Tíminn - 17.03.1974, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Sunnudagur 17. marz 1974.
j4?ír*.
1 Ólafsey 20/7. 1942
Jónshús og fjós. Sorphaugur alvaxinn hrimblöökum. í Flatey á Breiðafirði 17/8. 1970.
Ingólfur Davíðsson:
Byggt og búið
í gamla daga
Það hvildi jafnan ævintýra-
blær yfir Grimsey i hugum
eyfirzkra unglinga. 1 góðu veðri
gátum við séð hana i hillingum
ofan úr hliðunum við utan-
verðan fjörðinn. .,10 bæir eru i
eynni og býr prestur eyja-
skeggja i Miðgarði” lásum við i
landafræðinni í'yrir löngu.
Grimseyingar fiuttu egg og
saltaðan fugl til Akureyrar á
vorin. Fyrsta eyjarbúann sá ég
i gagnfræðaskólanum á Akur-
eyri og var hann kallaður Guð-
mundur Grimseyingur, vinsæll
piltur, sem lék á orgel og
gerðist siðar tónlistarkennari i
Reykjavik, Heimskautsbaugur-
inn liggur um Grimsey.
gárungarnir sögðu ha’nn liggja
eftir endilögu hjónarúminu i
Miðgarði. En baugurinn hefur
smám saman færzt til og liggur
nú um býlið Bása, segja mæl-
ingamenn og stjarnfræðingar.
Nú geta ferðamenn fengið skjal,
sem vottar að þeir hafi farið yfir
bauginn i Grimsey. Munu
einkum útlendir ferðamenn
notfæra sér þetta. Grims-
eyingar bjuggu fyrrum i lágum
torfbæjum. Bæjargöngin voru
þröng og krókótt m.a. til að
varna isbjörnum inngöngu,
segirsagan. Birnir gengu i land
i hafisárum, já, það er ekki
langt siðan björn var felldur i
Grimsey. Stoðir allar og
máttarviðir i gömlu torf-
bæjunum voru úr rekaviði.
Lengi hafa verið 11 býli og
jarðir i Grimsey. íbúar taldir
120 árið 1934, en hafa verið um
80 siðustu árin.
Árið 1934 segja enskir
náttúrufræðingar, sem þar voru
á skoðunarferð, að þá standi
eftir 11 torfhús, en 8 séu úr
timbri eða steini. Þeir kváðu
vera um 20 kýr i eynni og um 250
fjár. Þá var ekki farið að flytja
mjólk út i eyna úr landi.
Kúataðan mun hafa verið ærið
misjöfn á umliðnum öldum og
stundum jafnvel kýrlaust með
öllu og mjólkurlaust. Sauöfé
einnig mjög mismargt. Siðasti
torfbærinn — Vallakot — mun
hafa verið rifinn 1970. Myndin
sýnir torfbæ i Grimsey 1934. Er
það Vallakot eða einhver annar
gamall bær? Fiskirár sjást uppi
á bænum, þvert á þakhryggina.
Svo var áður viöa um land.
Þarna voru hengd spyrðubönd,
tilvonandi harðfiskur eða siginn
fiskur. Þorskhausakippur
einnig o.fl. matarkyns.
Myndina af gamla bænum
tóku fyrrnefndir náttúru-
fræðingar (Keith og Jones) og
er hún birt i safnritinu Iceland
Papers 1934. Einnig myndin af
Sandvik i Grimsey, séð frá
Hrauntanga.
Fiskur og fugl hafa veriö
aðalfæða gömlu Grims-
eyinganna. Fuglabjörgin gjöful
og stutt að róa á fiskimiö. En
hart varð i ári þegar hafis lá
lengi við landið. Þá yar
Grimsey einangruö, jafnvel
mánuðum saman, og uröu menn
að búa að sinu. „Pissaðu i
stampinn i göngunum”, sagði
myndarleg húsfreyja við gest úr
landi, er hann gekk út erinda
sinna að kvöldlagi. Þetta var
fyrir daga sápunnar til al-
mennra nota. ,,Ég held að
hreinlætið sé ekki of mikið samt
i Grimsey”, bætti konan við.
Keytan var hreinlætislögur fyrr
á öldum. Sumir sjómenn
pissuðu á hendur siriar til
þvottar og kváðust þá miklu
siður fá fingurmein en ella.
Grimsey er að mestu leyti grasi
vaxin, einkum eru vinglar al-
gengir. Fuglinn ber viða vel á.
Skarfakálið er viða mjög
gróskulegt i björgunum. Það
var oft til bjargar á vorin, þegar
fæði var einhæft og margir
veiktust af skyrbjúg.
Talið er að um 115 tegundir
blómjurta vaxi i Grimsey.
Kvistlendi er ekkert, enda
fremur snjólitið á vetrum og
fjárbeit stundum allmikil.
Framhald á bls. 23
Sandvik I Grimsey, séð frá Hrauntanga 1924
Læknishúsið og „Strýta” I Flatey á Breiðafirði 15/8. 1970
wil
Gamall bær I Grimsey 1924
1 Hvallátri 27/7. 1971