Tíminn Sunnudagsblað - 03.03.1973, Síða 2

í
—i—I
Senn eru liönir sjö áratugir siftan
siminn kom til landsins. Fáum
löndum var eins mikil nauftsyn á
honum, og fá nútimatæki hafa
breytt eins mikift lifi strjálbýlis-
fóiksins. Vift eigum bágt með aft
gera okkur i hugariund, hvernig
simalaust lif væri. Raunar má
segja, aö siminn væri fyrstur á
vettvang i tækniþrenningunni, sem
gerbreytti sveitaiifinu á islandi —
en þessi þrenning er sfminn, veg-
irnir og rafmagnift.
AUir þessir þættir þæginda-
þrenningarinnar hafa tekift
mikium breytingum frá bernsku-
árum sinum i landinu — en þó
siminn minnstum, þótt hann væri
fyrstur á vettvang og kynlegt megi
viröast. Breiftir vegir meft góftu
slitlagi, sem nú eru sem óftast aft
taka vift á aðalleiftum, eru harla
ólikir troftningum þeim, sem bfl-
arnir klöngruðust cftir fyrstu árin
hér. Um 1930 var þaft stíf tveggja
daga ferft aö fara á bii milii Akur-
eyrar og Reykjavikur. Nú leika
menn sér aft þvi á þriöjungi þess
tima. Rafmagnift kom frá litlum og
dreifftum stöftvum, heimaraf-
stöftvum og vindrafstöftvum á
fjóröa og fimmta tugi aldarinnar,
en nú vantar litift á, aö allt landiö —
strjálbýlift lika — sé rafvætt frá
samveitum stórra orkuvera.
En siminn, hefur hann ekki
breytzt aft sama skapi? Rétt er
þaft, aft sjálfvirkar stöftvar og sjálf-
virkt kerfi færa sffellt út rlki sitt i
þéttbýlinu, sem nýtur góftrar
þjónustu og sambands miiii kjarna,
en sömu sögu er ekki aft segja úr
sveitum landsins. Aö visu er simi
nú kominn á langfiesta sveitabæi,
og er þaft aft sjálfsögftu mikilvægt.
En tækin og þjónustan eru þar enn
furftuiega gamaldags. Hvernig ætli
fjölskyldu I Reykjavik þætti aft
hafa sameiginlega símalinu meft
einum tiu öftrum nágrönnum og
verfta aft sæta lagi aft komast aft og
una þvi, aft hver, sem vildi I þessu
símahverfi, gæti hlýtt á efta truflaft
simtöl? Þetta verftur fólk út um
allar sveitir aft þola, hartnær
sjötiu árum eftir aft siminn kom til
iandsins. A sumum sveitabæjum
má enn sjá á vegg trékassa forn-
lega mjög og nákvæmlega af sömu
gerft og fyrstu simakassana, sem
hingaft komu 1906. Þó fer slikum
forngripum náttúrulega fækkandi
sem betur fer. Og Siminn liggur
svo aft segja alls staftar i loftinu,
einn efta tveir strengir, sem duga
stórum byggftarlögum. Sveita-
stöftvarnar eru opnar tvisvar á
dag, einn efta tvo tima i einu, þótt
unnt sé aft nota slmann i leyfi efta
óleyfi innan sveitar lengri tima.
Svo mikil örtröft er á afgreiöslu-
timum sveitastöftvanna, aft
bændur og búalift verfta aft eyfta
klukkustundum i bib til þess aft ná
til næsta kaupstaftar efta
Reykjavikur, hafi stykki bilaft i
dráttarvél um sláttinn, eöa önnur
erindi þurfi aft reka, og verftur slik
bib stundum aft endurtakast nokkra
daga I röft. Þær eru ótaldar vinnu-
stundir sveitafólksins, sem fara I
þessa simabift. Og þegar samband
fæst milli fjarlægra stafta, er þaft
svo lélegt, aft stundum tekst afteins
meö herkjum efta alls ekki aft
koma orftum á milli og láta þau
skiijast. Kemur þá bæfti til truflun
frá öftrum, sem hafa sömu sima-
linu, og örtröft á aftallinum.
Þaft er vitanlega eitthvert mikil-
vægasta hagsmunamál sveitanna
aft hafa sima á hverju býli. Þaft er
sjálfsagftur hlutur nú á timum. En
þaft er ekki nóg. Markift á aft setja
hærra. Þaft verftur aft leggjast
niftur, aö mörg heimili séu um
sama simanúmer efta sömu sima-
linu. Slikt er háttur, sem heyrir for-
tiftinni til, og er engan veginn sam-
boðinn tæknivæddu landi, enda
mun slikt fáheyrt nú orftift á by ggftu
bóli annars staftar en hér og til-
heyrir vanþróuöu ástandi. Þaö er
nú orftift auðvelt og alls ekki dýrt aft
leggja fjöiþrábaiinur i jörft, efta þá
á staurum, ef þurfa þykir. Gamli,
syngjandi simavirinn á aft vera úr
sögu og meft honum margir þeir
simastaurar, sem orftnir eru
grænir aftur. Sveitaheimilim eiga
aft fá sinn einkasima eins og kaup-
staöarheimiiin, og scm flest sjálf-
virkt samband, sem á eftir kæmi.
Gömlu trékassarnir, módel 1906,
eiga aft hverfa af stofuveggjunum.
Sveitafólkiö á ekki aft þurfa aft bifta
klukkustundum saman eftir sam-
tali, sem annaft hvort fæst svo ekki
efta heyrist ekki.
Ég hef oft undrazt þaft síftustu
tvo áratugina, hve liftsoddar
sveitanna hafa verift þolinmóftir í
simamálunum og horft á þaö meft
jafnaftargefti, aft þéttbýlift fari þar
stórskrefum á undan sveitunum.
Þaft er eins og þessum mönnum
hafi þótt nægja, aft sveitabýlin
fengju einhvern simaenda, jafnvel
þótt væri I félagi meft tfu öftrum, og
þá væri iokamarki náft. Þetta
verftur aft breytast. Sveitirnar eiga
og verfta aft fá simaþjónustu sam-
bærilega vift þéttbýlift. Þaft er
hægftarleikur nú á timum og full-
komin réttlætiskrafa sveitafólks-
ins.
—AK
Að hengja tíu heimili á
sömu símalínuna
wmsmmmmmmmmmmmmmm
v
7
194
Sunnudagsblaö Tímans