Morgunblaðið - 16.07.2005, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 16. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
EKKERT banaslys hefur orðið á
Reykjanesbraut síðustu fjórtán
mánuði en jafnmarga mánuði þar á
undan létust sjö einstaklingar í jafn-
mörgum slysum. Það
er mál manna að nú
þegar hafi umferðarör-
yggi um Reykjanes-
brautina aukist gíf-
urlega, þrátt fyrir að
aðeins fyrri áfanga
brautarinnar sé nú lok-
ið, og staðfesta þessar
tölur það. Enn sem
fyrr er mikilvægt að
ökumenn haldi áfram
að aka varlega á
Reykjanesbraut. Við
skulum hafa það hug-
fast að engin umferð-
armannvirki koma ein og sér í veg
fyrir umferðarslys.
Tölulegar staðreyndir
Á síðustu fjörutíu árum hafa sex-
tíu og þrír einstaklingar látið lífið á
Reykjanesbrautinni. Fjöldi þeirra
sem létust eða slösuðust alvarlega
jókst hlutfallslega mest á árunum
1999–2003 eins og sjá má á töflunni
hér að neðan. Ástæðurnar eru án
efa aukin umferð og umferðarhraði
sem hvort tveggja eru þættir sem
auka áhættu þegar bifreiðar mætast
úr gagnstæðri átt. Eftir að fyrri
hluti tvöföldaðrar
Reykjanesbrautar var
tekinn í gagnið fyrir
réttu ári síðan hefur
enginn látist né slasast
alvarlega á Reykjanes-
braut skv. upplýs-
ingum frá Umferð-
arstofu.
Þróun síðustu ára
Á árunum 1963–2003
60 látnir – eða að með-
altali einn með 300
daga millibili.
Sjá töflu.
Á árunum 2000–2003 11 látnir –
eða að meðaltali einn með 99 daga
millibili.
Árið 2003 6 látnir – eða að með-
altali einn með 60 daga millibili.
*Þar með talinn einstaklingur sé
lést nokkrum mánuðum eftir slys
Síðustu 14 mánuðir 0 látnir og
engin alvarlega slasaður á 420 daga
tímabili.
Samkvæmt þessum tölum má
ljóst vera að tíðni látinna og alvar-
lega slasaðra á Reykjanesbraut hef-
ur verið snúið við til skamms tíma
litið þó baráttu fyrir frekari fram-
kvæmdum og umferðarbótum sé
langt frá því lokið.
Vegrið á Reykjanesbraut
Umræða um vegrið á milli ak-
brauta hefur komið reglulega upp í
umræðunni um öryggi á þjóðvegum
landsins. Við hönnun Reykjanes-
brautar er t.d. ekki gert ráð fyrir að
vegrið komi á milli akbrauta en svo-
kallað öryggissvæði er um 11 metr-
ar. Í stuttri heimsókn til Svíþjóðar á
dögunum þar sem ég kynnti mér
umferðaröryggismál ásamt fleirum
kom skýrt fram að vegrið er eitt
helsta öryggistæki sem Svíar leggja
áherslu á milli akbrauta á þjóð-
vegum. Gildir þá einu hvort leyfileg-
ur hámarkshraði er 70 km eða 110
km og hefur árangur þess ekki látið
á sér standa.
Sama dag og við sannfærðumst
um mikilvægi vegriða mátti lesa
frétt á vefsvæði Víkurfrétta um öku-
mann bifreiðar sem slapp ómeiddur
eftir að hafa misst stjórn á bíl sínum
á nýjum kafla Reykjanesbraut-
arinnar. Fór hann yfir á gagnstæða
akrein og hafnaði þar utan vegar en
talið var að maðurinn hefði fengið
krampa eða flog undir stýri. Þetta
gerðist þrátt fyrir 11 metra örygg-
issvæði og því ljóst að öryggi er enn
ábótavant þrátt fyrir miklar end-
urbætur. Vegrið á Reykjanesbraut
er ekki valkostur heldur nauðsyn
þrátt fyrir tvöföldun brautarinnar
og á það sama við um aðra þjóðvegi
landsins. Annað væri kæruleysi og
jafnvel óskhyggja um örugga fram-
tíð.
Framhald framkvæmda
Útboðsgögn verða tilbúin til af-
hendingar á næstu 4–6 vikum en eft-
ir það fá verktakar 37 daga til að
skila inn tilboðum en samningur við
lægstbjóðanda er síðan undirritaður
2–3 vikum síðar. Mikilvægt er að sá
verktaki sem fær verkið taki strax
til hendi og ljúki framkvæmdinni á
næstu 6–8 mánuðum.
Á síðustu árum hefur áhugahópur
um örugga Reykjanesbraut, þing-
menn og almenningur á Suð-
urnesjum unnið ötullega að já-
kvæðri og uppbyggilegri umræðu og
fylgt stíft eftir loforðum ráðamanna
á hinum ýmsu sviðum m.a. frá fjöl-
mennum borgarafundum í Stapa.
En verkinu er ekki lokið, við þurfum
enn að ítreka kröfur um flýtingu
framkvæmda, tryggja frekari um-
ferðargæslu og kalla eftir skilningi á
þessu mikilvæga verkefni. Þá er
áhugahópurinn með í undirbúningi
aðild að umferðaröryggisverkefni í
stærri mynd en við höfum tekið þátt
í hingað til enda ljóst að hættur
leynast víðar en á Reykjanesbraut-
inni eins og við höfum verið minnt
svo rækilega á síðustu mánuði.
Ég skora á ökumenn að fara að
öllu með gát og tryggja þannig
slysalausa framtíð á brautinni. Við
megum ekki sætta okkur við fleiri
slys.
Allt annað líf með
tvöfaldri Reykjanesbraut
Steinþór Jónsson fjallar um þá
gjörbyltingu sem hraðbrautin
til Keflavíkur hefur valdið ’Enginn látinn í umferðarslysi á 14
mánuðum frá því er
tvöföld akrein var tekin
í notkun.‘
Steinþór Jónsson
Höfundur er hótelstjóri
og bæjarfulltrúi í Keflavík.
Látnir Alvarlega Lítið Alls
slasaðir slasaðir
1999 2 15 41 58
2000 6 9 36 51
2001 1 6 41 48
2002 0 5 40 45
2003 6 2 37 44
2004 1 4 31 36
2005 0 0 * síðustu 14 mán.
Alls 15 41 226 282
NÝLEGA kom út sérkort af
Suðvesturlandi frá Landmælingum
Íslands í mælikvarðanum 1:75 000.
Í kápukynningu segir m.a.: „Á
kortinu er fjöldi ör-
nefna, upplýsingar um
vegi og vegalengdir,
göngu- og reiðleiðir
auk helstu upplýsinga
sem útivistarfólk þarf
á að halda.“
Hér koma nokkrar
athugasemdir sem
snerta Reykjanes-
skagann: Þorpið Hafn-
ir í Reykjanesbæ var
byggt út úr höfuðból-
unum Kirkjuvogi og
Kotvogi en þau ör-
nefni sjást ekki. Í
Höfnum stendur
Kirkjuvogskirkja sem á sér merka
og langa sögu en hún er ekki sett
inn, aðeins kirkjugarðstáknið (þrír
krossar). Þarna mætti ætla að
kirkja væri aflögð sem er rangt.
Suður undir Reykjanesi er örnefnið
Tjaldstaðagjá sem vísar til bæj-
arnafns (-staðir) en á kortinu
stendur Tjaldstæðagjá. Til eru
skrif um byggð úti á Reykjanesi og
örnefnið Tjaldstaðagjá styður þær
sagnir, nafnið er rétt á eldri kort-
um. Súlnagjá er sett suðaustan við
fjallið Súlur austan Hafna en gjáin
er vestan (neðan) við fjallið og hef-
ur verið rétt staðsett á eldri kort-
um. Gamli-Kirkjuvogur (nefndur
Vogur í Landnámu, seinna kirkju-
staður) stóð handan við Ósana
norðan Hafna en var fluttur til
Hafna líklega vegna landbrots og
landeyðingar á 16. öld. Á kortinu
er Gamla-Kirkjuvogs ekki getið en
hann er á eldri kortum. Á Grímshól
á Vogastapa er hringsjá en hún er
ekki sýnd (var á korti frá 1989).
Þorpið Vogar var byggt út úr höf-
uðbýlinu Stóru-Vogum en það nafn
er ekki inni nú, aðeins Minni-
Vogar. Örnefnin Stapaþúfa, Gjásel
og Brunnastaðasel í Strandarheiði
eru sett niður á röngum stöðum.
Stapaþúfa er suðvestan við Gjásel
og Gjásel norðan Brunnastaðasels.
Enn og aftur er bæjarnafnið Auðn-
ar á Vatnsleysuströnd rangt skráð
á kort, sagt Auðnir, en í Jarðabók-
inni 1703 og í öðrum gömlum heim-
ildum er alltaf sagt Auðnar. Hösk-
uldarvallastígur er settur á
núverandi göngustíg sem liggur frá
Oddafelli að Keili en örnefnið á að-
eins við gömlu götuna
sem liggur yfir hraun-
ið næst Oddafelli en
sú lá yfir í selin aust-
an við. Sandakravegur
(gömul lestaleið að
austan til Suðurnesja)
hefur alla tíð verið
rangt staðsettur á
kortum og er enn.
Yngstu reiðgötuna um
Herdísarvíkurhraun
vantar á kortið en sú
elsta (?) er sýnd þó
óljós sé. Yngsta reið-
gatan er djúp og vörð-
uð og fær bæði hest-
um og fólki og ætti frekar heima á
kortinu en sú eldri. Sláttudalur
austan Geitahlíðar (fjall, 384 m) í
Krýsuvíkurlandi er á röngum stað
nú en var réttur á korti 1989. Ör-
nefnið Geitahlíð hefur aldrei fyrr
teygt sig austur með hlíðinni frá
fjallinu Geitahlíð. Samkvæmt ör-
nefnaskrám heitir fjallið sjálft
(hnjúkurinn) Geitahlíð og efst á því
tróna Æsubúðir. Örnefnið Drums-
dalavegur er sett á vellina sunnan
við Vigdísarvallaeyðibýlið en á
heima á fjallveginum yfir Sveiflu-
hálsinn sunnarlega en þar er klett-
urinn Drumbur. Reykjavegur (stik-
uð gönguleið) er rangur að hluta á
kortinu, villa sem hver apar eftir
öðrum. Hann liggur EKKI um
Méltunnuklif og svo austan við
Höfða heldur niður Brattháls norð-
an klifsins og svo vestan Höfðans
og gengur um skarðið milli hans og
Sandfells. Þeir sem stofnuðu til
Reykjavegarins ættu að koma upp-
lýsingum um legu hans í rétt horf
sem fyrst. Fyrrnefnd villa er ekki
sú eina á þessari leið.
Í kynningu kortsins er sagt að
það hafi að geyma „helstu upplýs-
ingar sem útivistarfólk þarf á að
halda.“ Því miður er ekki svo. Á
svæðinu eru margar rústir sem úti-
vistarfólk hefur ánægju af að skoða
en eru ekki settar inn, ekki einu
sinni merktar með rústakrossi (x).
Hér má nefna selrústir í Hafna-
heiði, Merkinessel og Möngusel;
selrústir við Seltjörn við Grindavík-
urveg; Nýjasel við Skógfellaveg;
Hvassahraunssel og Lónakotssel;
selrústirnar við og í Núphlíðarháls-
inum, þ.e. Rauðhólssel, Oddafellssel
og Sogasel svo ekki sé talað um
selrústirnar á Selsvöllum. Flestar
fyrrnefndar rústir liggja við merkt-
ar gönguleiðir á kortinu. Gvend-
arhellir í Krýsuvíkurhrauni er
merkilegur vegna mannvistarleifa
og sagna en hann er ekki á kortinu
en er á eldri kortum. Elsta (?)
þjóðleiðin með Suðurströndinni er
sýnd um Herdísarvíkurhraun eins
og fyrr segir en nálægt henni eru
selrústir sem og gömul fjárrétt á
Seljabótarnefi sem er við það að
hverfa í hafið. Þessar rústir eru
ekki settar inn. Sumar gönguleið-
irnar á kortinu enda að því er virð-
ist í öngstræti og ekkert sem segir
að við lok þeirra sé eitthvað áhuga-
vert, t.d. er einn slíkur leggur í
Geldingahrauni austan Afstapa-
hrauns og annar ofan Draugahlíða í
átt að Brennisteinsfjöllum. Sú leið
hefði átt að liggja alla leið að nám-
unum en þar eru merkar mannvist-
arleifar í og við hverasvæði. Flest
þarf gagnrýni við. Ef enginn gagn-
rýnir birtast sömu villurnar aftur
og aftur eins og illgresi í túni.
Landakortaútgáfa virðist varðveita
villur af kerfislegri íhaldssemi og
heimur versnandi fer þrátt fyrir
sérfræðinga út og suður. Atl-
askortin eru vönduð sem og kort
frá 1989 og mættu kortagerð-
armenn hafa þau meira til hlið-
sjónar við gerð nýrri korta. Sögu-
falsanir eru nógu slæmar þó ekki
séu þær skjalfestar um aldur og
ævi.
Nýtt sérkort frá
Landmælingum Íslands
yfir Suðvesturland
Sesselja Guðmundsdóttir
fjallar um kortaútgáfu og
gagnrýnir hana ’Þeir sem stofnuðu tilReykjavegarins ættu að
koma upplýsingum um
legu hans í rétt horf sem
fyrst.‘
Sesselja
Guðmundsdóttir
Höfundur er húsmóðir.
Í SUNNUDAGSBLAÐI Frétta-
blaðsins 3. júlí sl. var viðtal við Sigurð
Líndal, fyrrverandi lagaprófessor. Í
máli hans kom glögglega fram að rík-
isstjórnin íslenzka hafi sótt í sig veðr-
ið á kostnað Alþingis, án þess þó að
hann vilji taka svo til orða að Alþingi
sé orðið afgreiðslu-
stofnun ríkisvaldsins,
eins og sumum virðist.
Sigurður nefnir að
styrkja megi Alþingi,
og minnir í því sam-
bandi á að í þeim til-
gangi hafi Ríkisend-
urskoðun verið sett
undir Alþingi á sínum
tíma.
Hér skulu tilfærð
tvö dæmi um þá
„styrkingu“ sem Al-
þingi hefir orðið að
þeirri ráðstöfun: Um
árið þegar fyrrverandi
bankamálaráðherra og
þáverandi varafor-
maður Framsókn-
arflokksins, að nafni
Finnur, ákvað að ná
undir sig og flokkinn
öðrum þjóðbankanum
– Landsbankanum í
það skiptið – var nú-
verandi ríkisend-
urskoðandi vikapiltur
hans til verksins.
Starfsemi bankans
hafði verið í föstum
skorðum áratugum
saman og árleg reikn-
ingsskil hans afgreidd
með uppáskrift rík-
isendurskoðanda. En
þegar kallið kom bjó augnaþjónninn
til endemislega álitsgerð um afglöp
bankastjóra. Á grundvelli þeirrar
sorphirðu tilkynnti þáverandi for-
sætisráðherra undirrituðum að hann
yrði að segja af sér embætti banka-
stjóra. Það er svo önnur saga, en
þessari skyld, að örskömmu síðar
lýsti sami maður því yfir við ritstjóra
Morgunblaðsins að aðförin að Sverri
Hermannssyni hefði verið tómt fát
og fum. Maðurinn hefði ekkert til
saka unnið. En þá var öll nótt úti og
framsóknarmennskan tekin að ríða
húsum í bankanum. Til að byrja með
naut einkum Jón í Skífunni góðs af,
enda þurfti að launa honum ríkulega
stuðning við flokkinn í kosningunum
1999. Fyrirtæki hans gjaldþrota upp
á milljarða tekið í viðskipti og honum
prívat og persónulega lánaðar 780
milljónir króna til kaupa á brasklóð-
um í Garðabæ.
En þar kom að fjárkláði tók að
sækja á forystu Framsóknar. Eink-
um og sér í lagi formanninn sjálfan.
Var þá kallað á ríkisendurskoðanda
og hann beðinn um efni í þrifabað.
Ekki stóð á mínum manni fremur en
fyrri daginn, þegar ráðstjórnarmenn
áttu í hlut, þótt hann tæki raunar
fram í sápugerðinni að
þetta væri ekki hans
hlutverk.
Og aðalritari stóð upp
úr baðinu og kvaðst af-
lúsaður með öllu. En
dýrðin stóð ekki nema
eitt dægur þar til kláða-
maurinn hafði hlaupið á
hann aftur og færðist nú
stöðugt í aukana. Þótt
foringinn sé friðlaus
hefir hann lýst því yfir
að hann beri fullt traust
til ríkisendurskoðanda,
enda getur verið gott að
grípa til hans síðar ef í
nauðir rekur.
Það er með ólíkindum
að Ríkisendurskoðun
skuli heyra undir sjálft
Alþingi, og yfirstjórn
þess skuli horfa aðgerð-
arlaus á vinnubrögðin.
Það sýnir læpuskap lög-
gjafarvaldsins gagnvart
framkvæmdavaldinu.
En við þeim fjár-
kláða, sem herjar á for-
ystumenn Framsókn-
arflokksins, er aðeins
eitt ráð til og það er nið-
urskurður – í síðasta
lagi fyrir næstu alþing-
iskosningar. Fyrir borg-
arstjórnarkosningar
skiptir ekki máli. Kláðamaurinn hefir
þegar gengið frá forystusauð Fram-
sóknar á þeim vettvangi svo hann er
ekki á vetur setjandi. Mun hann þó
sakna sárlega hins gróskumikla og
orkugefandi haglendis, sem hann
hefir gengið á um langa hríð, sjálfum
sér til ábata og flokki sínum til fram-
dráttar, en R-lista til yndisauka.
Svo er það önnur og miklu lengri
saga að segja frá því þegar ráð-
stjórnin brá á það ráð að gefa vinum
og vandamönnum báða þjóðbankana
nema að Búnaðarbankanum hafi ver-
ið stolið undir stjórn fyrrverandi
varaformanns Framsóknarflokksins?
Hann er vanur maður sem kann til
verka.
Fjárkláði
Sverrir Hermannsson fjallar
um vanda Framsóknar
Sverrir Hermannsson
’En við þeimfjárkláða, sem
herjar á for-
ystumenn
Framsóknar-
flokksins, er að-
eins eitt ráð til
og það er niður-
skurður – í síð-
asta lagi fyrir
næstu alþing-
iskosningar. ‘
Höfundur er fv. form.
Frjálslynda flokksins.