Tíminn - 22.06.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Fimmtudagur 22. júni 1972.
Níræð brúður
í Reykjavík
Frásiign Timans fyrir nokkru
af brúökaupsferft þeirra Ivu
og Jóns Sigurössonar frá (Jnaósi,
hrúógumans aldna, er brá sér
beim eftir sjötiu ára dvöl á er-
lendri grund, hefur vakih mikia
athygli. Flciri en cinn og fleiri en
tvcir efta þrir hafa hringt til
hlaftsins til þess ah spyrjast fyrir
um brúfthjónin, og mehal þcssa
forvitna fólks eru menn, sem
ekki cru áskrifendur ah blahinu.
heldur hafa frétt um frásögnina
og lesið hana hjá nágrönnum
sinum. Vió þetta spjall allt hefur
rifjazt upp, hvah menn vila dæma
um aldurhnigiö fólk, sem gengið
hefur i hjónahand. Ilér segjum
við frá einu sliku.
Nú kunna lesendurnir að
imynda sér, að við höfum grafið
upp einhvern eða einhverja , sem
gengið hefur eldri að altarinu en
Jón Sigurðsson. En svo er ekki,
þótt á hinn bóginn se alls ekki
fortakandi, að slikt dæmi finnist,
ef nógu vel er leitaö. Við höfum
komizt þaö lengst að finna brúði,
sem vantaði sem næst fjörutiu
daga upp á nirætt — og hafði ekki
l'yrr gengið i hjónaband. Þessi
kona giftist hér i Keykjavik fyrir
nokkurn veginn nákvæmlega
hálfri öld.
Þetta ætlum við nú að hafa til
Irásagnar. En hver veit nema á
morgun eða hinn daginn hringi
cinhver lesandi, sem minnist
dæmis um eldri brúði eða brúð-
guma. En hitt er lika hugsanlegt,
að Jón Sigurðsson standi uppi
sem islenzkur methafi allra alda
meðal islenzkra brúðguma, sem
nú er kleift að leita uppi og full-
vissa sig um aldur á.
Sagan befst i Flóanum
Þessi saga, sem við ætlum að
segja i dag, hefst austur i Flóa, er
rösklega þrir tugir voru liðnir af
nitjándu öldinni. Þá var að Mikla-
hollshclli maður sá, er hét Hann-
es Þorleifsson og átti að konu Sól-
veigu Benediktsdóttur, prests-
dóttur frá llraungerði, nálrænka
Jóns Eirikssonar konferensráðs
og systur séra Sveins Benedikts-
sonar á Mýrum i Alltaveri og
Brynjólfs Svenzons, sem siðast
var sýslumaður i Borgarfjaröar-
sýslu, Sólveig missti ‘mann sinn
ung og giftist aftur öðrum sveit-
unga sinum, Gisla Jónssyni.
Bjuggu þau að Stóru-Keykjum.
Var Sólveig amma Gisla Jo'ns-
sonar, sem þar bjó i marga ára-
tugi á fyrri helmingi þessarar
aldar.
4. nóvember 1832 fæddist þeim
Sólveigu og Hannesi i Miklaholts-
helli dóttir, sem var nefnd Oddný
eltir ömmu sinni Oddnýju Helga-
dóttur frá Hliði á Álftanesi —
gömlu prestmaddömunni i
llraungerði. Þar er komin fram á
sjónarsviðið sú kona, sem giftist i
lyrsta skipti nálega niræð haustið
1922.
Samveruár á Stóru-Keykjum
Á sama skeiöi og þau Gisli og
Sólveig bjuggu á Stóru-Reykjum
var systir Sólveigar, Guðrún að
nafni, húsfreyja i Króki i Hraun-
gerðishreppi. Maður hennar hét
Oddur Jónsson. Þótt Guðrún væri
nokkru eldri en Sólveig, voru börn
hennar yngri, og meðal hinna
yngslu var drengur, sem hét
Oddur, fæddur 19. janúar 1848.
Fluttist hann ungur með foreldr-
um sinum og systkinum að Flögu,
þar sem móðir hans dó, er hann
var um það bil átta ára. Oddur
Jónsson hélt áfram búskap ekkill,
og fermdist Oddur, er hann hafði
aldur til með allgóðri kunnátttu.
Sextán ára gamall fór hann að
heiman i vinnumennsku, og þá að
Stóru-Reykjum, þar sem hann
var siðan óslitið i tólf ár. Sat
þeim árum, er hún var ung.þótt
það sé nú orðið alsiða, enda
stórum meira harðræði þá en nú,
er fararbúnaður og aðbúnaður
allur var miklu lakari.
En ekki virðist hreysti
Oddnýjar hafa beðið neinn hnekki
við þá vosbúð, er hún hefur
áreiöanlega oft orðið að þola,
bæði i fjallferðum og þess utan,
þvi ekki skorti mikið á að hún
næði tiræðisaldri. Mun enn hér i
Reykjavik margt manna, sem
man Oddnýju á efstu árum henn-
ar, og hið sama er sjálfsagt að
segja um ýmsa Árnesinga, er
haldið hafa kunningsskap við
hana, þótt hún flyttist brott úr
heimahéraði sinu.
Sambúð án vigslu
Þau kynni, sem tókust á Stóru-
Reykjum með þeim Oddnýju og
Oddi, urðu endingargóð, þrátt
fyrir riflega fimmtán ára aldurs-
mun. Þau skildu aldrei eftir sam-
Miklaholtshellir, þar sem brúðurin niræða fæddist.
nema rúmlega sjötugur. Oddný
var aftur á móti hin ernasta. Loks
varð bústýrustarfið henni samt
helzt um megn, er hún nálgaðist
nirætt.
Alla ævi hafði Oddur stundað
erfiðisvinnu, og ekki orðið höku-
feitur af. Hin siðustu höfðu þau
Oddný orðið að þiggja
sveitarstyrk, er þá þótti hvorki
Slóru Itcykir, þar sem þau frændsystkin kynntust I öndverðu — þar hafa hús verið lágreistari þá.
Oddný Hannesdóttir heima ógefin
allan þennan tima. Hún hefur þvi
verið komin fast að þritugu, er
þau systrabörnin, Oddur og hún,
voru fyrst samtiða á bæ, en komin
yfir lertugt, er dvöl þeirra á
Stóru-Reykjum lauk.
Tápmikil stúlka
Oddný Hannesdóttir var af-
burða dugleg, og munu til
skamms tima hafa gengið meðal
manna sögur um atorku hennar,
þótt nú sé sennilega farið að fyrn-
ast yfir þær. Var það eitt með
öðru, að hún fór i göngur, sem þó
mun hafa verið næsta fátitt á
veruna þar. En þau giftust ekki,
hvað sem valdið hefur.
Árið 1884 fluttust þau til
Reykjavikur og áttu heima á Sel-
landi, sem Sellandsstigur er
kenndur við. Siðan fluttust að þau
að Lindarbrekku, er var i grennd
við núverandi Holtsgötu, en áttu
siðan lengi heima i húsi, er kallað
var Skuld en mun oröið Fram-
nesvegur 25, er fram i sótti, þegar
götuheiti og húsnúmer komu i
staö hinna eldri nafna þar vestur
frá.
Oddur var mjög þrotinn að
heilsu og kröftum, er kom fram
um 1920, þótt ekki væri hann
skemmtilegt að taka við né var
ætiö með ljúfu geði veittur.
Klliheimiliö viö Kaplaskjólsveg
Um þessar mundir var mjög til
umræðu stofnun elliheimilis i
Reykjavik. Áhugamaður um
þessi efni, Jón Jónsson beykir,
hét að gefa fimmtán þúsund
krónur i þvi skyni og safna siöan
meira fé eftir getu, ef stjórn
félags þess, sem kallaðist Sam-
verjinn, tæki að sér að hrinda
málinu i framkvæmd. 1 byrjun
septembermánaðar 1922 var svo
keypt i þessu skyni steinhús eitt
rétt vestan svonefnt Sauðagerðis-
LAUGARDAGS
LOKUN
Eftirtaldar mjólkurbúðir Mjólkursamsöl-
unnar verða lokaðar á laugardögum fyrst
um sinn frá og með næsta laugardegi:
Alfheimum 2, Dunhaga 20,
Arnarbakka 4, Grensásvegi 46,
Brekkulæk 1, Háaleitisbraut 68,
Laugarásvegi 1, Itofabæ 9.
ISAL
Skrifstofustúlka
Óskum eftir að ráða skrifstofustúlku,
nokkurra ára starfsreynsla er nauðsyn-
leg, ásamt góðri ensku og þýzku kunnáttu.
Ráðning nú þegar eða eftir samkomulagi.
Þeim, sem eiga eldri umsóknir hjá fyrirtækinu,er bent á
aö hafa samband við starfsmannastjóra.
Umsóknareyðublöð fást hjá bókaverzlun Sigfúsar
Eymundssonar, Austurstræti, Reykjavik og Bókabúð Oli-
vers Steins, Hafnarfirði.
Umsóknir óskast sendar eigi siðar en 30. júni 1972 i póst-
hólf 244, Hafnarfirði.
ÍSLENZKA ALFÉLAGIÐ H.H.
STRAUMSVÍK
tún. Það var Grund við Kapla-
skjólsveg — gamla Grund, þar
sem seinna var barnaheimilið
Vesturborg.
Forstöðukona var ráðin Maria
Pétursdóttir. Svefnstofur voru
átta og talið, að þarna rúmuðust
tuttugu og þrir. Þröngt mun þó
hafa verið setinn bekkurinn og
færra til þæginda en nú er orðið i
viðlika stofnunum.
Hin siöferöilega alvara
Meðal þeirra, sem sannarlega
þóttu eiga það skilið að fá þarna
skjól og aðhlynningu, voru hjóna-
leysin Oddur Oddson og Oddný
Hannesdóttir. En þó var hængur á
og illur þrándur i götu: Þetta var
óvigð sambúð hjá þeim. Þessi sið-
ferðisskortur hafði þeim að visu
haldizt uppi býsna marga ára-
tugi, bæði austan fjalls og vestan,
en nú vöknuðu menn upp til um-
þenkingar um það, að svo mætti
ekki lengur til ganga.
Sem sagt: Ef þau áttu að kom-
ast inn i elliheimilið nýstofnaða
og búa þar saman i herbergi urðu
þau hjón að heita fyrir guði og
mönnum. Og þannig atvikaðist
það, að það komst loks i verk, er
svo lengi hafði undan dregizt.
Brúðkaup án brúðkaupsferðar
Sex fyrstu vistmennirnir komu
á Grund 27. október, og
sunnudaginn 29. október voru
Oddur og Oddný gefin saman,
hann sjötiu og fjögurra ára og hún
komin fast að niræðu, samkvæmt
leyfisbréfi útgefnu 22. september.
Svaramenn voru Jónas Jónsson
lögregluþjónn og Jón Jónsson
beykir. Að athöfn lokinni var
dálitið kaffigildi, svo sem vera
bar. Siöan tóku hveitibrauðsdag-
arnir við, en brúökaupsferð mun
engin hafa verið farin.
Þannig er sagan um elztu,
islenzku brúðina, sem við höfum
enn spurnir af.
Ævilokin á Grund
Þetta varð fremur stutt hjóna-
band. Oddur dó 5. janúar 1924. En
Oddný var enn ern, og hún liföi þó
nokkur ár ekkja. Hugsunin var
næsta skýr, þrátt fyrir háan
aldur, Hiin hafði svo sem áður var
sagt, aldrei rik verið fremur en
þorri þess fólks, sem hafði ofan af
sér, við erfiðisvinnu i Reykjavík
um hennar daga. Þess vegna var
það talsvert framlag, er hún gaf
þeirri stofnun, sem veitti henni
húsaskjól, tiu krónur einn af-
mælisdaginn sinn. Jafnframt
mælti hún svo fyrir, að ef henni
bærust peningar i afmælisgjöf,
skyldu þeir verða sérstakt
Oddnýjarframlag til nýs og veg-
legra elliheimilis.
Nú var Oddný orðin meira en
hálf-tiræö, en það þrek hafði hún,
að hún klæddist jafnan. Það var
loks i árslok 1928 eða ársbyrjun
1929, að henni varð það um megn,
og var hún þó hálfundrandi á þvi,
hver skollinn væri farinn að baga
hana svo, að hún kæmist ekki á
ról.
Oddný komst ekki framar á
fætur. Hún andaðist 8. febrúar
1929, þremur mánuðum betur en
niutíu og sex ára, og hafði þá um
skeið verið meðal elztu ibúa
Reykjavikur. J.H..