Morgunblaðið - 08.04.2005, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. APRÍL 2005 13
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
ÍBÚÐALÁN bankanna eru eðlileg
framþróun á lánamarkaði. Þau
breikka grunn útlána þeirra á sviði
þar sem áhætta er tiltölulega lítil og
er þróunin mjög í takt við það sem
tíðkast hefur í nálægum löndum.
Þetta kom fram í máli Geirs H.
Haarde fjármálaráðherra í ávarpi
sem hann flutti á fyrsta SBV-degi
Samtaka banka og verðbréfafyrir-
tækja, sem haldinn var í gær í
tengslum við aðalfund samtakanna.
Sagði Geir að framvindan á íbúða-
lánamarkaðinum veki upp spurning-
ar um eðlilega verkaskiptingu milli
hins ríkisrekna Íbúðalánasjóðs og
bankanna. Sjóðurinn muni vissulega
áfram hafa mikilvægu hlutverki að
gegna. Hann telji hins vegar eðlilegt
að hlutverk sjóðsins beinist í fram-
tíðinni í meira mæli að félagslegum
þáttum og ákveðnum landshlutum.
Með orðum sínum um að hugs-
anlega þurfi að huga að breyttu hlut-
verki Íbúðalánasjóðs hefur Geir tek-
ið undir þau sjónarmið sem fram
hafa komið hjá Birgi Ísleifi Gunn-
arssyni seðlabankastjóra.
Einkavæðingin hafði áhrif
Geir sagði að bankarnir hefðu á
síðasta ári komið með myndarlegum
hætti í fyrsta sinn á markaðinn með
fasteignaveðlán í beinni samkeppni
við Íbúðalánasjóð. „Það er ekki vafi
á því að einkavæðing bankanna, auk-
in stærð þeirra og styrkur í kjölfar-
ið, á stóran þátt í því að þeir töldu
sér óhætt að leggja út á þessa nýju
braut,“ sagði Geir. „Með þeirri
vaxtalækkun á langtímalánum til
fasteignaviðskipta sem þessari þró-
un hefur fylgt, má segja að einka-
væðingin hafi með beinum hætti, og
kannski skjótvirkari hætti en fyrir-
séð varð, bætt lífskjörin í landinu.“
Geir sagði að breyting á hlutverki
Íbúðalánasjóðs sé úrlausnarefni á
hinum pólitíska vettvangi. „Fara
þarf vandlega yfir alla þætti þess
máls, meðal annars með hliðsjón af
þeim gríðarlegu ábyrgðum sem
hvíla á ríkissjóði vegna Íbúðalána-
sjóðs. Að mínu mati er rétt að gaum-
gæfa þessi mál á næstunni í ljósi
þeirra miklu og ófyrirséðu breytinga
sem hafa orðið á þessu sviði und-
anfarna mánuði. Athyglisvert verð-
ur einnig að fylgjast með næstu
skrefum bankanna og hvernig þeir
vinna áfram úr stöðu sinni á þessum
markaði.“
Hann sagði einnig að það verði að
ætlast til þess af bönkunum, með
hliðsjón af samfélagslegri ábyrgð
þeirra, að þeir leggi sitt af mörkum,
með skynsamlegri ráðgjöf til sinna
viðskiptavina, til að koma í veg fyrir
að heimilin í landinu steypi sér í
stórum stíl út í óviðráðanlegar
skuldir til að fjármagna neyslu.
Geir sagði í ávarpi sínu það vera
afar mikilvægt fyrir íslenskt efna-
hagslíf hvað bankarnir séu orðnir
sterkir. „Ég sé fyrir mér að þeir geti
í framtíðinni gegnt lykilhlutverki í
því að laða erlenda fjárfesta hingað
til lands og veita þeim þjónustu. Og
ég teldi fara vel á því að næsta stór-
verkefni í því efni tengdist sölunni á
hlut ríkisins í Landssímanum, sem
kynnt var núna í vikunni.“
Tækifæri nýtt til hins ýtrasta
Hreiðar Már Sigurðsson, forstjóri
Kaupþings banka og stjórnarfor-
maður SBV, sagði í ávarpi á ráð-
stefnu SBV, að engum dyljist að út-
rás og vöxtur fjármálafyrirtækjanna
hefði haft mikil áhrif á íslenskt efna-
hagslíf á undanförnum árum. „Við
höfum nýtt ný tækifæri í kjölfar nýs
lagaumhverfis til hins ýtrasta og
gjörbreytt aðstæðum íslenskra fyr-
irtækja til aukinna umsvifa jafnt
innanlands sem á erlendum mörk-
uðum. Starfssvið bankanna erlendis
bætir áhættudreifingu þeirra til
mikilla muna og um leið svigrúm
þeirra til þátttöku í stærri og
áhættusamari verkefnum en ella
væri mögulegt.“
Hann sagði það til að mynda vera
tímanna tákn, að stórframkvæmdir
á borð við byggingu álvera og virkj-
ana skuli að talsverðu leyti vera fjár-
magnaðar hér innanlands. Slíkt
hefði verið óhugsandi fyrir örfáum
árum síðan.
„Aukin stærð og afl bankanna í
kjölfar erlendrar starfsemi, og stöð-
ugt betra lánshæfismat sem auð-
veldar aðgang að hagstæðu fjár-
magni, skilar sér einnig með
margvíslegum hætti inn í daglega
þjónustu þeirra hér á landi. Skýr-
asta dæmið um það er ný og kröftug
samkeppni þeirra við löngu úrelta
skömmtunarstefnu yfirvalda á
íbúðalánamarkaði.“ Hann sagði að
innkoma íslenskra fjármálafyrir-
tækja á íbúðalánamarkaðinn hefði
haft í för með sér bestu kjarabót ís-
lenskra heimila um áratuga skeið.
Katrín Ólafsdóttir aðjúnkt kynnti
rannsókn á vegum Hagfræðiseturs
Viðskiptadeildar Háskólans í
Reykjavík á áhrifum fjármálafyrir-
tækja á íslenskan efnahag, en hún
stýrði rannsókninni. Fram kom í
máli Katrínar að fjármálageirinn
auki hagvöxt annars vegar með því
að útvega fé til fjármunamyndunar
og hins vegar með því að stuðla að
útbreiðslu tækninýjunga og tækni-
framfara. Sagði hún að því þróaðri
sem fjármálamarkaðurinn sé, því
meira sé framlag hans til hagvaxtar.
Samkvæmt rannsókninni voru
heildareignir fyrirtækja á fjármála-
markaði hér á landi tæplega ellefu
sinnum meiri í árslok 2004 en á árinu
1995. Þær voru tæpir 3.000 milljarð-
ar í árslok 2004, sem er rúmlega
þreföld landsframleiðslan á árinu,
samanborið við 269 milljarða króna
árið 1995, sem var um 60% af lands-
framleiðslunni þá. Framlag fjár-
málaþjónustu til íslenska þjóðarbú-
skaparins hefur samkvæmt skýrsl-
unni vaxið úr því að vera um 4% af
landsframleiðslu á árinu 1997 í 6–7%
á árunum 2003 og 2004.
Íbúðalán bankanna
eðlileg framþróun
Fjármálaráðherra telur eðlilegt að
hlutverk Íbúðalánasjóðs beinist í
meira mæli að félagslegum þáttum
Eftir Grétar Júníus Guðmundsson
gretar@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Mikil áhrif Hreiðar Már segir fjármálafyrirtækin hafa nýtt ný tækifæri í
kjölfar nýs lagaumhverfis og gjörbreytt aðstæðum íslenskra fyrirtækja.
Spurning um verkaskiptingu Geir segir eðlilegt að hlutverk Íbúðalána-
sjóðs beinist í meira mæli að félagslegum þáttum og ákveðnum landshlutum.
VINNUBRÖGÐ Ríkiskaupa varð-
andi viðhald tveggja varðskipa
Landhelgisgæslunnar voru ekki við-
unandi að mati Þorsteins Más Bald-
vinssonar, forstjóra Samherja en
hann gerði þau að umtalsefni á aðal-
fundi félagsins á Akureyri í gær. Þá
sagðist hann telja að Íslendingar
hefðu tapað því forskoti sem þeir
höfðu varðandi stjórn fiskveiða.
Þorsteinn sagði Samherja ávallt
hafa lagt á það áherslu, raunar litið á
það sem skyldu sína að starfa með ís-
lenskum iðnfyrirtækjum bæði að
viðhaldi og þróun búnaðar, en þann-
ig væru margfeldisáhrif af starfsemi
Samherja umtalsverð. Nýjasta
dæmi væri að Slippstöðin á Akureyri
væri nú að vinna stór viðhaldsverk-
efni á Baldvini NC, „í stað þess að
fara með það til Póllands. Okkur var
frá upphafi ljóst
að verkið yrði
dýrara á Akur-
eyri en í Póllandi
en við töldum það
engu að síður
rétt.“
Þorsteinn
nefndi að alls
konar eftirlits-
stofnunum hefði
fjölgað hér á landi
síðastliðin misseri og kostnaður at-
vinnulífsins vegna þeirra ykist stöð-
ugt. „Oft virðast þessar stofnanir lifa
sjálfstæðu lífi.“
Þorsteinn sagði Samherji vera
með starfsemi í fjórum Evrópusam-
bandslöndum „og ég fullyrði að slík
vinnubrögð hefðu ekki verið liðin í
neinu þeirra,“ sagði hann og kvaðst
þess fullviss að sú ISO-vottun sem
pólska stöðin flaggaði og réð að sögn
úrslitum í málinu, „er ekki pappírs-
ins virði“. Sagði Þorsteinn það mikið
áhyggjuefni hversu margar stofnan-
ir réðu sér algerlega sjálfar, „og geta
vaxið að eigin vild með því að færa
kostnaðinn yfir á atvinnulífið“.
Forstjóri Samherja gerði einnig
að umtalsefni samspil yfirvalda og
útgerða innan Evrópusambandsins.
„Tilfinning mín er sú að meira sé
hlustað á sjónarmið stjórnenda í
sjávarútvegi þar en hér heima, auk
þess sem samskiptin ytra eru ótrú-
lega opin og gagnvirk.“
Íslendingar hafa að hans mati tap-
að því forskoti sem þeir höfðu varð-
andi stjórn fiskveiða og þyrfti ekki
annað en horfa til ESB til að sjá að
það væru orð að sönnu.
Höfum tapað forskoti
varðandi stjórn fiskveiða
Þorsteinn Már
Baldvinsson
ÞETTA HELST ...
VIÐSKIPTI
● TEKJUR bandaríska álrisans Al-
coa, sem er að byggja álver í Reyðar-
firði, á fyrsta ársfjórðungi voru 6,3
milljarðar Bandaríkjadala, sem sam-
svarar ríflega 385 milljörðum króna,
og er það aukning um 13% frá sama
tímabili fyrir ári. Tekjur félagsins á
fyrsta ársfjórð-
ungi hafa ekki
verið jafnháar í
fjögur ár.
Miðað við
fjórða ársfjórð-
ung 2004 juk-
ust tekjur Alcoa um 4% og er skýring-
arinnar helst að leita í hærra álverði
á heimsmarkaði.
Framleiðni fjögurra af sex deildum
félagsins jókst um meira en 10% á
tímabilinu og arðsemi eigin fjár var
7,8%.
Í uppgjöri Alcoa fyrir fyrsta ársfjórð-
ung ársins er gert ráð fyrir skatta-
gjöldum félagsins vegna sölu á El-
kem í Noregi, endurskipulagningar
félagsins og gjalda vegna innleið-
ingar nýlega keyptra rússneskra fyrir-
tækja.
Á síðustu misserum hefur Alcoa
gengið í gegnum niðurskurð á kostn-
aðarliðum og virðast hann nú vera
að skila sér.
Tekjur Alcoa ekki
hærri í fjögur ár

    
 


  
  

 

  

  
   
 ! 
"#$  
"#$#%  
& #'( )' 
*+ '$ ,' )' 
*$' 
-'( )' & #'( 
.%# 
/$ 0   
12%0  
 
12 "0!%  '$) 
3  
  !"


" 2  & #'( 
4 '( 
42 0' 
5 )'  
-67' 08  ''  
 
9:%0 
1&" 
1#!;#$ 1 #'( 
1#2   <   
=<$$ '$2  ' 
> '' #  ' 
?28  22 @17)%$ 
# $"%
&
"'(

 ) 
" %#( A<00   
 
-'( 62 & #'(  
 
=7 7 
'
)

*+"
BCAD
16  
 %
       

@
  @
@
 @
 @
 @
@
 @
@
@
@
%< '$ !
<  %


@
@
@
@
 @
@ @ @
@
@
@
@ @
@

@
@ @
@
@
@
@
@
E F
@
E @
F
E 
F
@
@
E F
E F
@
E 
F
E @
F
E @F
@
E F
E F
@
@
@
E @F
@
@
E F
@
E @F
@
E F
@
E F
@
@
@
@
4% #(  
($ '
= #) 6 # ($ G
* 1#







    
 

 @





@
 @


 @


@


@

@
@
@
@
   



  


  @
 
  
@
     
 


  @

     
   >   6 +,  

=4 H
$'#  "0#(
 






@


@

@


@

@

@


@
@
@
@

=4@ I  2 !2 # #0!

=4@ 1<#(  #  #%$$0 2 <  #) % ' 

=4@ > <   2 0!2$'' ;#$ 

=4@
)% ' ,$%%'(
● FYRRVERANDI fjármálastjóri Big
Food Group, Bill Hoskins, var neydd-
ur til að hætta í síðasta mánuði inn-
an við tveimur mánuðum eftir að
Baugur og Malcolm Walker, fyrrum
stjórnarformaður Big Food Group,
yfirtóku móðurfélagið sem á keðj-
urnar Booker og Iceland, að því er
breska blaðið Times fullyrðir.
Norðmaðurinn Hans Kristian
Hustad stýrir nú Booker og Wood-
ward Services sem dreifa mat til
veitingastaða og hótela eftir að Bill
Grimsey, fyrrum forstjóri Big Food
Group, hafnaði því að taka við stjórn
Booker.
Bill Hoskins starfaði í fyrstu áfram
sem fjármálastjóri Booker eftir yfir-
tökuna á Big Food Group. Sam-
kvæmt heimildum Times töldu nýir
eigendur hann ekki vera rétta mann-
inn í starfið en haft er eftir talsmanni
Booker að það hafi verið sameigin-
leg niðurstaða að Hoskins hætti.
Hoskins hættur hjá
Big Food Group
9 (J
1KL  * 
*
+

+


"=1A
M
N
*
* 
+

+


C
C /.N
*

+

,


*"N
9 %

*
+

,


BCAN MO 5'%
* 
 *
+

+