Morgunblaðið - 07.07.2004, Blaðsíða 37

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. JÚLÍ 2004 37
SEINNI tónleikar laug-
ardagsins í Skálholti voru af
allt öðrum meiði en kirkjukór-
verk Hildigunnar Rúnars-
dóttur kl. 15, nefnilega frönsk
kammerverk frá mið- og síð-
barokktíma. Ekki beinlínis of-
þvæld viðfangsefni hér um
slóðir og því forvitnileg fyrir
barokkunnendur með smekk
fyrir upprunalegum flutningi.
Kvað sá háttur raunar
ríkjandi núorðið, einkum með-
al yngri hlustenda sem á ann-
að borð hlusta á fornmúsík. Þó
skal játað, að stöku sinni (eink-
um í svítu F. Couperins) setti
að undirrituðum „déjà vu“-
snert af sjóveiki þeirri sem
forðum vildi fylgja verstu tikt-
úrum upphafshyggjunnar –
þrátt fyrir annars framúrskar-
andi fágun hérumrædds tríós.
Það, ásamt ærnu flúri og held-
ur löngu og hlutfallslega til-
breytingasnauðu prógrammi,
varð trúlega til að nokkrir
rosknir hlustendur læddist út í
hálfleik og misstu þar með af
ferskasta höfundinum þegar
Rameau fauk að lokum inn
sem hressandi öræfagustur í
ilmvatnsbúð.
Hvort stuttu dansþættirnir
fjórir eftir Louis Couperin (d.
1661), sem Françoise Lengellé
lék fyrst ein á sembal, væru úr
sömu svítu kom ekki fram,
enda þótt allir væru í A-dúr
nema Pavanan (I) sem var í
sammerkja fís-moll. Lengellé
lék syngjandi mjúkt, og
smekkvíst skynbragð hennar
á hæfilegum „ójöfnuði“ (inég-
alité) í tímamótun skilaði aðdá-
unarvert skýrum púlsi, þrátt
fyrir skrautnótusæg stílsins
og lútukenndu herplurnar.
Öll seinni verk voru í hönd-
um tríósins. Concert Royal nr.
3 í A-dúr, sjöþætt svíta eftir
François Couperin „hinn
mikla“ (d. 1733), var einum of
tilfinningaþrungin fyrir minn
smekk, kannski einkum fyrir
sundlandi styrkvakran
gömbuleik Marianne Muller.
Stóðu því helzt frískleg Gav-
ottan og dunandi sveita-
vargsmúsettan (V & VI) upp
úr frábærum samleik að öðru
leyti. Gamban var stundum í
bassahlutverki, stundum í
dúórödd á móti fiðlunni, og var
því eins og farið væri ýmist í
eða úr rithætti tríósónötu eftir
hvern þátt.
Loks voru tveir „kons-
ertar“, nr. 2 og 1 í G og C, eftir
Jean-Philippe Rameau (d.
1764) er uppnefndi alla þætti
sína líkt og skapgerðarstykki
síðari tíma. Hér kvað við öllu
nýtízkulegri tón, skyldari
Vivaldi, Bach og Händel, enda
eflaust sniðinn fyrir breiðari
áheyrendahóp. Sópaði mest að
rösklegum upphafsþáttum
hvors konserts, „La Laborde“
og „La Coulicam“, ásamt
þokkafullum G-Menúettinum
og hinum glaðværa „Le Véz-
inet“ í C-dúr.
TÓNLIST
Skálholtskirkja
Frönsk barokkverk eftir L. Coup-
erin, F. Couperin og Rameau.
Chiara Banchini barokkfiðla,
Marianne Muller gamba og
Françoise Lengellé semball.
Laugardaginn 3. júlí kl. 17.
KAMMERTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
FYRRI tónleikar síðasta
laugardags í Skálholti buðu
upp á sjö kirkjuleg kórverk
eftir staðartónskáldið Hildi-
gunni Rúnarsdóttur. Fyrstu
sex voru öll án undirleiks,
flest frekar stutt (á bilinu
3–6 mín.) og samin við
latneska og íslenzka helgi-
texta. Canite tuba (Þeytið
lúðurinn) var eins og lítil
fagnandi fanfara úr stuttum
ítrekuðum tónfrumum. Dav-
íðssálmur nr. 8 var við öllu
lengri og ekki síður fagn-
andi texta („hversu dýrlegt
er nafn þitt um alla jörð-
ina!“) og kom því nokkuð á
óvart að tónskáldið skyldi
frekar leggja áherzlu á
kyrrláta, nærri dulúðuga
lotningu með hægt líðandi
þykkum hómófónískum rit-
hætti. Á hinn bóginn bjó sá
hlustendum sannfærandi
millilendingu fyrir teitan
Davíðssálm nr. 150, hispurs-
lausustu rök Ritningar gegn
tónlistarhatri fornkirkju-
feðra er hvetur til að lofa
Guð með lúðrum, hörpu,
gígju, bumbum og gleði-
dansi […], þó að látin væru
nægja fáein strategísk högg
á symbal. Hér var sann-
arlega glatt í Drottins
ranni, og minnti mann um
hríð jafnvel á uppskerusöng
ungmenna í ísraelskum
samyrkjubúum.
Tveir sálmar eftir Hall-
grím Pétursson mynduðu
aðra kyrrðarstund með
bljúgt líðandi tónbænum í
strófískri hómófóníu áður
en kom að úttekt Hildi-
gunnar á Tunga mín vertu
treg ei á (ók. höf.), er lauk
fyrri helmingi dagskrár á
daggfersku hljómamáli þótt
hægferðugt væri. Allt sem
fyrr dável sungið, burtséð
frá inntónunarvanda í seinni
Hallgrímssálminum.
Hafi fyrri atriðin verið í
skemmra lagi verður það
ekki sagt um lokaverkið,
Máríuvísur við samnefndan
sálm sr. Einars Sigurðs-
sonar í Eydölum (auk fjög-
urra innskotserinda á
ítölsku úr Paradiso eftir
Dante Alighieri), er stóð í
fullan hálftíma. Lengdin
helgaðist einkum af heilum
22 sálmerindum og hefðu
e.t.v. mátt vera þriðjungi
færri, því þrátt fyrir ólíkar
söngáhafnir var á mörkum
að smíðin héldi fullri athygli
með aðeins orgel og slag-
verk í undirleik. Víbrafónn-
inn var að auki ofnotaður en
ýmis rytmísk slagtól van-
nýtt. Þá fannst manni há-
sviði sóprans fullmikið flík-
að, þó að sízt beri í sjálfu
sér að lasta engiltærleika
hans með Hallveigu Rún-
arsdóttur í broddi fylkingar.
Rithátturinn var annars
nokkuð fjölbreyttur og
skartaði m.a. seiðandi ósam-
hverfum takttegundum inn-
an um kyrrlátari kafla, þó
svo að stundum leitandi tón-
málið virtist stöku sinni (t.d.
í 17. „Nú skal fylgja fram á
leið“) fikra sig í framsækn-
ari átt en höfundi væri eig-
inlegt.
Keith Reed stjórnaði hér
Hljómeyki í fyrsta sinn og
tókst honum að mestu vel
upp í vandmeðförnu verki.
Kórnum sömuleiðis, þó að
æskuyfirvikt hafi varla bætt
fyrir gamlan aðalgalla,
skort á fyllingu í bössum.
Ríkarður Ö. Pálsson
Hildigunnur Rúnarsdóttir
TÓNLIST
Skálholtskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Verk eftir Hildigunni Rúnars-
dóttur, þ.á m. Máríuvísur
(frumfl.). Sönghópurinn Hljóm-
eyki; Frank Aarnink slagverk;
Steingrímur Þórhallsson orgel.
Stjórnandi: Keith Reed.
Laugardaginn 3. júlí kl. 15.
GAGNRÝNENDUR eru ekki á einu máli um
ágæti nýúkominnar sjálfsævisögu Bills Clint-
ons, líkt og glöggt má sjá á afstöðu tveggja
gagnrýnenda sem ritað hafa umsögn um bók-
ina fyrir The New York Times. Bókin, sem
ber titilinn Líf mitt (My Life), hefur þegar
selst í milljón eintökum, en hún kom út þann
22. júní síðastliðinn. Einn aðalgagnrýnenda
New York Times, Michiko Kakutani, fór afar
neikvæðum orðum um Líf mitt í dómi sem
var með þeim fyrstu til að birtast um bókina.
Segir Kakutani hina 957 blaðsíðna sjálfs-
ævisögu vera „hroðvirknislega, sjálfþægna og
oft óhemju leiðinlega“, og álítur hana búa yf-
ir sömu veikleikum og Clinton sjálfur í for-
setatíð sinni, þ.e. „agaleysi sem leiðir til só-
unar á tækifærum“.
Larry McMurtry, gagnrýnandi bókablaðs
New York Times, er á allt öðru máli í dómi
sem birtist í The New York Times Book Re-
view sl. sunnudag. Þar segir McMurtry bók-
ina vera einhverja þá innihaldsríkustu sjálfs-
ævisögu sem bandarískur forseti hafi skrifað.
„Engin önnur bók segir okkur á eins glöggan
og tæmandi hátt hvernig það er að vera for-
seti Bandaríkjanna,“ segir í dómi McMurtry,
sem bætir því við að Clinton kunni greinilega
það sem forsetarnir Reagan, Ford, Nixon og
Lyndon B. Johnson kunnu ekki, þ.e. að
skrifa.
Fjölmargir gagnrýnendur hafa tekið undir
það mat Kakutanis að bók Clintons sé
óskipuleg, langdregin og henni illa ritstýrt,
þó svo að margir telji að áhugavert umfjöll-
unarefnið vegi sterklega upp á móti. Á
sunnudag birti bókablað The Washington
Post til að mynda jákvæða umfjöllun Walters
Isaacsons, sem er þeirrar skoðunar að í bók-
inni nái Clinton „viljandi og óviljandi“, að
fanga kjarnann í persónuleika sínum og for-
setatíð í gegnum stíl og efnistök.
Deilt hefur verið á bók Clintons fyrir allt
frá því að bjóða lesendum upp á nokkurs
konar óhamið „dagbókarúrhelli“, til þess að
sýna kænsku og skoðanamótandi tilburði,
m.a. í þá átt að búa í haginn fyrir hugsanlegt
forsetaframboð eiginkonunnar, Hillary
Clinton, eða að reyna að snúa sig út úr Lew-
insky-hneykslinu. Í dómi sínum í bókablaði
New York Times gagnrýnir Larry McMurtry
þá áherslu sem fjölmiðlar hafa lagt á umfjöll-
un Clintons um fjölskyldu- og einkalíf sitt í
bókinni, og segir Líf mitt fyrst og fremst
vera bók um pólitík og þar öðlist hún gildi
sitt.
Bækur | Ævisaga Clintons í deiglunni
Löng og leiðinleg eða
glögg og tæmandi?
Reuters
Styr stendur um ævisögu Clintons, fyrrver-
andi Bandaríkjaforseta, líkt og hann sjálfan.