Vikublaðið - 17.12.1992, Page 6

6
VIKUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. desember 1992
t' ~ . *
•» 4* 4
í staðinn!
Gefðu Islandi skóg í jólagjöf.
Soluskalmii
við Suðurhlít) 38*
S* 40300 - 44081
m
jKOGRÆKT
RIKISINS
LeynistlM
snillingurá þtnu hámili?
Tónlistarhætíleika barna er unnt aö laða fram
snemma, só hlúö að þeim á róttan hátt. Hvatning
foreldra er góður bakhjarl en hljóðfæhð þarf líka
að vera ósvikiö. Vandað hljóðfæri reynist bami
ómetanlegt því aó lengi býr aö fyrstu gerð.
Vandað hljóðfæri-hjarta hvers menningarheimilis.
tewém
LEI
H.MAGNUSSONAR
GULLTEIGI6 • 105 REYKJAVIK • SIMI91
Opiö sunnudnga kl. 14.00 tii 18.00
tii septomberloka.
Aðalíundur
Strandgötu 41 hf. í Hafnarfirði
Aðalfundur Strandgötu 41 hf. verður haldinn þriðju-
daginn 29. desember næstkomandi kl. 20:30 í húsa-
kynnum félagsins að Strandgötu 41.
Stjórnin
AÐ UTAN
Craxi
Tangentopoli
Bettrno
Fall konungsins í
Bettino Craxi, formaður ítalska sósíalistaflokksins, hefur um ára-
bil verið einn áhrifaríkasti stjórnmálamaður á Italíu. Kosning hans í
formannssæti ítalska sósíalistaflokksins 1978 markaði þáttaskil í
sögu flokksins, og honum tókst á fáum árum að vekja hann til nýs lífs
og komast í oddaaðstöðu stjórnmálanna. En á einu ári hefur veldi
hans hrunið eins og spilaborg, og eftir standa rjúkandi rústir og fylgi
sem mælist innan við sjö prósent á landsvísu. Hvað veldur?
Þegar Bettino Craxi komst til
valda í ítalska sósíalistaflokknum
rúmlega fertugur að aldri árið 1978
markaði það ekki bara kynslóða-
skipti, heldur vildi hann innleiða
nýja hugsun í ítölsk stjómmál. Craxi
setti sér það markmið að móta nýtt
frjálslynt afl á milli stóru valda-
blokkanna í ítölskum stjómmálum,
kristilega demókrataflokksins (DC)
og Kommúnistaflokksins (PCI).
Hann hafði einsett sér að losa ítölsk
stjómmál úr viðjum þeirrar trúar-
kreddu, sem hann taldi einkenna
báða þessa flokka, hvom með sínum
hætti. Önnur tengd kaþólsku kirkj-
unni og hin tengd leifum marxískra
kennisetninga. Sósíalistaflokkurinn
átti að leiða ítölsku þjóðina yfir í nú-
tímann, þar sem fagmennska og
raunsæi átti að koma í stað hug-
myndafræðilegrar kreddutrúar. Kap-
ítalískt markaðshagkerfi var í raun
viðurkennt sem hagkvæmasta leiðin,
en flokkurinn átti að beita pólitísk-
um áhrifum sínum til þess að sníða
af því agnúana og tryggja félagslegt
réttlæti innan ramma markaðslög-
málanna. Ríkisvaldið átti ekki lengur
að vera þjónustutæki hinnar pólit-
ísku valdastéttar til þess að auka völd
sín, heldur lýðræðislegt tæki til jöfn-
unar í félagslegu og efnahagslegu
tilliti.
Allt voru þetta fögur áform í sjálfu
sér og flokkurinn fékk liltrú margra,
einkum úr hópi frjálslyndra mennta-
manna og millistéttarhópa. En
áformin fóru ekki alltaf saman við
efndimar.
Bandalag við Kristilega
demókrata
Craxi sá það fljótlega að leið hans
til áhrifa fólst í því að komast í odda-
aðstöðu þannig að hann gæti sett
kristilegum demókrötum skilyrði
fyrir stjórnarfriði. Til þess að ná
þeirri stöðu þurfti hann að koma
flokknum upp fyrir 10% fylgi, sem
tókst nokkuð fljótlega. í kjölfar mik-
illa hneykslismála í upphafi síðasta
áratugar, er tengdust frímúrarastúk-
unni P2 og mörgum háttsettum
valdamönnum Kristilega demókrata-
flokksins, tókst Craxi síðan að setja
flokknum stólinn fyrir dymar og
komast í forsætisráðherraembættið
árið 1983, þótt hann hefði ekki nema
rúmlega 10% kjörfylgi á bak við sig.
I stjómartíð sinni sýndi Craxi meira
stjómlyndi og röggsemi en lengi
hafði sést í forsætisráðherrastóli á It-
alíu. Stjórn hans náði tökum á land-
lægri óðaverðbólgu, hún kvað
hryðjuverkastarfsemina að miklu
leyti í kútinn og gerði atlögu að maf-
íunni. Og Craxi þótti sýna bæði
röggsemi og sjálfstæði gagnvart
Bandaríkjastjóm þegar ítalska far-
þegaskipiö Achille Lauro lenti í
höndum palestínskra sjóræningja.
Þótt stjóm hans hafi verið gagnrýnd
fyrir margt, þá varð því ekki neitað
að hún náði meiri árangri en sést
hafði um árabil á Ítalíu.
Uppgangstími uppanna
En valdið virtist stíga foringjanum
til höfuðs og hann safnaði í kringum
sig stöðugt stærri hirð jámanna, er
fylgdi foringjanum í einu og öllu og
naut þess í ríkulegri umbun valdsins.
Og það var ekki fyrr en eftir hat-
ramma deilu sem kristilegum tókst
að endurheimta forsætisráðherrastól-
inn á ný. En flokkamir störfuðu á
þessum árum í samstarfi við þrjá
smáflokka, Repúblikana, Sósíal-
demókrata og Frjálslynda, á meðan
Kommúnistaflokkurinn leiddi
stjómarandstöðuna á þingi. Sósíal-
istaflokkurinn jók fylgi sitt hægt en
sígandi, og foringinn talaði um „öld-
una löngu“ og sagði stjórnarsamstarf
til vinstri ekki í dæminu fyrr en hann
hefði leikið sama leikinn og Mitterr-
and í Frakklandi og orðið sterkasta
aflið á vinstri vængnum. En komm-
únistar (PCI) og arftaki þeirra, Lýð-
ræðislegi vinstri flokkurinn (PDS),
hafa lengst af haft tvöfalt til þrefalt
fylgi sósíalista, þótt dregið hafi sam-
an með þeim á tímabili.
í hópi þeirra jámanna, sem stóðu
foringjanum næstir, var ungur maður
af 68-kynslóðinni, Claudio Martelli,
sem gengið hafði til liðs við Craxi
nýskriðinn úr háskóla og var jafnan
kallaður „höfrungurinrí' eða erfða-
prinsinn. Meðan Craxi var forsætis-
ráðherra gegndi Martelli flokksfor-
mannsstarfi og seinna varð hann
varaforsætisráðherra í ríkisstjórn
Andreottis. Martelli átti eftir að
þakka fóstra sínum handleiðsluna og
vegsemdina méð eftirminnilegum
hætti þegar hann var orðinn dóms-
málaráðherra í núverandi ríkisstjóm
undir forsæti Giulio Amato.
Flæktur í net spillingar
Það var orðið óformlegt sam-
komulag á milli sósíalista og kaþ-
ólskra að þeir skyldu skiptast á um
forsætisráðherrastólinn, og Craxi
beið í raun eftir því að komast aftur í
stólinn þegar stjóm Andreottis hafði
sagt af sér eftir kosningaósigurinn í
apríl á þessu ári. En í millitíðinni
höfðu þeir atburðir gerst sem snúið
höfðu vopnunum í höndunum á hon-
um svo að hann var ekki lengur
gjaldgengur í forsætisráðherrastól-
inn. Astæðumar voru margar og
tengdust í raun því, hversu flokkur
hans var orðinn flæktur í rótgróið
spillingarkerfi Kristilega flokksins,
sem kennt hefur verið við greiðasölu
eða „klíentelisma“.
Það er ekki fráleitt að kenna síð-
asta áratug ítalskra stjómmála við
tvo menn, Giulio Andreotti og Bett-
ino Craxi. Andreolti átti að vísu ára-
tuga feril í innsta valdahring Kristi-
lega flokksins, en á níunda áratugn-
um tókst slíkt samstarf með honum
og Craxi, að þeir verða að teljast
áhrifamestu stjórnmálamennirnir á
þessum áratug. Aratugurinn ein-
kenndist líka af miklum hagvexti,
einkum á Norður-Italíu, og á yfir-
borðinu virtist allt nokkurn veginn
með felldu. En sannleikurinn er sá,
að velferðin var að stórum hluta tek-
in að láni, þannig að á áratugnum fór
árlegur halli á rekstri ríkissjóðs yfir
10% af vergri þjóðarframleiðslu,
sem er langt umfram það sem þekk-
ist í öðrum vestrænum ríkjum. Jafn-
framt óx veldi mafíunnar hröðum
Forsíða vikublaðsins Panorama, þar sem erfðaprinsinn réðstgegn fóstra
síniim: Bettino Craxi og Claudio Martelli.