Tíminn - 11.03.1973, Blaðsíða 29

TlMIW
29
s
ÍliÍ'ÍH
iiiiiiihiiliillliiliiiiHii
ngo
ur
Davíðsson:
„Saltiðog skólpið
renna í Vín"
Ain Rin er fræg i fornum
sögum. Einhvern tima fyrir
ævalöngu hefur liklega
„rinargull” verið unnið úr
botnsandi hennar. Rin hefur
frá fyrstu timum verið mikil
samgönguæð og hún var lika
auðug af fiski. Nú fæst þar
varla ,,bein úr sjó” og stæka
ýldulykt leggur af hinu
mórauða, fyrrum fagra og
tæra fljóti. Svisslendingar
setja upp aðvörunarspjöld
„Baðið ekki i Rin”. Hollend-
ingar fá 30% af drykkjarvatni
sinu úr Rinarfljóti. og þeir
segja að óbragð finnist jafnvel
af kaffi og te. Rinarfljót er
talið um 1300 km langt og við-
ast er nú ólykt af þvi — nærri
þvi frá upptökum til ósa,
enda fellur það i gegnum mikil
iðnaðarlönd. Oliublettir, fita
og sápufroða fljóta i árvatn-
inu, sagt að jafnvel sé hægt að
framkalla filmu i þvi. Rin, hið
mikla siglingafljót, er orðið að
skólpræsi 50 milljóna manna.
Er talið, að um 60 þúsund tonn
af alls konar úrgangi berist ♦
á degi hverjum i fljótið.
Bakteriumagnið eykst, súr-
efnið minnkar, fiskarnir
drepast, grunnvatn i grennd-
inni spillist. Um 17 þúsund
oliuknúin skip og dráttarbátar
sigla á Rin, svo oliumengun er
geysimikil. Ain rennur i gegn-
um fjögur þjóðlönd, þ.e. Sviss,
Frakkland, V-Þýzkaland og
Holland — og hættir þeim til
að visa ábyrgðinni hvert á
annað. ,,Það er mannlegt, að
skeyta ekki um hvað af úr-
ganginum verður, þegar við
sjáum fljótið bera hann burt
frá okkur,” er haft eftir einum
embættismanninum. Menn
hafa látið Rin taka við skólpi
og öðrum úrgangi i þúsundir
ára. En nú er fólksfjöldinn
orðinn slikur og iðnaðurinn, á
áhrifasvæði Rinar, að hún tek-
ur ekki við meira og lifverurn-
ar i henni eru að deyja út. Rin
er aðeins hrein við upptökin i
Alpafjöllum nú á fimum.
Mengunar gætir verulega neð-
an við Bodenvatn. Geysistór
iðnaðarfyrirtæki veita skólpi
sinu i ána i útjaðri Basel og
lita úrgangsefnin stundum
árvatnið rautt, grænt eða
brúnt. 1 Frakklandi tekur áin
við 80 þúsund tonnum af lút,
sem i eru 20 þúsund tonn af
salti frá kalinámunum i
Elsass. 1 Þýzkalandi veitir
efnaiðnaður i Lúðvikshafen,
oliuhreinsunarstöðvar i
Mannheim og stáliðnaðurinn
mikli i Ruhr-héraði úrgangs-
efnum sinum út i Rin. Þegar
til Hollands kemur er árvatnið
kolmórautt og nær ógagnsætt.
,,Við fáum allt svinariið”,
segja Hollendingar andvarp-
andi.
Þann 19. júni tóku fiskar að
drepast og fljóta upp hópum
saman i Rin. Enginn veit með
vissu af hverju fiskarnir
drápust. Sökudólgarnir þegja
sem fastast. 1 seinni tið er
byrjað að gera verulegar ráð-
stafanir til að draga úr
menguninni. Bátar fara um
ána og taka sýnishorn af vatn-
inu á ýmsum stöðum og þyrlur
fljúga yfir til að fylgjast með
litabreytingum i vatninu, og
lita eftir við verksmiðjur, ef
mengunar verður mikið vart
frá þeim.
Umsjónarbátar taka við
oliuleifum skipa óg dráttar-
báta á ánni. Hreinsistöðvár
miklar eru i byggingu, enda
þarf mikils við, og aðrar eru
áætlaðar. Talið er, að frá 5
stórum námum sé veitt 5-6
milljónum tonna af salti
(natrium klóríð) út i Rin, það
er um þriðjungur af öllu salti i
ánni. Arvatnið ber saltið til
Hollands.t þar sem það eyði-
leggur drykkjarvatnið og
skemmir jarðveginn, svo það
dregur úr vexti grænmetis og
blóma. Margar kynslóðir Hol-
lendinga hafa orðið að berjast
við hafið og saltið i þvi. ,,Nú
kemur salt og margs konar
mengun inn um bakdyrnar”,
segja Hollendingar.
Frakkar eru byrjaðir að
takmarka dálitið saltmagnið,
sem veitt er út i Rin frá kali-
námunum, enda hafa Hollend-
ingar kvartað sáran, yfir salti
og alls konar óhroða, sem áin
ber yfir land þeirra frá lönd-
unum ofar við hana. En neðsti
hluti Rinar tekur við tals-
verðri megnun frá verksmiðj-
um Hollands. Þetta er geysi-
leg mengunarkeðja, afarerfið
viðureignar. Og viða er pottur
brotinn. A stórum landsvæð-
um, bæði auslan hafs og vest-
an, er ekki óhætt að drekka
vatn, nema það sé soðið, eða
sótthreinsað á annan hátt. Hér
á landi er vatnið viðast tiltölu-
lega hreint a.m.k. uppsprettu-
vatnið, enn sem komið er. En
viða vofir hættan yfir. Neðri
hluti Elliðaánna við Reykja-
vik og Glerá við Akureyri
gætu mengast mjög, ef ekki er
gætt varúðar. Þessar ár eru
nefndar sem dæmi um ár á
þéttbýlum svæðum.
Myndin er hollen/.k, en til llollands lendir mest af mengunarefnum Itínar.
ACROB
VEGG
OG
GÓLF
!HI
$ SAMBANDIÐ
BYGGINGAVÖRUR
SUÐURLANDSBRAUT 32
EINNIG INNAKSTUR FRÁ ÁRMÚLA29
Fyrir böð og eldhús, stærð 15x15
í tízkulitum
Gólfflísar, 10x20 í rauðbrúnum
og gulbrúnum litum,
15x15 einlitar og mislitar
Fyrir iðnaðarhúsnæði útvegum
við margar gerðir af
vegg- og gólfflísum
FLtSAR