Fréttablaðið - 09.05.2005, Page 14

14 9. maí 2005 MÁNUDAGUR
Ríkisstjórnarsamstarf um
ESB er óhugsandi
Nær ómögulegt er að
mynda norska ríkisstjórn
sem er hlynnt aðild að
Evrópusambandinu og
Norðmenn munu ekki
fylgja Íslendingum,
kysum við að ganga í
sambandið. Þetta segir
varaformaður norsku
samtakanna Nei til EU.
„Spurningin um Evrópusamband-
ið er alltaf ofarlega á baugi í
norskum stjórnmálum, allar götur
síðan við höfnuðum aðild 1972 og
aftur 1994. Það sem er að gerast
núna er að sumir stjórnmálamenn
vilja þriðju þjóðaratkvæða-
greiðsluna. Það má orða það
þannig að þeir vilji hefnd og það
sem fyrst.“ Þetta segir Jo Stein
Moen, varaformaður samtakanna
Nei til EU og fyrrverandi varafor-
maður AUF, ungliðahreyfingar
norska Verkamannaflokksins.
Hann var staddur hér á landi um
helgina á vegum Heimssýnar,
hreyfingar sjálfstæðissinna í Evr-
ópumálum, og fjallaði á opnum
fundi um stöðu og horfur í þessum
málum í heimalandi sínu.
Verkamannaflokkurinn í lykilstöðu
Norsk pólitík er skrýtin tík með
tilliti til Evrópumálanna. Þarlend-
ir stjórnmálaflokkar skiptast
mjög í tvö horn í afstöðu sinni til
Evópusambandsins þvert á hefð-
bundnar átakalínur. Frjálslyndir,
Miðflokkurinn, Sósíalistaflokkur-
inn og kristilegir demókratar eru
allir andvígir aðild Noregs að
sambandinu en Íhaldsflokkurinn,
Verkamannaflokkurinn og Fram-
faraflokkurinn eru hlynntir aðild,
þótt síðastnefndi flokkurinn sé
ögn tvíbentari í afstöðu sinni nú
en oft áður.
„Verkamannaflokkurinn er
lykilflokkur í Noregi þegar kem-
ur að Evrópumálunum. Hann hef-
ur í gegnum tíðina verið stærsti
flokkurinn, um 30 prósent þjóðar-
innar fylgja honum nú að málum.
Hins vegar eru 35 prósent stuðn-
ingsmanna flokksins andvíg ESB-
aðild,“ segir Moen og bætir því
við að Verkmannaflokkurinn sé
þannig bæði stærsti flokkurinn
sem er hlynntur aðild og líka sá
stærsti sem leggst gegn því að
Noregur gangi í sambandið. Það
er hins vegar athyglisvert að ung-
liðahreyfing Verkamannaflokks-
ins hefur nánast alla tíð verið
afar andvíg Evrópuáhuga flokks-
forystu sinnar. „Ástæðan er sú að
okkur mislíka stórveldatilburðir
Evrópusambandsins sem eru æ
betur að koma í ljós. Noregur ætti
í staðinn að halda áfram að vera
öflugur, sjálfstæður aðili á al-
þjóðasviðinu án millligöngu ESB.
Síðan er það lýðræðisspurningin
en við viljum ekki að ákvarðana-
taka um málefni þjóðarinnar fari
fram í Brussel.“
ESB-stjórn útilokuð
Í dag sitja Kristilegi demókrata-
flokkurinn, frjálslyndir og íhalds-
menn saman í ríkisstjórn Noregs,
með öðrum orðum tveir flokkar
sem eru andvígir aðild og einn
sem er henni hlynntur. Norðmenn
ganga hins vegar að kjörborðinu í
september næstkomandi og þá
má vera að ný stjórn taki við
völdum. Moen telur litlar líkur á
sú stjórn geti sameinast um að
Noregur gangi í Evrópusamband-
ið. „Það er útilokað. Ástæðan er
sú að þeir flokkar sem eru helst
hlynntir aðild, Verkamannaflokk-
urinn og Íhaldsflokkurinn munu
seint starfa saman í ríkisstjórn.
Fyrir því er engin hefð og of mik-
ill málefnaágreiningur er þeirra á
milli að öðru leyti.“ Moen bendir
á að aðeins séu tveir valkostir í
norsku ríkisstjórnarsamstarfi.
„Annar er vinstri stjórn Verka-
mannaflokksins, sósíalista og
Miðflokksins. Tveir þeirra segja
nei við aðild. Sama staða kemur
upp í hægri stjórn eins og nú er,
tveir nei-flokkar og einn já-flokk-
ur.“
En hvað með jákvæðari af-
stöðu forsætisráðherrans, Kjell
Magne Bondevik, til Evrópusam-
bandsins? Moen minnir á að
kristilegir demókratar ítrekuðu á
flokksþingi sínu fyrir nokkrum
vikum andstöðu sína við aðild
Noregs að sambandinu með af-
gerandi hætti. „Ég held að jafnvel
þótt Bondevik snúist á sveif með
fylgismönnum sambandsins þá
muni það hafa lítil áhrif í norsk-
um stjórnmálum því andstaðan í
flokki hans er svo mikil. En sem
stendur er hann hvorki með né á
móti, hann er hlutlaus.“
Munu ekki fylgja Íslendingum
Á Íslandi heyrist gjarnan sagt að
við þurfum að huga að aðild ef
Noregur gengur í Evrópusam-
bandið og slíkar raddir heyrast
líka í Noregi, að breyttu breyt-
anda. Moen segir þetta snjalla
hertækni en telur hins vegar ekki
að hugsanleg aðild Íslendinga
muni á endanum hafa mikil áhrif
á Norðmenn. „Ef við lítum til árs-
ins 1994 þegar við greiddum síð-
ast atkvæði um málið þá sam-
þykktu Svíar aðild nokkrum mán-
uðum fyrr í þjóðaratkvæða-
greiðslu og Finnar nokkrum vik-
um þar áður. Þrátt fyrir það var
meirihluti Norðmanna eftir sem
áður andvígur aðild. Ég held því
að Noregur muni ekki fylgja Ís-
lendingum eftir í blindi ef sú
staða kæmi upp að þið gengjuð í
sambandið.“ ■
Díselolía hefur mjög verið til umræðu
upp á síðkastið eftir að ríkisstjórnin
boðaði breytingar á lögum um olíu-
gjald þann 1. júlí næstkomandi. Miðað
við heimsmarkaðsverð hefði díselolían
orðið dýrari en bensín eftir breyting-
arnar og skaut það nokkuð skökku við
markmið ríkisstjórnarinnar sem var að
hvetja til aukinnar notkunar díselolíu.
Ríkisstjórnin hefur síðan ákveðið að
lækka díselolíugjald um fimm krónur
frá 1. júlí til að markmið breytinganna
nái fram að ganga.
Langt fram eftir síðustu öld voru menn
ekkert sérstaklega að velta eldsneytis-
sparnaði fyrir sér. Bílar voru almennt
bensínknúnir og supu flestir ótæpi-
lega; amerískir bílar með aflmiklar vél-
ar voru hvað vinsælastir.
Upp úr 1970 skall á olíukreppa og þá
fóru þjóðir heims að velta því fyrir sér
hvernig mætti draga úr eldsneytisnotk-
un bifreiða. Um svipað leyti fóru menn
einnig að hafa áhyggjur af mengun
andrúmslofsins; ekki síst vegna koltví-
sýringsmengunar frá bensínbílum.
Díselvélar voru þá reyndar löngu
komnar til sögunnar en voru aðallega
notaðar í skip, vinnuvélar og stærri
faratæki. Ókostur þeirra var fyrst og
fremst hávaði og eins voru þær ekki
eins aflmiklar og bensínvélarnar. Það
er hins vegar eðli díselhreyfilsins, hátt
þjöppunarhlutfall (21:1), sem gerir
það að verkum að hann nýtir elds-
neytið mun betur en bensínhreyfillinn
og er þar af leiðandi umhverfisvænni.
Markvisst hefur verið unnið að því á
undanförnum áratugum að þróa dísel-
hreyfilinn og sérstaklega hafa framfar-
irnar verið miklar síðustu tíu ár. Til
dæmis eru nú komnir fram á sjónar-
sviðið litlir díselbílar sem menga
óverulega og eyða aðeins þremur lítr-
um af olíu á hundraðið.
Fyrir vikið eru díselknúnir bílar orðnir
alvöru valkostur fyrir almenning og
ljóst að notkun þeirra mun færast
verulega í vöxt á næstu árum; ekki síst
ef stjórnvöld ýta undir hana með bein-
um aðgerðum.
Or›nir alvöru valkostur fyrir almenning
FB-GREINING: DÍSELBÍLAR:
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra
sagði Kristin H. Gunnarsson reyna sí-
fellt að sundra samstöðu stjórnarliða
þegar Kristinn gagnrýndi ríkisstjórnina í
undirbúningi jarðganga milli Dýrafjarð-
ar og Arnarfjarðar.
Ertu aftur orðinn ósáttur við ríkis-
stjórnina? „Ég segi það nú ekki. Ég var
ekki að fara fram á neitt nýtt heldur
aðeins að krefjast þess af ríkisstjórn-
inni að hún héldi sig við það sem áður
hefur verið samið um. Í jarðganga-
skýrslunni er gert ráð fyrir þremur
göngum; fyrst milli Fáskrúðsfjarðar og
Reyðarfjarðar, þau göng eru að verða
búin. Síðan á að bjóða út Héðinsfjarð-
argöng á þessu ári en ekkert bólar á
ákvörðun um þriðju göngin sem eru
göngin milli Dýrafjarðar og Arnarfjarð-
ar.“
Liggur nokkuð á þessum göngum?
„Besta leiðin til að styrkja byggðir úti á
landsbyggðinni er að opna fyrir greið-
ari samgöngur. Göngin munu hafa
gríðarleg áhrif þegar kemur að heil-
brigðisþjónustu, atvinnu- og mennta-
málum á svæðinu.“
KRISTINN H. GUNNARSSON
SPURT & SVARAÐ
VIÐ MUNUM EKKI FYLGJA YKKUR Jo Stein Moen, varaformaður samtakanna Nei til
EU og fyrrverandi varaformaður AUF, ungliðahreyfingar norska Verkamannaflokksins, telur
ólíklegt að hugsanleg aðild Íslendinga að Evrópusambandinu réði miklu um afstöðu
Norðmanna til aðildar.
SVEINN GUÐMARSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTAVIÐTAL
NOREGUR OG ESB
Heldur ríkisstjórn-
inni vi› efni›