Morgunblaðið - 12.06.2005, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. JÚNÍ 2005 53
Anna Karenína hefst á þeimorðum að allar hamingju-samar fjölskyldur séu eins,en þær óhamingjusömu
mæti hver óhamingjunni á sinn hátt.
Víst er nokkuð til í því, ekki síst þegar
listin er annars vegar – hún eins og
þrífst á óhamingju og erfiðleikum því
þó mörg merkileg listaverk hafi orðið
til í gleði er eins og úr myrkrinu
spretti veigameiri verk, í þeim meiri
átök, meiri spenna og meiri matur
fyrir áhorfanda og áheyranda. Það er
líka svo að þeir listamenn sem leita í
myrkrið, glíma við sorg og trega, ná
yfirleitt betur til manns en þeir sem
eru glaðværðin holdi klædd og gott
dæmi um það er tónlistarkona Luc-
inda Williams sem hefur sótt kraft í
mótlætið, ort sig út úr erfiðleikunum
og styrkst við hverja raun.
Ekki vantaði listina á heimili Luc-
indu Williams, faðir hennar marg-
verðlaunað ljóðskáld og háskólakenn-
ari og móðirin konsertpíanisti. Þrátt
fyrir það átti Lucinda rótlausa æsku,
því starf foreldranna kallaði á mikil
ferðalög og búsetu víða um suðurríki
Bandaríkjanna og Suður-Ameríku.
Lucinda lærði á píanó sem barn og
kynntist rækilega sígildri tónlist og
þjóðlegri tónlist sem foreldrar henn-
ar héldu mikið upp á. vendipunktur í
tónlistarsögu hennar var er hún
heyrði Highway 61 Revisited og féll
gersamlega fyrir Bob Dylan – eftir
það voru örlög hennar ráðin.
Eins og Lucinda lýsir því sjálf
fannst henni sem hún gæti ekkert
sungið af viti og því væri málið að ná
góðum tökum á lagasmíðunum ef hún
ætlaði sér að fást við tónlist á annað
borð. Hún lagði því hart að sér við
lagasmíðarnar sem bar þann ávöxt að
hún er jafnan talin með helstu laga-
smiðum. Það hefur líka komið á dag-
inn að hún er framúrskarandi söng-
kona, ekki með ýkja fallega rödd en
persónulega og tilfinningaríka.
Byrjað á blús
Á fyrstu plötunni söng hún hús-
ganga og blúsa en á þeirri næstu var
komið að hennar eigin efni og hefur
verið svo upp frá því. Með tímanum
hefur tónlistin breyst smám saman,
sveitatónlistin látið undan síga fyrir
rokkinu, en textarnir hafa líka breyst
– hún er ekki lengur að segja sögur,
heldur skyggnist hún inn á við, syng-
ur frá hjartanu og oft opinskátt um líf
sitt og ástir. Fyrir skemmstu kom út
með henni tvöföld tónleikaplata, Live
@ The Fillmore, sem lögin á eru tek-
in upp á þrennum tónleikum í San
Francisco. Live @ The Fillmore
dregur nokkuð dám af þessari þróun í
tónlist Lucindu, því ekki eru nema
fjögur laganna af plötunum Lucinda
Williams, Sweet Old World og Car
Wheels on a Gravel Road sem gefnar
voru út á árunum 1988 til 1998. Hin
lögin átján eru af Essence, sem kom
út 2001, sjö lög, og World Without
Tears, sem kom út 2003, ellefu lög.
Vestan hafs varð mikil tónlist-
arvakning í upphafi áttunda áratug-
arins þegar ungir tónlistarmenn tóku
að steypa saman sveitatónlist og
rokki vel sýrðu með austrænum
áhrifum og lífsspeki. Þessi ár mótuðu
Lucindu mjög sem tónlistarmann. Á
fyrstu plötunni, sem hún hljóðritaði í
Jackson í Mississippi, var þó við-
fangsefnið hefðbundin tónlist, gamlir
blúsar og svitasöngvar, gamlar
lummur sem gefa þó góða vísbend-
ingum að Lucinda vildi frekar vera í
skugganum en sólinni – á plötunni
voru meðal annars lög með Robert
Johnson og Hank Williams, sem báð-
ir áttu erfiða daga og hlutu illan endi.
Það er merkilegt þegar litið er yfir
sögu Lucinda Williams að hún gefur
plötur sína jafnan út hjá smáfyr-
irtækjum í stað þess að semja við út-
gáfurisa. Skýring þess er einföld
–hún hefur neitað að semja við fyr-
irtæki nema hafa tryggingu fyrir því
að hún ráði því sem hún vill varðandi
plötur sínar. Mest reyndi á það er
hún samdi við Mercury, meðalstórt
fyrirtæki sem var og er í tygjum við
risa, og þegar platan var tilbúin neit-
aði útgáfan að gefa hana út nema
Lucinda breytti henni, gerði hana að
meiri sveitartónlistarplötu eða meiri
rokkplötu, enda sáu menn ekki
hvernig þeir ættu að geta selt plötu
sem spannaði báðar þessar tónlist-
arstefnur. Lucinda sat þó við sinn
keip og á endanum lúffaði útgáfan,
gaf plötuna út eins og Lucinda vildi
hafa hana. Umrædd plata var Car
Wheels on a Gravel Road, sú plata
hennar sem selst hefur einna best og
fékk í þokkabót Grammy-verðlaun.
Kemur kannski ekki á óvart þótt
næsta platan hennar þar á eftir hafi
verið hjá smáfyrirtæki og aðrar plöt-
ur hennar upp frá því.
Það orð hefur farið af Lucindu að
hún sé erfið í samstarfi, geri allt of
miklar kröfur, eiginlega óþolandi
frekja-, eins og svo algengt er að sagt
sé um konur sem vita hvað þær vilja.
Málið með Lucindu Williams er þó
ekki að hún sé smámunasöm eða hald-
in fullkomnunaráráttu – hún vill ein-
faldlega að hlutirnir fái að taka sinn
tíma, að lögin fái að mótast í friði og ef
það hentar laginu að vera ekki full-
komið þá fær það að vera svo. Í við-
tölum við hana kemur einmitt fram
þessi þrjóska, áherslan á að hlutirnir
séu í lagi, að lögin njóti sín og textinn
ekki síður. Segir sitt að á tuttugu og
sex árum hefur hún gefið út sjö hljóð-
versplötur og Live @ The Fillmore því
áttunda platan. Á þeirri skífu má
glöggt heyra að hún kann vel til verka,
hljómsveitin sem spilar með henni er
gríðarlega vel samstillt og skipuð
fyrsta flokks hljóðfæraleikurum.
Frá því fyrsta skífan kom út með
eintómum lögum eftir aðra hefur
Lucinda Williams samið sína tónlist
sjálf og komið víða við. Hún hefur
næmt auga fyrir hinu smáa í lífinu,
fyrir lítilmagnanum og fyrir þeim
sem glíma við sorgina. Ástarmálin
hafa jafnan verið Lucindu erfið, en
eins og hún segir söguna sjálf þá
finnst henni best að vera ein, það sé
best fyrir listina, fyrir lagsmíðarnar,
að vera ekki of hamingjusamur.
Tónlist á sunnudegi
Árni Matthíasson
Leitað í myrkrið
Lucinda Williams er með bestu lagasmiðum vest-
an hafs, frábær söngkona og góður gítarleikari.
Hún er fræg fyrir vönduð vinnubrögð, eins og sést
á því að hún hefur aðeins gefið út átta plötur á
tuttugu og sex árum. Fyrir stuttu kom einmitt út
áttunda plata, tvöföld tónleikaplata sem heitir
Live @ The Fillmore.
Stórmyndin Batman Begins verðurfrumsýnd hérlendis í næstu viku enhluti myndarinnar var tekinn upphérlendis. „Ég vinn sem framleiðslu-
stjóri og rek erlendu deildina hjá Saga Film,“
segir Finnur Jóhannsson sem var yfir tök-
unum á Batman Begins hérlendis. Hann segir
að svona verkefni byrji með fyrirspurn frá út-
löndum og næsta skrefið sé að leita að heppi-
legum tökustöðum hérlendis.
Hann útskýrir að boltinn velti áfram þar til
eins og í þetta skiptið „að það endaði með því
að leikstjórinn, hönnuðurinn og framleiðend-
urnir komu til landsins. Þegar búið er að finna
tökustað fer síðan framleiðsluferlið af stað.
Maður byrjar að ráða mannskap. Í þessu til-
viki þurfti að smíða mikið. Leikmyndin var
mikil og undirbúningurinn eftir því,“ segir
hann en tökur stóðu yfir í sex daga fyrstu vik-
una í mars á síðusta ári. Undirbúningur og
eftirvinna stóð hinsvegar yfir frá nóvember
2003 til maí 2004 þannig að vinnan var mikil
við þetta hérlendis.
Aðalleikarar til landsins
„Þetta var mikill undirbúningur enda var
þetta umfangsmikið. Þetta var svokallað
„first unit shoot“ þannig að hingað mættu að-
alleikarar og starfslið,“ segir hann en Christi-
an Bale fer með hlutverk Leðurblökumanns-
ins í myndinni. Til viðbótar fer Liam Neeson
með stórt hlutverk. Leikstjóri myndarinnar
er Christopher Nolan, en þeir komu allir hing-
að til lands.
„Það voru svona 150 íslenskir starfsmenn
plús 150 starfsmenn frá Bretlandi sem fylgja
aðal„krúinu“. Svo kemur að þessu fjöldi af
aukafólki eins og á hótelum og í flutningum
og þess háttar, segir hann um umfangið.
Tökustaðurinn sem varð fyrir valinu er við
rætur Svínafellsjökuls í Öræfasveit, rétt við
Hótel Skaftafell í Freysnesi, rétt við hringveg-
inn. Eins og nærri getur gistu margir þar og
einnig á nærliggjandi gististöðum.
„Við byrjuðum strax í janúar að smíða leik-
myndina og svo byggist þetta hægt og rólega
upp eftir því sem nær dregur,“ segir Finnur.
„Þetta átti að gerast í Himalajafjöllunum í
Tíbet. Það segir sig sjálft að það er auðveld-
ara að keyra þjóðveg 1, beygja til vinstri og
keyra fjórar mínútur heldur en að fara til Tíb-
et,“ segir hann.
„Það sem er kosturinn við tökustaði á Ís-
landi eru vegalengdirnar og fjölbreytileikinn
í landslaginu,“ segir hann og á við hversu
stutt getur verið á milli ólíkra staða hérlendis.
Settar voru upp búðir fyrir fólkið sem vinn-
ur á staðnum. „Við þurftum að leggja vatn,
rafmagn og síma þangað og leggja vegi. Þetta
er heilmikil aðgerð,“ segir Finnur en hann
hefur verið níu ár í kvikmyndaiðnaðinum, þar
af hjá Saga Film í átta ár.
Húsin sprungu í óveðri
Áföllin voru einhver en mikið óveður gekk
yfir búðirnar og olli nokkurri eyðileggingu.
„Við lentum í óveðri og það sprungu öll hús-
in,“ segir hann en við því var ekkert að gera
nema að spýta í lófana og smíða uppá nýtt.
Finnur er sáttur við útkomuna. „Ég er bú-
inn að sjá myndina og hún er æðisleg,“ segir
hann og bætir við að íslensku senurnar komi
vel út.
Erlendu kvikmyndagerðarmennirnir voru
hæstánægðir með íslandsheimsóknina. „Þetta
gekk ljómandi vel. Á tökudögunum var brjál-
að veður, mikið rok og rigning. Við vorum
smá stressaðir að þetta skyldi kannski ekki
ganga upp eftir allt saman. En því verra sem
veðrið var, því ánægðari varð leikstjórinn.
Hann var í skýjunum yfir þessu öllu saman og
þetta fær að njóta sín vel í myndinni. Allar
þessar vindvélar og annað sem var á svæðinu,
það þurfti ekkert að nota þær. Náttúran sá
bara um þetta. Þetta gekk alveg eins og í
sögu,“ segir hann og ber leikurunum og
starfsliðinu vel söguna. „Þetta var alveg
yndislegt fólk, mjög rólegt og yfirvegað.
Þessar tökur á Íslandi reyndust fólki minnis-
stæðar.“
Kvikmyndir | Saga Film skipulagði tökur á Batman Begins hérlendis
Þurfti engar vindvélar
„Tíbetsku“ fjallakofarnir tóku sig
vel út í Öræfasveitinni.
Morgunblaðið/Jim Smart
Finnur stýrði fyrir hönd Saga Film margra
mánaða vinnu hérlendis fyrir sex daga tök-
ur á stórmyndinni Batman Begins.
Eftir Ingu Rún Sigurðardóttur
ingarun@mbl.is
Batman Begins verður frumsýnd hérlendis
miðvikudaginn 15. júní.
Le ik l i s t og söngur
Kennt er daglega frá kl. 10-16.
Gæsla frá kl. 8:45 fyrir yngri hópinn.
Skráning í Borgarleikhúsinu
Sími 568 8000 og á www.borgarleikhus.is
S u m a r n á m s k e i ð í B o r g a r l e i k h ú s i n u
Leikfélag Reykjavíkur – Sönglist
Listabraut 3 • 103 Reykjavík • www.borgarleikhús.is
L e i k g l e ð i • S j á l f s t r a u s t • S k ö p u n a r k r a f t u r • H r e y f i n g • O r k a
Leikistar- og söngnámskeið fyrir börn og
unglinga í Borgarleikhúsinu í sumar.
Kennt er í tveim aldurshópum:
8 -10 ára og 11 - 13 ára
Kennt verður í Borgarleikhúsinu dagana:
20. júní -24. júní
27. júní -1. júlí
4. júlí - 8. júlí
11. júlí - 15. júlí
18. júlí -22. júlí
25. júlí -29. júlí