Fréttablaðið - 01.02.2006, Síða 34

MARKAÐURINN 1. FEBRÚAR 2006 MIÐVIKUDAGUR10
F R É T T A S K Ý R I N G
Það er dökkt yfir bandarískum bílaiðnaði
þessa dagana sem berst í bökkum vegna
mikilllar samkeppni við erlenda bílafram-
leiðendur. Bæði General Motors (GM)
og Ford hafa boðað mikinn niðurskurð í
starfsmannahaldi eða um samtals sextíu
þúsund manns sem kemur til kastanna á
næstu árum. Staðan er sýnu erfiðari hjá
GM.
MESTA TAP Í ÞRETTÁN ÁR
„Árið 2005 var eitt erfiðasta ár í sögu GM
sem einkenndist af slakri frammistöðu í
Norður-Ameríku,“ sagði Rick Wagoner,
stjórnarformaður General Motors, þegar
hann greindi frá því að tap félagsins á síð-
asta ári væri það mesta í þrettán ár.
GM, sem er stærsti bílaframleiðandi
heims, tilkynnti á dögunum um 8,6 millj-
arða dala tap á síðasta rekstrarári, sem
gerir um 530 milljarða króna. Þetta er
mikil breyting milli ára þar sem afkom-
an var jákvæð um 3,6 milljarða dala eða
220 milljarða króna árið 2004. Sú tala var
reyndar alfarið borin uppi af fjárfesting-
ararminum GMAC þannig að tap á bíla-
framleiðslu er ekki nýtt af nálinni. Tekjur
síðasta árs lækkuðu lítils háttar úr 193,5
milljörðum dala í 192,6.
Á sama tíma tilkynnti Ford um sams
konar niðurskurð í starfsmannahaldi og
1,6 milljarða dala tap á starfseminni í
Norður-Ameríku. Ford hyggst loka allt að
fjórtán verksmiðjum á næstu árum.
NARTA Í KVÖLDMATINN
GM, Ford og DaimlerChrysler hafa þurft
að horfa upp á samdrátt í markaðshlut-
deild á markaðnum í Norður-Ameríku, úr
72 prósentum árið 1995 niður í 57 prósent
á síðasta ári. Því er spáð að hlutdeildin
hafi farið niður í 54 prósent í janúar.
„Innflytjendur og nýjar bílaverksmiðj-
ur hafa étið upp allan hádegisverðinn í
Detroit og eru byrjaðir að narta í kvöld-
matinn,“ segir David Healy, sérfræðingur
hjá Burnham, er hann lýsir ástandinu í
hinni einu sönnu bílaborg.
Japanskir og evrópskir bílaframleið-
endur hafa leikið bandaríska keppinauta
sína grátt með nútímalegri, umhverfis-
vænni og ódýrari fram-
leiðslu.
Styrkur GM hefur fal-
ist í framleiðslu á pallbílum
og jeppum sem hefur gefið
ágætlega af sér en ágóð-
inn verið notaður til þess
að greiða niður aðrar, óarð-
bærar tegundir, svo sem litl-
ar og meðalstórar bifreiðar.
Félagið hefur eytt miklu
púðri í að byggja upp fram-
leiðslu á annars konar teg-
undum og einn liður í því að
ná til baka þeirri markaðs-
hlutdeild, sem hefur tapast,
hefur verið að lækka útsölu-
verð bíla. Sérfræðingar eru
samt ekki vissir um að það
dugi í baráttunni gegn jap-
önskum bílaframleiðendum,
en fastlega er búist við að
Toyota verði stærsti bíla-
framleiðandi heims seinna
á þessu ári.
SKULDARBAGGI FORTÍÐAR
Tveir þættir öðrum fremur hafa dregið
buxurnar niður um GM í Norður-Ameríku.
Sá fyrrnefndi er gamalkunnur, allt of mik-
ill fastur kostnaður sem helgast meðal
annars af háum eftirlaunasamningum við
starfsmenn og kostnaði við heilsutrygg-
ingar. Það hefur verið bent á að fyrir
hverja fimm fyrrverandi starfsmenn GM,
sem greiða þarf eftirlaun, eru aðeins tveir
vinnandi menn.
Hitt atriðið snýr að breytilega kostn-
aðinum en GM hefur átt í vandræðum
með að laga hann að fallandi tekjum.
Hráefniskostnaður hefur
farið ört hækkandi en einnig
hefur auglýsinga- og mark-
aðskostnaður vaxið hröðum
skrefum í örvæntingarfullri
tilraun fyrirtækisins til að
halda sínum hlut.
„Okkar meginmark-
mið hjá GM er að rekstr-
inum í Norður-Ameríku
verði snúið til hagnaðar
og jákvæðs sjóðsstreym-
is sem allra fyrst,“ segir
Wagoner og bendir á leiðir
til þess að draga úr kostnaði.
Fyrirtækið ætlar að ráðast í
umfangsmikinn niðurskurð
sem felst í því að fækka
störfum um þrjátíu þúsund
og loka tólf verkmiðjum
fram til ársins 2008. Á þessu
ári tekur gildi samningur
við samtök bílaverkamanna
sem lækkar kostnað við
heilsutryggingar um þrjá
milljarða dala. En til þess að draga úr
gríðarlegum kostnaði vegna eftirlauna,
og losna við skuldbindingar, sem felast í
samkomulagi sem var undirritað í kjölfar
gjaldþrots Delphi-bílahlutaframleiðand-
ans, gæti GM þurft að greiða upphæð á
bilinu 3,6-12 milljarða.
LJÓS Í MYRKRINU
Sjálf bílaframleiðslan skilaði 5,3 millj-
arða tapi sem reiknast alfarið á mark-
aðinn í Norður-Ameríku, en töluverður
afkomubati varð í öðrum heimsálfum.
GM seldi 9,2 milljónir bifreiða um allan
heim árið 2005 sem er næstmesta sala í
sögu fyrirtækins og greinilegt er að góð
vaxtarskilyrði eru á erlendum mörkuð-
um. Þannig var fimmtungs söluaukning í
Suður-Ameríku og Afríku, nítján prósent í
Miðausturlöndum og um 1,3 prósenta aukn-
ing í Evrópu, einum harðasta bílamarkaði
heims. „Viðsnúningur á Evrópumarkaði
er í samræmi við áætlanir okkar og við
vonumst eftir meiri framförum árið 2006,“
bendir stjórnarformaðurinn á.
GM gerir sér væntingar um að hinn
stóri merkjafloti félagsins styrki stöðu fyr-
irtækisins í Evrópu og telur að Chevrolet
og ný tegund af Opel Corsa verði helstu
trompin á árinu.
ÓEÐLILEGAR ARÐGREIÐSLUR
Hlutabréf í GM hafa stefnt þráðbeint niður
á við og lækkuðu um meira en helming á
síðasta ári. Hinn tæplega níræði fjárfest-
ir Kirk Kerkorian vakti mikla athygli á
síðasta ári þegar hann hóf að kaupa hluta-
bréf í GM af miklum þrótti og safnaði tíu
prósent hlutabréfa. Hann varði bréfin frá
frekara falli eftir að afkoman var birt með
því að kaupa bréf til viðbótar fyrir 250
milljónir dala, sömu upphæð og hann seldi
í desember. Gengi hlutabréfa í GM end-
aði í 23 ára lágmarki í desember eftir að
Kerkorian seldi bréf sín og fóru lægst í 21
dal á hlut en standa nú í genginu 24.
Kerkorian hefur hvatt stjórnendur GM
til að setja sér raunhæf markmið og að
snúa rekstrinum til hagnaðar og bent á að
ein leið sé að draga úr afar ríflegum arð-
greiðslum. Þær hafa verið tveir dalir á hlut
á ári sem er í engu samræmi við rekstrar-
árangur. Tap Kerkorians vegna gengisfalls
GM nemur nú um 350 milljörðum dala.
SKULDAR SAUTJÁNFALDA LANDSFRAM-
LEIÐSLU
En Kerkorian og fleiri hluthafar gætu
þurft að horfa fram á enn harðari tíma –
jafnvel gjaldþrot. Í kjölfar þess að afkoma
GM á fjórða ársfjórðungi er undir vænt-
ingum markaðarins hafa matsfyrirtæki,
þar á meðal Moody´s, varað við því að
lánshæfiseinkunn GM til lengri tíma kunni
að lækka enn meira þannig að fjármögnun
félagsins verði dýrari.
Fjárfestingararmurinn GMAC, sem
hefur haldið fyrirtækinu á floti, verður
hugsanlega seldur til þess að útvega félag-
inu rekstrarfé og lækka skuldir þess. Virði
fjárfestingafélagsins er á bilinu tíu til
fimmtán milljarðar dala og hefur Citigroup
verið orðað við það. Heildarskuldir allrar
samsteypunnar voru 286 milljarðar dala í
árslok sem samsvarar 17.500 milljörðum
króna – það er sautjánfaldri landsfram-
leiðslu Íslands.
MESTA TAP Í ÞRETTÁN ÁR Staða GM og annarra bandarískra bílaframleiðenda versnar enn. Nú hafa stjórnendur GM boðað mikinn niðurskurð á næstu árum til að bregðast
við miklu tapi. Hlutabréf í félaginu lækkuðu um helming á síðasta ári.
Bandarískt þjóðartákn í vanda
Margt bendir til þess að General Motors verði fellt af stalli sem stærsti bílaframleiðandi heims á
þessu ári. Gríðarlegar skuldir og hár, fastur kostnaður þjakar félagið. Samdráttur er áfram óumflýj-
anlegur í Norður-Ameríku á sama tíma og félagið sér sóknarfæri í öðrum heimsálfum. Eggert Þór
Aðalsteinsson kynnir sér stöðu GM.
A F K O M A G E N E R A L
M O T O R S 1 9 9 1 - 2 0 0 5
(upphæðir í milljörðum króna
miðað við núverandi gengi bandaríkjadals)
1991 -279
1992 -1.457
1993 155
1994 304
1995 428
1996 310
1997 391
1998 186
1999 341
2000 304
2001 37
2002 105
2003 236
2004 229
2005 -533
Heimild: Associated Press