminn Sunnudagsblað - 01.04.1962, Blaðsíða 22

HJÁLPRÆÐISHERINN
I Framhald af 131. sí3u.
! dymbilvikunni og um páskana 1903.
I Þá logaði allt í óeirðum kvöld eftir
kvöld, svo að til handalögmáls kom.
Þar var fremstur í flokki maður sá,
er Gunnlaugur hét, Illugason, og
fylgdu honum allmargir skólapiltar,
Gerö jarðar -
Framhald af 127. siðu.
slíkan halla, en á Tjörnesi er unnt að
lesa 700 m þykkan stabba af gömlum
setum og hraunum í 70 m háum og
5—6 löngum sjávarkambi. Svipað
er þessu háttað bæði á Vestfjörðum
og á Austurlandi. Á báðum þessum
stöðum hallar blágrýtislögunum í átt
frá sjó, og má rekja hallann svo að
tugum km skiptir, einkum sums stað-
ar á Austfjörðum.
Eldgos flytja með sér bráðin jarð--
efni úr meira dýpi en beinar athug-
anir ná til og hjálpa okkur þannig til
þess að skyggnast inn í leyndardóma
diúpanna. En þá er eftir að vita, úr
hvaða dýpi hraunkvikan hefur borizt.
Til lausnar þeirri gátu leitum við á
vit jarðeðlisfræðinnar. Samkvæmt
lagskiptingu hnattarins, sem fyrr var
getið, koma líparítgos vart úr meira
en 30 km dýpi. Heimkynni blágrýtis-
kvikunnar eru rétt undir sialskorp-
unni eða í 25—60 km. dýpi. Til er
gosberg, sem virðist vera komið enn
dýpra að, en fremur er það sjaldséður
gestur á yfirborði jarðar.
Farg berglaganna eykst með dýp-
inu í réttu hhitfalli við þykkt þeirra
og eðlisþyngd. Þegar vissu dýpi er
náð, ríkir jafnvægi, og er hvorki jarð-
hræringa né' eldsumbrota að vænta á
meira dýpi. Jafnvægisdýpi þetta er
breytilegt frá stað til staðar á hnett-
inum, en að meðaltali nemur það um
það bil 120 km. Með öðrum orðum
sagt, þá eiga eldsumbrot sér stað ein-
ungis í allra yzta lagi jarðskurnarinn-
ar, sem nemur ekki nema tveim
hundraðshlutum af geisla (radius)
hennar.
! La&isn
! 5. kross»
; gáfu
er sumir urðu síðar valdamiklir
embættismenn.
Rósturnar koniust í algleyming á
föstudaginn langa. Varð þá háreysti
slík í samkomusalnum, söngur og ösk-
ur, að slíta varð samkomunni. Dag-
inn eftir fór á sömu leið, o,g kom þá
til átaka milli Gunnlaugs og fyrirliða
Hjálpræðishersins, Pedersens að
nafni. Virðist stilling hans hafa brost
ið, og báru þeir högg og spörk livor
á annan, hann og Gunnlaugur, og þó
tók fyrst í hnúkana á páskadaginn.
Ruddist Gunnlaugur þá með flokk
skólapilta inn í húsið, en Pedersen
hugðist flýja upp stiga. Myrkur var
í stiganum og varð Pedersen fóta-
skortur, svo að Gunnlau.gur náði hon-
um. Lagðist hann þar ofan á hann
og lét kné fylgja kviði. Urðu þar harð
ar sviptingar, Gunnlaugur barði and
stæðing sinn og þjarmaði að honum,
en Pedersen hrópaði hvað eftir annað
á hjálp. Komu þá menn úr húsinu
og hröktu árásarmennina brott. Var
Gunnlaugur þá sár, því að Pedersen
hafði bitið hann svo í eyrað í myrkr-
inu, að logblæddi úr. Pedersen var
aftur á móti marinn og lerkaður, því
að honum hafði orðið óhæg legan í
stiganum undir andstæðingi síiium
og höggum hans.
Eftir þessa viðureign kærði Gunn-
laugur Pedersen og krafðist bóta. En
það hefði hann átt að láta ógert, því
að málið gekk á hann sjálfan.
XIII.
Þessi saga, sem sannast sagna er
íslendingum ekki til mikils sóma,
verður ekki rakin lengra. En lengi
mun hafa viljað við brenna, að Hjálp
ræðishersfólkið sætti aðkasti, þótt
smám saman drægi úr því.
Hjálpræðisherinn festi rætur í hia
um helztu kaupstöðum landsins, eigti
aðist þar samkomuhús og hóf gisti-
húsrekstur. Um skeið tók hann að sér
flutning á pinklum og varningi hér
innan bæjar og milli Hafnarfjarðar
og Reykjavikur, og hann stofnaði
skrifstofu til þess að halda uppi spurn
um-iim og leita uppi fólk, bæði erlent
og innlent, sem týnt var vandamönn-
um sínum. Bar sú leit ekki svo sjald-
an árangur. Fyrsti íslendingurinn,
sem spurzt var fyrir um, var kona,
sem hét Valgerður Jónsdóttir og
hafði fyrr átt heima í Fjósakoti á
Akranesi, en ætlað var, að flutzt hefði
suður í Garð. Eitt sinn hafði Hjálp-
ræðisherinn jafnvel með höndum
garðyrkjutilraunir á Skildinganesmel
um. Hjúkrun hjúkra og aðhlynning á
heimilum, sem báglega voru stödd,
hélt áfram að vera veigamikill þátt-
ur í starfinu, og eitt sinn, þegar
skarlatsótt gekk í Reykjavík, skýrði
Herópið frá því með nokkurri
hreykni, að héraðslæknirinn, Guð-
mundur Björnsson, hefði snúið sér
með hjálparbeiðni til Hjálpræðishers-
ins. Lautinant Hólmfríður Hermanns-
dóttir, sem falið var þetta starf, varð
kapteinn að launum fyrir ósérplægni
þá, er hún sýndi. -
Dorkasarsamband hétu hjálparsam-
tök, er Hjálpræðisherinn efldi einnig,
og stundum stofnaði hann ^érstök fél.
til þess að afla fjár og greiða fyrir trú
bpði sínu. Kærleikshafið hét til dæm-
is félag, er stofnað var á ísafirði til
að draga saman fé í húsaleigukostn-
að Hjálpræðishersins þar.
í öllum þessum umsvifum var meg
inkappið lagt á prédikanir og fortöl-
ur. Stundum brostu kannske sumir að
samkomuboðunum, svo sem þessari
auglýsingu:
.Fimmtudagskvöldið þann 6. febr.
Í42
T í 11 I N N
SUNNUDAGSBLAÐ