Íslendingaþættir Tímans - 19.01.1980, Blaðsíða 16

80 ára
Frú Theodóra Sigxirdardóttir
Frii Theodóra Siguröardóttir, ekkja
Steingrims Steinþórssonar skólastjóra á
Hólum, sióar búnaóarmálastjóra og for
sætisráóherra, varö áttræö hinn 12. dag
desember mán. s.l. Þaö má ekki minna
vera en ég sendi henni kveöju guös og
mina, enda þótt á seinni skipum sé og
sjálfur afmælisdagurinn aö baki. Ég lét
sitja viö þaö þá aö senda henni hlýjar
hugsanir. Og ætli þaö sé raunar ekki meir
um vert enfá og fátækleg orö á blaöi, sem
aldrei ná aö túlka hugsanir manns til hlit-
ar.
Hér veröur engin ættarsaga sögö né
heldur ævisaga. Theodóra er fædd og alin
upp i Reykjavik. Hún giftist Steingrimi
Steinþórssyni 17. júnl 1928, en hann haföi
þá fengiö veitingu fyrir embætti skóla-
stjóra á Hólum, fluttist með honum norð-
ur þangaö þá um voriö , gegndi umsvifa-
miklu húsfreyjustarfi á Hólastaö til 1935,
er Steingrimur tók viö embætti búnaðar-
málastjóra og þau hjón fluttu til Reykja-
vikur. Þar stóö heimili þeirra æ siðan.
Þar stóö hún við hliö eiginmanns sins
meöan bæöi liföu, bjó honum hlýlegt og
notalegt athvarf og gegndi meö stakri
prýöi þeim umsvifamiklu störfum og
skyldum, san hvildu á heröum eiginkonu
búnaöarmálastjórans, ráöherrans — á
heimili, þar sem daglega aö kalla komu
gestir allrastétta og öllum tekiö af sömu
alúð og höföingslund.
A sli"kum staö sem Hólar voru I Hjalta-
dal i þann tiö og raunar lengi siöan, valt
ekki öllu minna á húsfreyju en húsbónda
um að halda uppi sæmd og fullri reisn
þessa f ornhelga höfuðseturs. Þvi ber sizt
að neita, aö okkur Skagfiröingum mörg-
um, sem annt var um Hólastaö, þótti sem
vandfyllt myndi sæti höföingskonunnar
Guörúnar Hannesdóttur, eiginkonu Páls
Zóphaniassonar, er hvarffrá skólastjórn
og tók við ööru mikilsverðu starfi. Guörún
var drottning staöarins, tiginmannnleg
drottning, góð og mild. Og henni fylgdi
höföingleg reisn, hvar sem húnfór. Nokk-
ur ástæöa var til að óttast aö þetta stóra
og höföinglega heimili mundi setja ofan,
er ung og óreynd Reykjavlkurmær, óvön
öllum umsvifum, settist þar i húsmóður-
sæti og tæki viö allri umsýslu innan
stokks. En sá ótti reyndist ástæöulaus.
Naumast gat að visu ólikari menneskjur
en Guörún Hannesdóttur og Theodóru
Siguröardóttur. Og þó var þeim sumt
sameiginlegt.Einsog Guörún héltuppi, aö
sinum hluta, fullri reisn Hólastaðar, svo
16
var og um Theodóru. Fór ekki milli mála,
aö mikiö var i þessa ungu húsfreyju
spunnið. Hún var stjórnsöm, án þess að
nokkur yröi þess var.allt gekk eins og af
sjálfusér á þessu fjölmenna heimili. Hún
ávann sér trúnað og traust þeirra, er und-
irhana voru gefnir, óskoraða vináttu og
viröingu allra, er hinni kynntust og störf-
um hennar. Gestkvæmt var á Hólum i þá
daga, öllum boðið inn, öllum veitt af
rausn. Þetta varsjálfsagöur hlutur. Hólar
voru miöstöð. Þar voru haldin fjölmenn
bændanámskeiö sem stóðu nokkra daga
— og gistu flestir á Hólum, enda bilar litt
komnir til sögu. Þar voru haldnir sveitar-
fundir, búnaöarfélagsfundir, ungmenna-
félagsfundir o.s.frv. Allir þágu veitingar
— aö ógleymdum kirkjugestum. Og öllu
stjórnaöi Theodóra af frábærum myndar-
skap.
Sá, er þessar linur ritar, var prófdóm-
ari á Hólum I skólastjóratiö þeirra Páls og
Steingrims, og dvaldi þá a.m.k. hálfan
mánuö á staönum kringum sumarmálin á
vorihverju. Auk þess var ég e.k. pólitisk-
ur heimagangur hjá þeim Steingrimi og
Theodóru annaö veifiö þá vetur flesta,
sem þau sátu staðinn (vann m.a. meö
Steingrimi að útgáfu Hegra, pólitisks
héraösblaðs, fjölritaös). Ég þykist þvi
hafa verið sæmilega kunnugur öllum
heimilisháttum á Hólum i þá daga og geta
úr flokki talað.
Eftir aö þau hjón fluttu til Reykjavikur
uröu samfundir aö visu str jálli: þó fór ég
æði oft suður ýmissa erinda, sótti m.a.
flokksþing og miöstjórnarfundi Fram-
sóknarflokksins. Aö sjálfsögöu var ég þá
ávallt sem hver annar heimamaöur hjá
þeim Steingr. og Theodóru. Og margar
skemmtilegar minningar á ég fra As-
vallagötu 60. Enn var heimilisbragur
áþekkur þvi, sem áöur var á Hólum. Enn
/ar gestkvæmt sem fyrr — og þó meö öör
um hætti. Nú var Steingr. allajafna aö
heiman frá kl. 9 aö morgni. Æöi oft bar
það viö, að hann kæmi meö gesti meö sér
heim i hádegismat, einn eöa fleiri — og
langoftast fyrirvaralitiö. Ogþarvar aldrei
komiö aö tómum kofum. Það var eins og
húsfreyjan væri alltaf viö þvi búin aö taka
á móti gestum og gera við þá vel og
myndarlega. Oftkomusvo gestir á kvöld-
in og sátu stundum lengi. Heimiliö var þvi
hvorugu þeirra hjóna næðissamt. Fór þó
alls fjarri, aö nokkru sinni sæi á þeim
leiða eöa þreytu. Aö taka á móti gestum
var þeim hjónum báðum aufúsa en eigi
kvöö. Þess vegna leiö þar hverjum manni
vel. Steingrimur var á fótum fyrir allar
aldir. Þá var um stund næöi til skrifta og
umsýslu um einkamál.
Hægagangur eöa iöjuleysi hefur aldrei
verið frú Theodóru aö skapi. Hún hefur
unnið óhemju mikið um ævina. Skerpa
hennar og dugnaður hefur fátt látiö fyrir
standa. Húnhefur aldrei veriö i vandræö-
um meðaö láta timann liöa. Og er ég siö-
ast hitti hana fyrir tæpu ári, var hún enn
hvöt i spori.
Steingrimur lézt lá.nóvember 1966. Siö-
an hefur Theodóra haldið heimili meö ein-
um sona þeirra hjóna.
Attræörar veröur frú Theodóru Sigurö-
ardóttur eigi minnzt sem vert væri i fáum
afmælisoröum. Hún hefur framar öllu
verið húsmóðir i sönnustu og fegurstu
merkingu þess orös. Lifsstarf hennar hef-
ur veriö samfellt fórnarstarf, fórn fyrir
heimiliö, fyrir eiginmann og börn, fyrir
vandamenn og vini. Megi henni reynast
ævikvöldiö svo sem hún hefur unniö til-
Gisli Magnússon
Islendingaþættir