Morgunblaðið - 12.06.2005, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 12. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
V
andi þróunarlanda
verður efst á baugi á
leiðtogafundi átta
helstu iðnríkja heims í
Skotlandi í næsta
mánuði. Bretar gegna
í ár formennsku í G8
hópnum og ríkisstjórn
Tonys Blairs er mjög áfram um að sam-
komulag náist á leiðtogafundinum um að-
gerðir til að draga úr örbirgð í þriðja
heiminum.
Í áætlun sem Gordon Brown, fjármála-
ráðherra Bretlands, hefur lagt fram
vegna leiðtogafundarins er mörkuð sú
stefna að skuldir fátækustu ríkjanna
verði felldar niður að fullu, en afborganir
af lánum og vaxtagreiðslur torvelda þess-
um ríkjum að byggja upp innviði sam-
félagsins, heilbrigðiskerfi og mennta-
kerfi. Brown hvetur til þess að framlög til
þróunarmála verði tvöfölduð á næstu
fimm árum og að iðnríkin afnemi ýmsar
viðskiptahindranir sem gera þróunarríkj-
um erfitt fyrir að selja afurðir sínar á al-
þjóðlegum mörkuðum.
Fjármálaráðherrar G8 ríkjanna komu
saman til fundar í London á föstudag, til
undirbúnings leiðtogafundinum. Búist
var við að bandaríski fjármálaráðherr-
ann, John W. Snow, og hinn breski starfs-
bróðir hans myndu um helgina leggja
fram áætlun um niðurfellingu skulda þró-
unarríkja sem hermt var að bandarískir
og breskir embættismenn hefðu gengið
frá í kjölfar fundar Tonys Blair og
George W. Bush Bandaríkjaforseta í
Washington fyrr í vikunni. Gordon Brown
sagði í viðtali við breska ríkisútvarpið við
upphaf fundarins að í bígerð væri heild-
stætt samkomulag um umtalsverða af-
léttingu skuldabyrða.
16,7 milljörðum dollara
létt af átján fátækustu ríkjunum
The New York Times hafði á föstudag
eftir ónafngreindum, háttsettum banda-
rískum embættismanni að samkomulagið
milli Breta og Bandaríkjamanna fæli í
sér að létt yrði skuldum af átján fátæk-
ustu ríkjum heims, samtals 16,7 millj-
örðum dala.
Löndin átján sem samkomulagið nær
til eru Benín, Bólivía, Búrkína Fasó,
Eþíópía, Ghana, Gvæana, Hondúras,
Madagaskar, Malí, Máritanía, Mósambík,
Níkaragúa, Níger, Rúanda, Senegal,
Tansanía, Úganda og Zambía. Raunin er
sú að fæstar þessara þjóða hafa getað
staðið undir afborgunum af erlendum
lánum sínum. Gert er ráð fyrir að
áætlunin geti með tímanum náð til níu
annarra þjóða, og líklegt er að fleiri ríki
Claudia Schiffer. Vakti hún meðal annars
athygli á því að í vissum hlutum Afríku
væru fimmtungslíkur á því að konur létu
lífið við barnsburð.
Sameinuðu þjóðirnar kynntu á fimmtu-
dag skýrslur sem draga upp dökka mynd
af versnandi ástandi Afríku sunnan Sa-
hara. Þar er eindregið hvatt til aukinnar
þróunaraðstoðar og niðurfellingar skulda
og varað við því að ella sé ólíklegt að svo-
nefndum Þúsaldarmarkmiðum SÞ verði
náð fyrir árið 2015, en þau miða meðal
annars að því að draga úr fátækt, hungri,
ungbarnadauða og ólæsi.
Í skýrslu Þróunarstofnunar SÞ er því
spáð að koma megi í veg fyrir dauða 28
milljóna afrískra barna á næstu tíu árum,
verði Þúsaldarmarkmiðunum fylgt. Fram
kemur að nær helming dauðsfalla barna
undir fimm ára aldri í Afríku sunnan Sa-
hara megi rekja til fimm sjúkdóma:
lungnabólgu, niðurgangs, malaríu, misl-
inga og alnæmis. „Unnt væri að bjarga
flestum þessara lífa með litlum tilkostn-
aði með því að bæta forvarnir og með-
ferðarúrræði,“ segir í skýrslunni.
En þó varað sé við versnandi ástandi í
Afríku, meðal annars vegna alnæmisfar-
aldursins og stöðnunar í landbúnaði, er
framförum í Indlandi, Kína og öðrum
Asíuríkjum fagnað.
0,7% af vergum þjóðartekjum verði
varið til þróunaraðstoðar
Í Þúsaldarmarkmiðum Sameinuðu
þjóðanna er mælst til þess að þjóðir verji
að lágmarki 0,7% af vergum þjóðar-
tekjum til þróunaraðstoðar. Þessu hlut-
falli hefur raunar þegar verið náð í
nokkrum ríkjum Evrópu, þar á meðal
Danmörku og Hollandi, en Íslendingar
eiga töluvert í land, með 0,22%
Bandaríkjamenn hafa ekki fengist til
að gangast undir slíkar prósentuskuld-
bindingar, en framlag þeirra nam á síð-
asta ári aðeins 0,16% af vergum þjóð-
artekjum. Þarlendir embættismenn
benda hins vegar á að framlög til
þróunarmála hafi verið þrefölduð síðan
George W. Bush tók við forsetaembætti
og séu í heildina hærri en í nokkru öðru
ríki í dollurum talið.
Alls námu opinber framlög ríkja heims
til þróunarmála 78,6 milljörðum dollara á
síðasta ári, samkvæmt tölum frá OECD,
og hafa aldrei verið hærri. Til saman-
burðar má nefna að hernaðarútgjöld
námu yfir milljón milljónum dollara í
fyrra, samkvæmt ársskýrslu Alþjóðlegu
friðarrannsóknastofnunarinnar í Stokk-
hólmi, sem kynnt var í vikunni.
óski eftir viðlíka meðferð.
Samtals skulda ríki í Afríku sunnan Sa-
hara 230 milljarða dollara í erlendum lán-
um og greiða af þeim 12 milljarða dollara
á ári. Mestur hluti skuldanna er við al-
þjóðlegar lánastofnanir, einkum Alþjóða-
bankann, Alþjóðagjaldeyrissjóðinn og
Þróunarbanka Afríku, og sum auðugustu
iðnríkin.
The New York Times hefur eftir heim-
ildamanni sínum að fulltrúar Bandaríkja-
stjórnar hafi þrýst á um að lánadrottn-
arnir myndu taka á sig afskriftir á
skuldum ríkjanna átján. Bretar hafi hins
vegar lagt til að auðugar þjóðir myndu
taka að sér að greiða afborganir af lánum
þeirra hjá alþjóðlegum lánastofnunum.
Bandaríska leiðin varð ofan á, en í staðinn
munu Bretar hafa fengið því framgengt
að útvegað yrði fé til að bæta lánadrottn-
um upp afskriftirnar. Varað hefur verið
við því að ef alþjóðlegar lánastofnanir
taki á sig allan kostnað við afskriftir lána
minnki svigrúm þeirra til nýrra lánveit-
inga vegna þróunarmála.
Hugmyndir höfðu komið fram um að
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn seldi hluta af
gullforða sínum til að mæta afskriftum
lána, en Bandaríkjastjórn er sögð hafa
lagst gegn því vegna ótta um að það
myndi leiða til lækkunar á gullverði á
mörkuðum. Samkomulag mun hafa náðst
um að ganga í staðinn á hagnað sem sjóð-
urinn hafði af sölu gulls á síðasta áratug.
Bush staðfesti eftir fund sinn með Blair
að Bandaríkjastjórn myndi verja 674
milljónum dollara til mannúðaraðstoðar í
Afríku, til viðbótar við 1,4 milljarða sem
þegar hafði verið samþykkt að veita á
þessu ári. Bandaríkjastjórn hefur hins
vegar ekki fallist á tillögur Breta um að
iðnríkin tvöfaldi framlög sín til Afríku-
ríkja né að fjár verði aflað til þróunarað-
stoðar með því að gefa út skuldabréf með
veði í þróunarverkefnum framtíðarinnar.
En það eru ekki einungis Bretar og
Bandaríkjamenn sem greinir á um
áherslur. Hermt var í vikunni að Frakk-
ar, Þjóðverjar og Japanir hygðust leggja
fram málamiðlunartillögu sem fæli í sér
að einungis fimm þjóðir fengju skuldir
sínar felldar niður.
Fimmtungslíkur á að afrískar
konur látist við barnsburð
Heimskunnir tónlistarmenn og aðrar
stjörnur hafa látið til sín taka í um-
ræðunni fyrir leiðtogafundinn í Skotlandi.
Meðal frummælenda á blaðamannafundi
sem regnhlífarsamtök baráttuhreyfinga
og hjálparstofnana frá fjölmörgum lönd-
um héldu í London í tilefni fjármála-
ráðherrafundarins var ofurfyrirsætan
Morgunblaðið/Þorkell
Barn í Mósambík sækir vatn í holu í jörðinni. Eitt af vandamálum þriðja heimsins er lélegt neysluvatn.
Mikill þrýstingur er á leiðtoga
átta helstu iðnríkja heims, sem
koma saman í Skotlandi í næsta
mánuði, að samþykkja víðtækar
ráðstafanir til að bæta lífskjör í
þróunarlöndum. Eins og fram
kemur í grein
Aðalheiðar Ingu Þorsteinsdóttur
knýja þjóðarleiðtogar jafnt sem
súpermódel og poppstjörnur á
um niðurfellingu skulda þriðja
heimsins, afnám viðskiptahindr-
ana og aukningu fjárframlaga til
þróunaraðstoðar.
adalheidur@mbl.is
Skuldir þróunar-
landa í brennidepli
Tuttugu árum eftir upphaflegu Live Aid tónleikana til styrkt-
ar fórnarlömbum hungursneyðar í Afríku hefur forsprakki
þeirra, Bob Geldof, skipulagt tónleika í fimm borgum í Evr-
ópu og Bandaríkjunum til stuðnings baráttunni fyrir nið-
urfellingu skulda þróunarríkja.
Að þessu sinni verða tónleikarnir haldnir undir yfirskrift-
inni Live 8, enda ber þá upp á fjórum dögum áður en leiðtog-
ar átta helstu iðnríkja heims koma saman í Gleneagles í Skot-
landi þann 6. júlí. Markmiðið er að hvetja G8 ríkin til að
tvöfalda þróunaraðstoð, fella niður allar skuldir þriðja
heimsins og afnema viðskiptahindranir gagnvart þróunar-
ríkjum.
Þegar Geldof kynnti áformin í síðasta mánuði benti hann á
að fleiri dæju úr hungri í Afríku á ári hverju en samanlagt af
völdum alnæmis, berkla, malaríu, lömunarveiki og stríðs-
átaka. Fullyrti hann að unnt væri að koma í veg fyrir 50 þús-
und dauðsföll á dag fyrir fjárhæðir sem væru smávægilegar
á mælikvarða helstu iðnríkjanna.
Markmiðið að skapa þrýsting
Geldof hefur fengið fjölda þekktra tónlistarmanna til liðs
við sig. Coldplay, Elton John, Madonna og U2 eru meðal flytj-
enda sem stíga á svið í Hyde Park í London. 50 Cent, Bon Jovi
og Stevie Wonder koma fram í Philadelphiu í Bandaríkj-
unum, Duran Duran, Irene Grandi og Jovanotti spila í Róm,
A-ha, Brian Wilson og Lauryn Hill í Berlín og Andrea Bocelli,
Jamiroquai, Johnny Halliday og Youssou N’Dour í París. Alls
ljá um 100 listamenn málefninu krafta sína.
Aðgangur að tónleikunum verður ókeypis, enda er mark-
miðið ekki að safna fé heldur að skapa þrýsting á þjóðar-
leiðtoga. Geldof hvetur síðan tónleikagesti og almenning til
að fjölmenna til Skotlands fyrir G8 fundinn til að koma skila-
boðunum á framfæri.
Geldof kynnti á fimmtudag pappírskilju sem inniheldur
skýrslu breskrar nefndar um málefni Afríku, sem Tony Blair
veitti formennsku. Hann kvaðst þá ekki vera ýkja bjartsýnn á
árangurinn af tónleikahaldinu, sagði ólíklegt að leiðtogar G8
ríkjanna myndu ganga nógu langt og að þetta yrði væntan-
lega heiðarlegt en misheppnað framtak. En hann og aðrir að-
standendur hefðu þó allavega gert allt sem í þeirra valdi
stæði.
Bob Geldof hefur á ný fengið til liðs við sig fjölda tónlistar-
manna til að berjast fyrir bættum lífskjörum í þróunarlöndum.
Poppstjörnur ljá lið
sitt á Live 8