Tíminn - 03.06.1987, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 3. júní 1987
Tíminn 3
Leitaði
læknir á
sjúkling?
Tilraunaráö landbúnaðarins:
Eitruðu grænmeti
snúið til íslands?
- vegna þess að hér er ekkert eftirlit með leifum skordýraeiturs
í grænmeti
„Eftirlit á leifum skordýraeiturs
í innfluttu grænmeti er ófullnægj-
andi eins og nú er háttað. Tilraun-
aráð landbúnaðarins hefur skorað
á ríkisstjórnina að beita sér fyrir
því að slíku eftirliti verði komið á
og Rannsóknarstofnun landbúnað-
arins hefur lýst sig reiðubúna að
vera innan handar ef yfirvöld telja
það heppilega lausn,“ sagði Þor-
steinn Tómasson forstjóri Rann-
sóknarstofnunar landbúnaðarins.
Ástæöan er m.a. hætta á þvf að
grænmeti sem önnur lönd taka
Salmonellan sem hrellt hefur á
fimmta tug Dalamanna og á fjórða
tug annarra landsmanna í nokkrar
vikur er seigari en margan grunaði.
Flestir héldu að dagar hennar væru
taldir þegar Hollustuvernd og Heil-
brigðiseftirlitið komust að tilveru
hennar í kjúklingakjöti frá ísfugli,
bæði innanlands sem utan, en svo
reyndist alls ekki vera.
Ekki hefur tekist algjörlega að
hreinsa hana úr búðum, því til
hennar sást í Miklagarði. Virðist
sem að fyrir einhver mistök hafi
búðinni ekki tekist að fjarlægja alla
kjúklinga merkta framleiðslunúmer-
inu fræga 1,112,86, en sem kunnugt
er var öllum búðum, sem áttu kjúk-
linga með þessu framleiðslunúmeri
skipað að kippa þeim úr umferð.
Því standa málin svo að eitthvað
af þessu skæða fuglakjöti kann að
hafa komist í potta húsmæðra, löngu
eftir að alþjóð hafði fregnað um
málið.
Heilbrigðisráðherra hcfur í kjöl-
far þessa tíðinda skipað sjö manna
nefnd til að fara í saumana á þessu
máli og benda á leiðir til að koma í
veg fyrir áframhaldandi mistök.
Skal úttektin sérstaklega beinast
að eftirtöldum atriðum:
1. Útungun alifugla
2. Uppeldi sláturfugla, t.d. varðandi
notkun fóðurs og aðbúnað.
3. Slátrun, heilbrigðisskoðun, pökk-
un og geymslu.
4. Dreifingu og sölu.
5. Matreiðslu í heimahúsum og á
veitingastöðum.
6. Eftirliti með öllum þáttum fram-
leiðslu og dreifingar, jafnt innra
eftirliti sem opinberu eftirliti.
7. Fræðslu um eftirlit neytenda.
8. Heilbrigðiskröfum og hæfniskröf-
um til starfsmanna er vinna við
alifuglaframleiðslu.
í nefndinni verða sjö manns, Ingi-
mar Sigurðsson, yfirlögfræðingur,
Halldór Runólfsson, dýralæknir,
Franklín Georgsson, gerlafræðing-
ur, Guðjón Magnússon, aðstoðar-
landlæknir, Jón Höskuldsson, deild-
arstjóri, Jóhannes Gunnarsson,
mjólkurfræðingurogGuðni Alfreðs-
son, líffræðingur.
ekki við vegna of mikils skordýra-
eiturs í því, sé sent til íslands vegna
þcss að á íslandi eru engar reglur
um hve mikiar lei^ar af skordýra-
eitri mega vera í grænmeti án þcss
að neitað sé að taka á móti því, né
um hættuleg efni önnur. Útflytj-
endur erlendis vita að á íslandi er
ekkert slíkt eftirlit. Skordýraeitur
sem brotnar hægt niður getur verið
skaðlegt heilsu manna.
Notkun á DDT er bönnúð vegna
þess að þa'ö brotnar mjög hægt
niður og safnast fyrir í náttúrunni.
Nefndinni er ætlað að Ijúka störf-
um fyrir lok septembermánaðar næst
komandi.
Enn er ekki vitað hvernig kjúkl-
ingarnir sýktust upphaflega. Rætt
hefur verið um fóðursýkingarleið,
en samkvæmt upplýsingum frá Fóð-
ureftirliti ríkisins mun sú leið vera
nær útilokuð.
Önnur leið var meindýrasýkinga-
leiðin. Hún þykir mun líklegri, enda
ekki öll útihús og sláturhús á landinu
rottuheld.
Heilbrigðisaðilar hafa varist allra
frétta úr hvaða kjúklingabúi sýktu
kjúklingarnir komu upphaflega. Al-
menningur er því litlu nær um hvaða
kjúklinga þeir eiga að forðast og
hverja ekki.
En hvaða afleiðingar hefur svona
mál fyrir kjúklinganeyslu í landinu.
Eins og lesendum Tímans er kunn-
ugt um, scldi ísfugl sýkta kjúklinga
til Noregs. Margir eru alls ekki
óhræddir við að fá sér kjúklingabita
á skyndibitastöðum, eða að kaupa
þá í heilu lagi í verslunum.
Eru einkum tvær ástæður fyrir
því. Annars vegar þykir fólki upplýs-
ingastreymi heilbrigðisyfirvalda til
almennings ekki vera nóg og hins
vegar finnst sumum að varúðarráð-
stafanir þeirra séu alls ekki nógu
árangursríkar.
Þetta er stutt með þvf að benda á
að stikkprufur hafi veirð teknar af
kjúklingasendingunni til Noregs,
sem svo reyndist sýkt. Stikkprufur
voru einnig teknar úr kjúklingunum
sem síðan sýktu á níunda tug
landsmanna. Hefðbundnar varúðar-
ráðstafanir virðast ekki hafa dugað
til að koma í veg fyrir að varan var
seld í stórmarkaði löngu eftir að
öllum var ljóst að salmonellasýktir
kjúklingar höfðu verið í umferð.
Vissulega er stikkprufuaðferðin
eina hugsanlega leiðin til að kanna
sýkingu, en íslendingar taka sýni úr
hálsaskinnum fuglanna, en t.d.
Norðmenn taka sýnið annars staðar
úr fuglinum.
Krafist hefur verið lögreglurann-
sóknar á málinu, og beinist rann-
sóknin að málinu í heild, en ekki að
einstökum liðum þess. -SÓL
í sjálfu sér er DDT ekki skaðlegt
fyrir nienn. Sum skordýraefni sem
komið hafa í staöinn fyrir DDT
geta verið skaðleg ef eftirlit er ckki
haft nteð notkun þeirra.
„Auðvitað þarf að hafa eftirlit
með islensku framleiðslunni líka,
en viö höfurn nú grun um að viö
séum lausari við ýms mengunarefni
í íslenskri náttúru og því minni
hætta á ferðum með íslenskt græn-
meti. En við viijum aðsömu kröfur
séu gerðar til íslenskra og innflutt-
Jón Baldvin reynir nú stjórnarmynd-
un.
ra afurða." sagöi Þorsteinn.
SigurgeirÓlafsson formaðurTil-
raunaráðs landbúnaöarins sagöi að
þegar reglur um þctta væru settar,
væru þær haföar það strangar aö
það sé óhætt að borða grænmeti
daglcga með þessu ákveðna inni-
haldi af þessum umræddu efnum
án þess að hljóta skaða af því. Það
sé misjafnt hvað löndin geri strang-
ar kröfurT þessum efnum en það
sé alveg Ijóst að reglur um þetta
þurfi aö koma hér á iandi. ABS
Jón Buldvin Hannibalsson var
boðaður á fund forscta íslands í
gærdag. Var honum á þcim fundi
falið umboð til stjórnarmyndunar.
Jón var spar á yfirlýsingar í gær, en
sagðist hinsvcgar þcgar ætla aö hefja
viðræður viö formenn annarra
flokka.
Það er helsta ósk Alþýöuflokksins
meö Jón í fararbroddi að mynda
stjórn Alþýöu- Framsóknar- og
Sjálfstæöisflokks. Litlar líkur eru til
þcss aö sá mögulciki verði þó ofan
- Kvörtun hefur borist
landlækni
Landlækni hefur borist kvörtun
frá konu vegna ósiðlegs framferðis
læknis. Mun konan hala komið í
skoðun til læknisins, scm hafi tekið
til viö að þukla og þreifa á henni
allri. Því næst hafi hann rennt niður
buxnaklaufinni og gert sig líklegan
til frekari athafna, þegar konan tók
til fötanna og flúði.
Ólaf úr Ólafsson, landlæknir, hef-
ur staðfest að sér hafi borist umrædd
kvörtun. en ekki hafa fengist írekari
skýringará málsatvikum. Ólafi hcfur
ekki l'yrr borist slík kvörtun í sínu
embætti. Hann fór utan í gær og
verður erlendis í nær þrjár vikur.
Málið veröur ekki krufið til mergjar
fyrr en þá. þj
á. Jón litur hýru augtt forsætisráð-
hcrracmbættið, cn hel'ur jafnframt
lýst því yfir að hann vinni ekki í
ríkisstjórn undir forystu framsókn-
armanna. Róöurinn gæti því orðið
þungur hjá Jóni.
Jón Bttldvin hcfur afneitað mögu-
leika á fjögurra flokka stjórn og
segist ckki einu sinni ncnna að hugsa
um slíka stjórn lcngur. Hefur Jón
kallaö þá liiusn pólitískan uppboðs-
markað. -ES
Reglur um innflutning á grænmeti, þegar íslensk framleiðsla nægir ekki:
VANÞEKKING OG
MISSKILNINGUR
- undirrótin að mótmælum Neytendasamtakanna við reglunum
segir Jón Helgason landbúnaðarráðherra
„Forsvarsmenn Neytendasamtak- Urnar að vettugi virðast nú ekki fá
anna virðast hafa misskilið þessar hljómgrunn. Ég tcl þcssa samstöðu
reglur um innflutningsleyfin, vegna garðyrkjubænda ákaflcga mikils
vanþekkingar virðist vera. Þær eru virði til þess að standa vörð um hag
byggðar á búvörulögunum til þess
að íslenskt grænmeti sitji fyrir á
markaönum cn þegar það er ekki
til getur hver sem er flutt inn græn-
meti. Þeir virðast hins vegar rugla
grænmetismarkaðnum sem græn-
metisbændur hafa komið á fót sam-
an við reglurnar og fá út úr því
eitthvert kvótakerfi. Heildsölunum
finnst kannski að sér þrengt með
því að hver sem er flytji ekki inn
grænmeti á meðan íslenska fram-
leiðslan er á markaði.
Mér finnst það athyglisvcrt að
flestir garðyrkjubændur, a.m.k. hér
sunnan og vestan lands hafa sent
mér undirskriftir sínar ásamt stuön-
ingi við reglurnar um innflutnings-
leyfin og lýsa yfir furðu sinni á við-
brögðum forystunianna Neytenda-
samtakanna, þannig að áskorun
þeirra til bænda um að virða regl-
framlciðenda og neytenda," scgir
Jón Helgason landbúnaðarráð-
herra.
Ncytcndasamtökin hafa sent
ríkisstjórninni áskorun þess efnis
að ógilda þcgar starfsreglur um
innflutningsleyfi fyrir blóm, græn-
mcti, sveppi og kartöflur þegar ís-
lensk framleiðsla annar ckki eftir-
spurn. Samtökin hafa ennfremur
skorað á framleiðendur að virða
reglur landbúnaðarráðuneytisins að
vettugi.
Samtökin segja það von sína að
ríkisstjórnin sjái, að mcð aðför að
hagsmunum neytcnda sé stofnað til
styrjaldar sem gæti skaðað liags-
muni íslenskra neytenda og fram-
leiðenda.
Ennfremur scgja Neytendasam-
tökin að meö reglunum sé verið að
byggja upp kvótakerfi fyrir inn-
flutning á grænmeti og garðávöxt-
um, cn kvótinn sé bundinn við þá
scm drcifa íslcnsku framlciðslunni.
Starfsreglur landbúnaðarráðu-
neytisins vegna innflutningsleyfa
fyrir umrædda vöruflokka þegar
innlend framleiðsla fullnægir ekki
eftirspurn. Áður en leyfi er veitt
skal ráðherra leita álits nefndar
sem er skipuð fimm fulltrúum,
tveimur frá framleiðendum, tveim-
ur frá innflytjendum og einum til-
nefndum af landbúnaðarráðherra.
Nelndin á að tryggja að íslensk
framleiðsla hafi forgang á mark-
aðnum án þess þó að framboðið
magn verði af skornum skammti.
Þegar íslensk framleiðsla er að
koma á markað eða hverfa af hon-
um verða gefin innflutningsleyfi
fyrir ákveðnu magni í cinu til
þeirra sem dreifa íslensku fram-
leiðslunni, en þegar engin íslensk
framleiðsla er til getur hver sem er
fengið heimild til innflutnings.
ABS
Hættan ekki liðin hjá:
1,112,86 sást
í Miklagarði
Stjórnarmyndun:
Jón Baldvin
með umboðið