Morgunblaðið - 04.07.2004, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 4. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
F
í
t
o
n
/
S
Í
A

F
I
0
0
9
1
3
8
Í SUMAR hefur verið unnið að því
að stöðva eyðileggingu á húsum og
listaverkum Samúels Jónssonar
sem bjó í Selárdal í Arnarfirði.
Samúel hefur verið kallaður lista-
maðurinn með barnshjartað og eft-
ir hann standa sérstæð hús á
Brautarholtsjörðinni og forvitnileg
listaverk.
Húsasmiðirnir Sigurður Árni
Magnússon og Björgvin Sigurjóns-
son hjá Eik ehf. segja fyrsta
áfangann vera að loka listhúsinu
sem Samúel ætlaði sér, að þeirra
sögn, að flytja inn í en náði aldrei.
Þak þess var hrunið og veðráttan
að leggja það hægt en örugglega í
rúst. Kvistir voru dottnir af og
segir Björgvin þá hafa þurft að
horfa í brotin til að púsla þeim aft-
ur saman. Gluggar hafa verið end-
urbyggðir, gólf er komið í húsið
sem og milliloft. Í framtíðinni er
að sögn smiðanna áætlað að opna
lítið safn til að sýna verk Samúels.
Eru þau varðveitt hér og þar um
landið, m.a. hjá nágranna hans í
Selárdalnum. Er starfandi fé-
lagsskapur sem hefur það meg-
inmarkmið að beita sér fyrir við-
haldi og enduruppbyggingu á þeim
listmunum sem liggja undir
skemmdum. Meðal annars á að
hanna að nýju steypta girðingu
umhverfis húsið sem var listaverk
í sjálfu sér en er nú hrunið.
Samúel byggði sér einnig kirkju
á jörðinni og segir Björgvin stefnt
að því að skipta um tvo glugga og
laga þak hennar í sumar. Viðgerð
á turni standi einnig til.
Verkið er unnið fyrir tilstuðlan
landbúnaðarráðuneytisins og er
áætlað að allt að þrjár milljónir
fari í uppbygginguna í sumar. Er
það hluti af því að varðveita Sel-
árdalinn með það að markmiði að
byggja þar upp í framtíðinni.
Sérstæð
listaverk í
Selárdal
vernduð
Morgunblaðið/Björgvin Guðmundsson
Kvistirnir á listhúsi Samúels Jónssonar í Selárdal eru hver sinnar stærðar
og því getur verið vandaverk hjá smiðunum að laga þá eins og annað.
BÆJARSTJÓRN Austur-Héraðs
hefur ákveðið að krefjast eignar-
náms á landi í eigu Kaupfélags Hér-
aðsbúa, sem liggur innan marka
skipulagssvæðis miðbæjarkjarna á
Egilsstöðum.
Bæjarstjórn samþykkti á fundi í
vikunni yfirlýsingu þar sem segir að
í framhaldi af samningaviðræðum
við KHB, sem hafi verið árangurs-
lausar, muni sveitarfélagið afla sér
heimildar til eignarnáms. „Austur-
Hérað lýsir jafnframt yfir að þegar
niðurstöður matsnefndar liggja fyrir
mun bæjarfélagið halda áfram samn-
ingaviðræðum við KHB vegna þess
lands sem er í eigu KHB og ekki er
innan þess svæðis sem Austur-Hér-
að mun óska eftir að taka eignar-
námi.“
Landið sem neyta á eignarnáms-
heimildar á afmarkast af skilgreindu
miðbæjarsvæði samkvæmt nýaf-
staðinni hugmyndasamkeppni um
skipulag miðbæjarins. Það er frá
Fagradalsbraut í norðri, þjóðvegi 1 í
vestri og svæði austan Kaupvangs,
sem skilgreint er sem verslunar- og
þjónustusvæði, athafnasvæði og
íbúðasvæði skv. samþykktu aðal-
skipulagi og afmarkast vestan
hamrabeltis og samkvæmt landeign-
arlínu KHB í suðri.
Yfirlýsingin var samhljóða sam-
þykkt í bæjarstjórn. Hafa kaup-
félagsmenn gefið til kynna að þeir
myndu sætta sig við eignarnáms-
ferli, ef ekki tækjust samningar um
kaup sveitarfélagsins á landinu, en
mikið bar á milli í hugmyndum
manna um verð á þessu tiltekna
landsvæði.
Austur-Hérað
krefst eignarnáms
á landi fyrir miðbæ
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
Austur-Hérað ætlar í landtöku:
Hyggst taka land í eigu Kaupfélags
Héraðsbúa eignarnámi.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Í NÝLEGU tölublaði tímaritsins
Sögu fjallar Svavar Jósefsson sagn-
fræðingur um rannsóknir danskra
yfirvalda á sannleiksgildi þeirrar
sögu að Danir hafi ráðgert að
myrða Jón Sigurðsson í kjölfar
þjóðfundarins árið 1851.
Í greininni, sem er unnin upp úr
BA-ritgerð um efnið, rekur Svavar
atburðarásina í kringum þjóðfund-
inn og nefnir að í forystugreinum
íslenskra dagblaða á þeim tíma hafi
mikið verið rætt um grimmd stift-
amtmannsins og Trampe greifa og
það hafi verið umtalað að dönsku
hermennirnir hefðu fengið skipanir
um að skjóta Jón Sigurðsson,
Hannes Stephensen og Jón Guð-
mundsson ef til vandræða kæmi.
„Ef maður ætti að geta sér til
um hvernig sagan hafi komist á
kreik eftir að danskir hermenn
voru sjáanlegir í miðborg Reykja-
víkur og Íslendingar, sem voru
bitrir vegna niðurstöðu þjóðfund-
arins, hafi verið að velta því fyrir
sér hvers vegna þeir væru vopn-
aðir. Þetta er að því gefnu að hún
sé ósönn, sem flest bendir til,“ seg-
ir Svavar.
Utanríkisráðuneytið
hóf rannsókn
Hann segir að Bodil Begtrup,
sem var sendiherra Dana hér á
landi árin 1949–1956, hafi átt frum-
kvæði að því að danska utanrík-
isráðuneytið hæfi rannsókn á sann-
leiksgildi þessarar sögu í kjölfar
hundrað ára afmælis þjóðfundarins.
„Begtrup hefur eflaust borist
sagan til eyrna eftir að hún kom
hingað. Hún tekur fram í bréfi sem
hún skrifaði að prófessorar við Há-
skóla Íslands hafi sagt sér að það
væri útbreidd söguskoðun hér á
landi að Danir hafi ætlað að lífláta
þremenningana,“ segir Svavar en
sagan af líflátstilraununum birtist
auk þess í leiðara Þjóðviljans í til-
efni hundrað ára afmælis þjóðfund-
arins árið 1951.
Svavar segir að Begtrup hafi ver-
ið umhugað um ímynd Dana meðal
Íslendinga auk þess sem dönsk
stjórnvöld vildu bæta sambandið
við Íslendinga. Begtrup óskaði eftir
því að danska utanríkisráðuneytið
léti rannsaka málið. Ráðuneytið
féllst á það og fól ungum sagnfræð-
ingi, Niels Petersen, að vinna verk-
efnið árið 1951. Í niðurstöðu sinni
komst Petersen að því að hún væri
væntanlega ósönn og sönn-
unarbyrðin væri Íslendinga.
Utanríkisráðuneytið leitaði álits
danska menntamálaráðuneytisins
vegna málsins. Í samskiptum þeirra
kom meðal annars fram ákvörðun
ráðuneytisins að niðurstöður rann-
sóknarinnar yrðu aðeins gerðar op-
inberar ef ráðuneytið teldi það
hentugt.
Svavar segir að þótt Petersen
hafi komist að þeirri niðurstöðu að
enginn fótur væri fyrir sögunni hafi
ráðuneytið engu að síður ákveðið að
gera niðurstöðurnar ekki opinber-
ar. Hann segir að sú ákvörðun hafi
eflaust komið til vegna samskipta
þjóðanna á þeim tíma.
„Það var kul í samskiptum þjóð-
anna á þessum tíma og ráðuneytið
hefur eflaust ákveðið að halda
rannsókninni leyndri til að forðast
togstreitu,“ segir Svavar.
Danir létu rannsaka
málið árið 1951
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Þjóðfundurinn sem haldinn var árið 1851. Myndin er í eigu Alþingis.
Niðurstöðurnar ekki gerðar opinberar
Ráðgerðu dönsk yfirvöld að myrða Jón Sigurðsson?
ÍSLAND endaði í 11. sæti í opna
flokknum á Evrópumótinu í brids
en liðið vann Tékka, 23:7, í 33. og
síðustu umferð í gærmorgun. Ís-
lenska liðið fékk 538,5 stig.
Ítalía vann mótið með yfirburð-
um, 6. skiptið í röð og fékk 657
stig, Svíar urðu í 2. sæti með 614,5
stig og Pólverjar hrepptu brons-
verðlaun með 590,5 stig, einu stigi
meira en Rússar og 4 stigum
meira en Englendingar en þessar
fimm þjóðir tryggðu sér þátttöku-
rétt í heimsmeistarakeppninni
sem fram fer í Portúgal á næsta
ári.
Í kvennaflokki endaði Ísland í
20. sæti en þar lauk keppni á
föstudagskvöld. Svíþjóð varð Evr-
ópumeistari í þeim flokki.
Ísland í ellefta sæti
GEORG Sigurðsson, tíu ára dreng-
ur, var sjö milljónasti gesturinn í
norska skemmtigarðinum Tusen-
fryd við Ósló. Georg hlaut í verð-
laun 25 kíló af ís og frían aðgang að
garðinum og leiktækjunum þar til
æviloka.
Garðurinn hefur verið starf-
ræktur í sextán ár og býður upp á
alla hugsanlega afþreyingu fyrir
börn. Þar eru m.a. vatnsrennibraut-
ir, rússíbanar, útsýnisturn og bíla-
braut auk þess sem reglulega er
boðið upp á ýmis skemmtiatriði.
Aðstandendur Tusenfryd sögðu
Georg hafa verið ánægðan með
verðlaunin en hann heimsótti garð-
inn með föður sínum og eldri bróð-
ur sl. fimmtudag.
Georg Sigurðsson varð sjö millj-
ónasti gesturinn í skemmtigarði.
25 kíló af ís
og frír að-
gangur til
æviloka
LÖGREGLAN á Hvolsvelli hefur
lagt hald á umtalsvert magn fíkni-
efna sem átti að smygla inn á
Landsmót hestamanna á Hellu og
hefur bæði fundið hörð fíkniefni
og kannabisefni. Tekin hafa verið
28 grömm af hvítu efni og auk
þess nokkur hylki sem í er glær
vökvi sem ætla má að séu deyfi-
eða sljóvgunarlyf. Þá hefur verið
lagt hald á nokkurt magn af
brúnu efni sem ætla má að sé hass
og hassblanda. Lögreglumenn
hafa því lagt hald á 41 gramm af
hvítum efnum og nokkur grömm
og mola af öðrum efnum.
Þrátt fyrir góðan árangur við
fíkniefnaleit valda málin lögregl-
unni nokkrum áhyggjum en fyrir
landsmótið var áhersla lögð á
málaflokkinn. Fangageymslur lög-
reglunnar á Hvolsvelli voru full-
nýttar aðfaranótt laugardags en
fimm einstaklingar gistu fanga-
geymslur vegna óspekta, fíkni-
efnamála og minni háttar líkams-
meiðinga. Mikil ölvun var á
mótssvæðinu í fyrrinótt.
Fíkniefnasmygl á
Landsmót stöðvað
MIKILL mannfjöldi er á Akureyri
vegna Essómóts barna í knatt-
spyrnu og Pollamóts hinna full-
orðnu og hefur allt farið vel fram
og mannlífið verið gott að sögn lög-
reglu. Gestir á Akureyri skipta þús-
undum og varð að vísa fólki frá
tjaldstæðinu við Þórunnarstræti í
gær þegar þar var orðið fullt og
hefur fólk því gist á Hömrum. Í KA-
heimilinu einu og sér voru 1.800
þátttakendur og aðstandendur
vegna Essómótsins. Einn maður var
tekinn grunaður um ölvun við akst-
ur í gærmorgun en að öðru leyti
hefur helgin verið róleg. Í gær var
veður þokkalegt á Akureyri, skýjað
og 8 stiga hiti.
Gestafjöld á
Akureyri
ÞÁTTUR Miðsitju-ræktunarinnar á
landsmóti hestamanna, sem nú
stendur yfir við Hellu, er býsna
drjúgur og það sem hæst ber er að
efstu hestar í afkvæmasýningu
mótsins eru þaðan. Kraflar frá Mið-
sitju er efstur heiðursverðlauna-
hesta en Keilir frá Miðsitju er efst-
ur þeirra er hljóta fyrstu verðlaun.
Þá hreppir Þóra frá Hólum efsta
sæti afkvæmahryssna.
Miðsitju-
hestarnir efstir