Tíminn - 04.09.1973, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 4. september 1973
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu vift Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðsluslmi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 300 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f
- _________________________ J -
Forysta íslands
Það kemur mjög glöggt i ljós viða um heim,
að útfærsla fiskveiðilögsögu íslands i 50 milur
hefur haft mikil áhrif og orðið þeim, sem berj-
ast fyrir stækkun fiskveiðilögsögu, mikil
hvatning. Þannig er t.d. bersýnilegt, að hún
hefur haft úrslitaáhrif i Kanada. Á fundi hafs-
botnsnefndarinnar i fyrrasumar lögðu Kan-
adamenn fram óljósar tillögur um fiskveiði-
málin, þar sem engin ákveðin mörk voru til-
greind. Þetta var strax gagnrýnt af helzta
stjórnarandstöðuflokknum i Kanada, íhalds-
flokknum, og þó einkum eftir að íslendingar
færðu fiskveiðilögsöguna út i 50 milur. For-
ustumenn hans bentu á, að það væri hlálegt að
Kanada hefði ekki nema 12 milna fiskveiðilög-
sögu meðan ísland hefði 50 milna fiskveiðilög-
sögu. Þessi gagnrýni harðnaði enn meira eftir
að Island flutti tillögu i hafsbotnsnefndinni i
aprilbyrjun sl. um 200 milna efnahagslögsögu.
Endanleg áhrif urðu þau, að Kanadastjórn
lýsti fylgi sinu við 200 milurnar 27. mai sl.
1 Noregi hefur útfærsla islenzku fiskveiðilög-
sögunnar tvimælalaust haft mikil áhrif á
ákvörðun stjórnmálaflokkanna. Hreyfing sú,
sem reis gegn inngöngu Noregs i Efnahags-
bandalagið, var yfirleitt fylgjandi útfærslu
norsku fiskveiðilögsögunnar, og hafði fordæmi
Islendinga mikiláhrif á hana. Þeir, sem beittu
sér fyrir aðild Noregs að Efnahagsbandalag-
inu, vildu hins vegar fara sér hægt i landhelgis-
málum. Á fundum hafsbotnsnefndarinnar sið-
astl. sumar var mjög óljóst,hver afstaða Nor-
egs myndi verða. Úrslit þjóðaratkvæðagreiðls-
unnar um aðildina að Efnahagsbandalaginu og
stjórnarskiptin, sem fóru i kjölfar þeirra,
styrktu mjög stöðu þeirra, sem vildu útfærslu
fiskveiðilögsögunnar. Málstaður íslands hlaut
jafnframt mikinn stuðning i Noregi,og ýtti það
undir útfærslustefnuna þar. Þá komst
embættismannanefnd að þeirri niðurstöðu, að
útfærsla væri hagstæð fyrir Noreg. Allt þetta
leiddi til þess, að norska stjórnin ákvað að
styðja 200 milurnar.
Auðvelt er að rekja það, að útfærsla islenzku
fiskveiðilögsögunnar hefur viðar haft mikil
áhrif en i Kanada og Noregi. Sennilega hafa
áhrifin orðið hvað mest i Afriku. Þar hefur ver-
ið unnið að þvi að ná samstöðu allra þátttöku-
rikja Einingarsamtaka Afriku um 200 milna
efnahagslögsögu. Það hefur verið mikill styrk-
ur fyrir þá menn, sem hafa starfað mest að
þessu, að geta bent á fordæmi Suður-Ameriku-
rikja, íslands og annarra þeirra rikja, sem
hafa fært fiskveiðilögsöguna út fyrir 12 milna
mörkin. óviða eða hvergi mun málstaður ís-
lands i deilunni við Breta njóta meiri skilnings
og samúðar en i Afriku, enda er mönnum þar
ljóst, að íslendingar eiga þar i höggi við gamla
nýlendustefnu, sem er mikilvægt fyrir hinn ný-
frjálsa heim, að brotin verði á bak aftur. Allt
hefur þetta stuðlað að þvi, að á þjóðhöfðingja-
fundi Einingarsamtaka Afriku, sem haldinn
var i Addis Abeba i júnimánuði sL, var sam-
þykktur einróma stuðningur við 200 milna
efnahagslögsögu. Þetta er stærsti sigurinn,
sem 200 milurnar hafa unnið. íslendingar eiga
tvimælalaust sinn þátt i honum.
ERLENT YFIRLIT
Vill Nixon láta
Agnew víkja?
Þegar farið að ræða um nýjan varaforseta
EFTIR ÞVl, sem meira
upplýsist um kæru skattayfir-
valdanna i Maryland á hendur
Agnew varaforseta, virðist
koma betur i ljós, að valda-
miklir menn i fíokki republik-
ana standi á bak við kæruna,
og sennilega er hún komin
fram með vitund og vilja
stjórnenda Hvita hússins.
Ýmsir gizkuðu á það i fyrstu,
að Nixon væri ekki óljúft, þótt
þessi kæra kæmi fram þar er
hún myndi draga athygli frá
Watergatemálinu. Siðar
hefur sá orðrómur fengið
byr i vængi, að Nixon vilji
losna við Agnew sem varafor-
seta og fá tækifæri til að til-
nefna annan varaforseta i
stað hans. Ef Agnew yrði að
segja af sér, ber Nixon að til-
nefna nýjan varaforseta, en sú
tilnefning verður siðar að fá
staöfestingu þingsins, ef hún
á að fá gildi. Nixon yrði þvi
að tilnefna mann, sem væri
Hklegur til að fá stuðning
meirihluta þingmanna.
Meðal stjórnmálamanna i
Bandarikjunum nýtur sú skoð
un nú vaxandi fylgis, að Nixon
muni ekki þurfa að fara frá
völdum vegna Watergate-
málsins, en áhrif hans verði
skert og hann verði að hafa
nánari samvinnu við þingið en
hann hafði ætlað sér. Þetta
getur að mörgu leyti haft
heppileg áhrif á stjórnmála-
þróunina i Bandarikjunum.
Jafnframt vex þeirri skoðun
fylgi, að Agnew muni hljóta
sektardóm vegna skattsvika
og óleyfilegra fjárgjafa, sem
hann hafi þegið sem embættis-
maður og rikisstjóri i Mary-
land. Þótt brot hans muni vart
reynast stórvægileg og hann
hafi vissar afsakanir, muni
sektardómur cigi að siður
leiða til þess, að hann verði að
segja af sér. Nixon mun þá fá
tækifæri til að velja nýjan
varaforseta,og er þegar farið
að stinga saman nefjum um
hver það muni verða.
UMRÆDDAR skoðanir eru
m.a. byggðar á þvi, að skatta-
yfirvöldin i Maryland eða
dómsmálaráðuneytið i
Washington hefðu aldrei látið
hefja rannsókn og málaferli
gegn Agnew, nema verulegur
vafi léki á um sakleysi hans.
Þessir aðilar hafi metið, að
sektarlikurnar væru meiri,
eða a.m.k. svo miklar, að rétt
væri að láta dómstóla skera
úr. Pólitiskir aðilar, sem um
málið hafa fjallað, hafa vafa-
lítið talið, að betra væri að
máliö yrði opinbert strax en
ekki sfðar, t.d. eftir að Agnew
kynni að hafa verið tilnefndur
frambjóðandi republikana i
næstu forsetakosningum. Ef
Agnew yrði sýknaður, myndi
hann styrkja aðstöðu sina, en
hlyti hann hins vegar sektar-
dóm.yrði hann að segja af sér,
og Nixon myndi þá útnefna
nýjan varaforseta, sem hefði
tækifæri til að kynna sig næstu
þrjú árin.
Jafnt siðferðilega og póli-
tiskt væri rétt að reyna ekki
að hilma yfir málið, heldur að
gera það opinbert strax.
AGNEW brást mjög karl-
mannlega viö eftir að sá
orðrómur komst á kreik,að
hann væri undir rannsókn fyr-
ir að hafa þegið mútur, sem
siðan hefðu verið dregnar
undan skatti. Hann hélt blaða-
mannafund, þar sem hann
lýsti sig saklausan og lofaði að
leggja öll gögn á borðið. Hann
fékk hrós i blöðunum fyrir
þessa framkomu sina, en hann
Sé dæmt eftir stefnunni, sem
o f a n f r á .
naut þess ekki lengi. Blöðin
héldu áfram að segja frá nýj-
um og nýjum ákærum á hend-
ur honum og fengu upplýsing-
ar bersýnilega frá mönnum,
sem áttu að vera bundnir
þagnarheiti. Agnew brást
reiður við þessu og hélt blaða-
mannafund þar sem hann
ákærði starfsmenn i dóms-
málaráðuneytinu fyrir að
breiða út ósannar ákærur á
hendur sér. Elliot L. Richard-
son dómsmálaráðherra svar-
aði þessu ekki fyrr en eftir
talsverðan tima. Hann lofaði
að láta rannsaka ákæru
Agnews á hendur starfsmönn-
um i dómsmálaráðuneytinu,
en bætti þvi við, að umræddar
upplýsingar gætu verið komn-
ar frá fleiri en þeim, t.d. frá
starfsmönnum skattayfir-
valda i Maryland, frá lögfræð-
ingum Agnews sjálfs, sem
vissu allt um þessi mál, eða
frá starfsmönnum i Hvita hús-
inu. Mörgum þótti Richardson
höggva hér óþægilega nærri
Hvita húsinu. Af hálfu fylgis-
manna Agnews er reynt að
breiöa út, að Richardson hafi
sjálfur orðið augastað á for-
setaembættinu, t.d. sem fram-
bjóðandi republikana i næstu
forsetakosningum. Viður-
kennt er, að Richardson sé sá
ráðherra i stjórn Nixons, sem
bezt hafi reynzt, en hann hef-
ur verið aðstoðarutanrikis-
ráðherra, heilbrigðisráð-
herra, varnarmálaráðherra
og loks dómsmálaráðherra.
Alit hans hefur enn aukizt við
það, að hann hefur tilnefnt
mjög strangan dómara til að
rannsaka Watergatemálið.
ATHYGLI hefur það vakið,
hve litinn stuðning Nixon hef-
ur veitt Agnew. Það má að
visu segja, að hann hafi sjálf-
ur átt i nægum erfiðleikum og
þvi verið litt aflögufær að
örvarnar hafa, cr þcim skotið
hjálpa öðrum. A blaðamanna-
fundi, sem Nixon hélt nýlega,
sagðist hann að visu trúaður á
sakleysi Agnews og hældi
viðbrögðum hans. Hins vegar
fór hann ekki nærri eins hlý-
legum orðum um Agnew og
hina fyrri félaga sina, Halde-
man og Ehrlighman, sem
hann hidi á hvert reipi. Það
þótti benda til, að Agnew nyti
ekki sérstakrar náðar Nixons.
Þá hefur sá orðrómur borizt
út,aðMelvin R. Laird,sem nú
er helzti ráðgjafi Nixons i
innanlandsmálum, hafi ráð-
lagt ýmsum forustumönnum
republikana að vera varfærnir
I stuðningi sinum við Agnew,
þvi að staða hans væri tvisýn.
Sitthvað fleira bendir til, að
ráðamenn i Hvita húsinu
reikni alveg eins með þvi, að
Agnew verði að segja af sér.
Þegar er lika farið að gizka
á, hver eftirmaður hans verði.
Fyrir nokkrum mánuðum
hefði John Connally, fyrrv.
rikisstjóri I Texas, mjög kom-
iö til greina, en siðan hefur
kólnað milli hans og Nixons.
Forystumenn demokrata i
þinginu ættu einnig erfitt með
að samþykkja Connally, þvi
að þeir lita á hann sem lið-
hlaupa. Af öðrum ástæðum
ættu demokratar lika erfitt
með að fallast á Nelson
Rockefeller, sem einnig hefur
verið nefndur i þessu sam-
bandi, þvi að hann gæti orðið
stcrkt forsetaefni i næstu
kosningum.
Af sömu ástæðum myndi
Rockefeller einnig mæta mót-
stöðu hjá ýmsum republikön-
um, sem vilja koma til greina
sem forsetaefni. Bezta sam-
komulag gæti orðið i báðum
flokkunum um einhvern gegn-
an mann, sem ekki myndi
sækjast eftir að vera i fram-
boði.
— Þ.Þ.
Þ.Þ.